Tài chính xanh trong dòng chảy kinh tế quốc tế

Một số dữ liệu gần đây cho thấy phạm vi của chuỗi tài chính này. Trong năm 2023, dòng đầu tư tài chính xanh toàn cầu ước tính đã vượt 1.000 tỷ USD và nhằm vào nhiều lĩnh vực khác nhau, chẳng hạn như năng lượng tái tạo, hiệu quả năng lượng, giao thông bền vững và công nghệ giảm khí thải carbon.

Về tài chính khí hậu, một báo cáo từ Sáng kiến chính sách khí hậu chỉ ra rằng trong năm 2021, tài chính khí hậu toàn cầu đạt khoảng 632 tỷ USD mỗi năm và con số này dự kiến sẽ tăng trong suốt thập kỷ tới.

Một lĩnh vực phát triển nhanh chóng khác là trái phiếu xanh, trái phiếu được phát hành để tài trợ cho các dự án bền vững. Năm 2022, tổng giá trị số trái phiếu xanh phát hành đã vượt 500 tỷ USD, tăng đáng kể so với những năm trước.

Cạnh tranh về công nghệ và năng lượng

Tài chính xanh có liên hệ chặt chẽ với cạnh tranh về công nghệ trong năng lượng tái tạo và quá trình chuyển đổi sinh thái. Các quốc gia tài trợ thành công cho việc phát triển các công nghệ xanh tiên tiến như năng lượng mặt trời, gió, pin và hydro xanh, sẽ giành được lợi thế cạnh tranh trên thị trường năng lượng toàn cầu. Trung Quốc, Mỹ và châu Âu đang cạnh tranh để thống trị các lĩnh vực này, với các khoản đầu tư lớn vào nghiên cứu, phát triển và cơ sở hạ tầng xanh.

Khả năng thu hút vốn xanh, thông qua các ưu đãi thuế, các quy định thuận lợi và thị trường tài chính có cấu trúc tốt, là các yếu tố chủ chốt thúc đẩy quá trình chuyển đổi này. Ví dụ, Trung Quốc đã trở thành quốc gia dẫn đầu trong sản xuất tấm pin Mặt Trời và xe điện nhờ chính sách công nghiệp mạnh mẽ được hỗ trợ bởi các khoản đầu tư xanh. Châu Âu đặt mục tiêu khẳng định mình bằng Thỏa thuận Xanh và các biện pháp khác, bao gồm cả nguồn tài chính công và tư nhân lớn để đẩy nhanh quá trình khử carbon.

Cạnh tranh về mặt quy định

Một khía cạnh quan trọng khác của cuộc cạnh tranh quốc tế về tài chính xanh là cạnh tranh về mặt quy định. Các quốc gia và khu vực đang cố gắng thiết lập các tiêu chuẩn toàn cầu để xác định thế nào là đầu tư "xanh" và bền vững.

EU đã đưa ra Phân loại Xanh, một bộ quy tắc và tiêu chí xác định thế nào được coi là đầu tư bền vững với môi trường. Cách tiếp cận theo quy định chặt chẽ này cho phép EU tác động đến các tiêu chuẩn tài chính toàn cầu, thúc đẩy các quốc gia và nhà đầu tư khác thích nghi để tiếp cận thị trường châu Âu hoặc thu hút đầu tư quốc tế.

Cuộc cạnh tranh về quy định này có ý nghĩa địa chính trị quan trọng, vì những người đặt ra các tiêu chuẩn có khả năng thúc đẩy động lực thị trường toàn cầu. Ví dụ, Trung Quốc đang xây dựng các quy định xanh của riêng mình để phù hợp với xu hướng chung, trong khi Mỹ dưới thời Chính quyền Tổng thống Joe Biden hiện tại đã tăng cường quy định về khí hậu và thúc đẩy các chính sách khuyến khích đầu tư bền vững với Đạo luật giảm lạm phát (IRA).

Rủi ro tài chính và địa chính trị

Tài chính xanh cũng có liên hệ chặt chẽ với quản lý rủi ro tài chính và địa chính trị. Biến đổi khí hậu gây ra rủi ro hệ thống cho hệ thống tài chính toàn cầu, vì các sự kiện cực đoan như lũ lụt, hạn hán và hỏa hoạn có thể gây ra thiệt hại kinh tế nghiêm trọng.

Các tổ chức tài chính và chính phủ đang tìm cách giảm thiểu những rủi ro này bằng cách thúc đẩy các khoản đầu tư xanh, giúp giảm việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch và thu hẹp các ngành công nghiệp gây ô nhiễm - vốn dễ bị tổn thương hơn trước các quy định về môi trường trong tương lai và sự biến động của thị trường năng lượng truyền thống.

Các khoản đầu tư xanh có thể góp phần vào an ninh năng lượng bằng cách giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, vốn thường được tập trung xây dựng ở những khu vực bất ổn hoặc chịu căng thẳng địa chính trị. Các quốc gia thành công trong việc phát triển cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo mạnh mẽ không chỉ giảm thiểu được tác động từ biến động trên thị trường năng lượng toàn cầu, mà còn cải thiện quyền tự chủ về năng lượng - một yếu tố chính trong cạnh tranh quốc tế.

Dòng vốn và sự phân phối lại quyền lực kinh tế

Tài chính xanh đang định nghĩa lại dòng vốn toàn cầu, chuyển nguồn lực sang các lĩnh vực và quốc gia thúc đẩy tính bền vững. Các quốc gia có thể định vị mình là trung tâm đầu tư xanh, thông qua các chính sách thuế ưu đãi hoặc các tổ chức tài chính sáng tạo, có thể thu hút lượng vốn quốc tế khổng lồ, củng cố vị thế kinh tế của họ.

Đồng thời, các quốc gia tụt hậu trong quá trình chuyển đổi sinh thái có nguy cơ bị loại khỏi các dòng vốn mới này, làm tăng thêm tính dễ bị tổn thương về kinh tế của họ.

Các tổ chức tài chính toàn cầu, chẳng hạn như Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), cũng đang định hướng lại các chương trình tài trợ để bao gồm các tiêu chí về môi trường, xã hội và quản trị (ESG), thúc đẩy các quốc gia hướng tới các chính sách xanh để tiếp cận các nguồn tài chính quốc tế.

Công lý khí hậu và tài chính xanh

Một khía cạnh khác của cuộc cạnh tranh quốc tế về tài chính xanh liên quan đến vấn đề công lý khí hậu. Nhiều nước đang phát triển, vốn góp phần ít hơn vào biến đổi khí hậu nhưng lại chịu những tác động tàn khốc nhất, đang yêu cầu nhiều nguồn lực hơn để tài trợ cho quá trình chuyển đổi xanh của họ.

Việc phân bổ nguồn lực tài chính cho cuộc chiến chống biến đổi khí hậu là vấn đề trung tâm trong các cuộc đàm phán quốc tế, chẳng hạn như các cuộc đàm phán của Hội nghị lần các Bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (COP). Tại đây, các cuộc thảo luận về nhu cầu chuyển tiền từ các nước giàu sang các nước nghèo để giúp họ tài trợ cho phát triển bền vững thường được đưa ra.

Theo nghĩa này, thành công của một số quốc gia trong việc thúc đẩy tài chính xanh sẽ phụ thuộc vào khả năng tìm được sự cân bằng giữa cạnh tranh kinh tế và hợp tác toàn cầu, đảm bảo rằng quá trình chuyển đổi năng lượng không làm trầm trọng thêm bất bình đẳng quốc tế.

Tóm lại, tài chính xanh đóng vai trò ngày càng quan trọng trong cạnh tranh quốc tế. Đây là công cụ mạnh mẽ và thiết yếu để giải quyết các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu và quá trình chuyển đổi năng lượng.

Các quốc gia và khối kinh tế quản lý để phát triển và thu hút đầu tư xanh có thể đạt được lợi thế cạnh tranh đáng kể, định vị mình là những nhà lãnh đạo toàn cầu trong nền kinh tế bền vững.

Tuy nhiên, cuộc cạnh tranh giành vị trí lãnh đạo trong tài chính xanh cũng đòi hỏi phải cam kết hợp tác quốc tế và chú ý nhiều hơn đến công lý về khí hậu, để đảm bảo rằng những lợi ích của quá trình chuyển đổi sinh thái được phân bổ công bằng.