Startup và luật chơi pháp lý với nhà đầu tư

Đóng (C) SGTO Luật sư Nguyễn Văn Lộc tại hội thảo chuyên đề “Pháp lý startup và luật chơi với nhà đầu tư”. Ảnh: Chính Phong.

Nhưng mỗi nguồn vốn đều liên quan đến những trách nhiệm pháp lý nhất định với nguồn vốn đó. Không tìm hiểu kỹ pháp lý, các startup có thể bị nhà đầu tư chiếm mất, startup bị mất toàn bộ công nghệ khi vốn mới được giải ngân ở giai đoạn đầu, startup phải gánh chịu trách nhiệm về thuế và các nghĩa vụ với nhà nước cũng như với đối tác, khách hàng khi nhà đầu tư bỏ đi…

Từ chuyện nhân viên Lingo khiếu nại nhà đầu tư hay gần đây là người sáng lập The KAfe ra đi sau khi nhận vốn đầu tư, tại hội thảo chuyên đề “Pháp lý startup và luật chơi với nhà đầu tư” tại TPHCM ngày 17-12, luật sư Nguyễn Văn Lộc cho rằng, đã đến lúc các nhà sáng lập startup cần có đủ kiến thức chuyên môn và quan tâm đến các vấn đề pháp lý khi đàm phán với các nhà đầu tư tại thời điểm tiếp nhận vốn.

Luật sư Lộc nêu câu chuyện về nữ doanh nhân 8x Trần Thị Thuấn Hoa từng được vinh danh là một trong 10 “gương mặt tiêu biểu toàn quốc”. Bà Hoa nhận vốn 650 triệu đồng cho một dự án khởi nghiệp từ UBND tỉnh Thái Bình, nhưng rồi sau đó bị cơ quan cảnh sát điều tra công an tỉnh tống đạt quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, ra quyết định cấm đi khỏi nơi cư trú vì “lập khống chứng từ” để nhận tiền hỗ trợ. Nhiều người bất ngờ vì cơ sở làm ăn của bà Hoa hàng năm đạt doanh thu 60 tỉ đồng. So với doanh thu đó, thì số tiền 650 triệu đồng không lớn. Bà Hoa sau đó đã nộp trả số tiền 650 triệu đồng này.

“Đây là câu chuyện điển hình cho thấy các startup cần phải nhận thức được nguồn vốn đến từ đâu, trách nhiệm pháp lý đối với nguồn vốn đó ra sao? Startup có nhiều việc bận rộn, không thể ngồi ghi từng mục mua con giống hết 20.000 đồng, mua thuốc trừ sâu hết 50.000 đồng… nhưng khi đã nhận vốn nhà nước thì họ phải có trách nhiệm giải trình rất kỹ”, luật sư Lộc, tác giả cuốn sách mới xuất bản “Pháp lý trong kinh doanh”, nói.

Có nhà đầu tư gốc ở Nhật Bản hoặc Mỹ, họ thành lập công ty con dạng SPV (Special Purpose Vehicle) có trụ sở tại quốc gia “thiên đường thuế” nào đó như British Virgin, sau đó đầu tư vào startup ở Việt Nam qua công ty con này. Khi phát sinh vấn đề, nhà đầu tư bỏ đi mà không chịu trách nhiệm gì hết, bỏ lại tất cả trách nhiệm cho startup gánh chịu. SPV là dạng công ty con được thành lập để thực hiện một nhiệm vụ nào đó, thường là giúp làm sạch báo cáo tài chính của công ty mẹ.

“Bởi vậy, các startup cần thẩm định rất kỹ về nhà đầu tư, từ tài chính, năng lực, uy tín, pháp lý. Trong đó, thẩm định quốc tịch nhà đầu tư, nguồn tiền hợp pháp, lý lịch tư pháp của người đại diện phần vốn góp… là vô cùng cần thiết để startup không phải tiếp các cơ quan thuế và cơ quan pháp luật sau khi nhà đầu tư ra đi”, luật sư Lộc nêu kinh nghiệm.