Thị trường bia sụt giảm hai con số, Heineken kiến nghị lộ trình tăng thuế TTĐB nên chậm lại

Cần có lộ trình tăng thuế phù hợp

TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia cho rằng, lợi nhuận bình quân toàn ngành đồ uống liên tục giảm trong các năm gần đây, năm 2021 giảm 12%, năm 2022 giảm 6%, năm 2023 ước giảm 10 - 12% so với năm trước.

Với tác động của luật thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi có thể tăng thu ngân sách nhà nước trong ngắn hạn, nhưng trong trung - dài hạn, sẽ làm giảm sức cầu tiêu dùng, giảm doanh thu và lợi nhuận doanh nghiệp, qua đó giảm thu thuế VAT và thuế thu nhập doanh nghiệp. Như vậy, tổng hòa về việc tăng hay giảm thu thuế là chưa rõ.

Vì vậy, TS. Lực đề xuất, cần đánh giá tác động để lựa chọn hướng sửa đổi phù hợp nhất với bối cảnh kinh tế của Việt Nam, hài hoà lợi ích, trách nhiệm và tính khả thi đối với Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng; có đánh giá tác động đầy đủ, có cơ sở khoa học và thực tiễn. Đồng thời, cần tính toán mức thuế, thời điểm và lộ trình tăng thuế phù hợp, khả thi.

Từ góc độ doanh nghiệp, bà Trần Ngọc Ánh, Giám đốc Ngoại vụ cấp cao Heineken Việt Nam cũng đề xuất việc tăng thuế TTĐB với các sản phẩm có cồn phải được thực hiện theo lộ trình và mức tăng phù hợp với nền tảng kinh tế của Việt Nam, cũng như trong bối cảnh chi phí đầu vào của các doanh nghiệp đang tăng cao đặc biệt là chi phí logistic do các xung đột địa chính trị leo thang trên toàn cầu.

Việc thay đổi hành vi tiêu dùng cần phải có thời gian, đúng hướng và thực hiện dần dần để tránh hệ luỵ tiêu cực như việc người tiêu dùng chuyển sang sử dụng các sản phẩm lậu, không rõ nguồn gốc vừa thất thu ngân sách Nhà nước vừa ảnh hưởng tới sức khoẻ.

Bên cạnh đó, đại diện Heineken cũng nhấn mạnh mặc dù chỉ chiếm 3% tổng số lao động nhưng ngành bia tạo ra tới 7% giá trị giá tăng và chiếm khoảng 6% tổng giá trị sản lượng toàn ngành công nghiệp và đóng góp gần 60.000 tỷ đồng vào ngân sách Nhà nước trong năm 2023.

Với riêng Heineken, năm 2023 doanh nghiệp này đã tạo ra 3.355 việc làm trực tiếp và 172.000 việc làm gián tiếp trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Heineken cũng đã đóng góp vào ngân sách Nhà nước 33.000 tỷ đồng tương ứng với 2,1% tổng số thuế phải nộp trên cả nước.

Khi sản lượng sụt giảm thì thuế nộp vào ngân sách Nhà thước cũng giảm theo, Vì vậy, doanh nghiệp này đề xuất nên sẽ giữ ổn định 65% trong ba năm sửa Luật thuế TTĐB kể từ ngày đầu tiên có hiệu lực và sau đó tăng không quá 3  - 5% trong mỗi ba năm tiếp theo.

Nếu như năm 2026 thực hiện tăng thuế TTĐB theo phương án 2 của Bộ Tài chính thì thuế suất đối với các mặt hàng bia sẽ tăng khoảng 15% khiến giá sản phẩm tăng 20%. Khi đó, sẽ dẫn đến sự sụt giảm sản lượng và số thuế nộp ngân sách Nhà nước sẽ giảm. Bà Ánh cũng dẫn chứng về đường cong Laffer tức là có một mức thuế tối ưu và khi vượt qua mức này thì thì số thu thuế sẽ giảm chứ không tăng.

Bên cạnh đó, Heienken cũng nêu vấn đề về sự không nhất quán giữa thuế TTĐB của rượu và bia. Việc gộp bia và vào với các dòng rượu từ 20 độ trở lên là không phù hợp vì ảnh hưởng đối với sức khỏe con người tuỳ theo nồng độ cồn.

Vì vậy, cần sử dụng thuế TTĐB như một công cụ điều tiết việc sản xuất và tiêu dùng các sản phẩm có độ cồn thấp hơn để tránh và giảm sự ảnh hưởng đến sức khỏe của người dùng. Kinh nghiệm của các quốc gia khác thì rượu lúc nào cũng cần phải đành thuế cao hơn bia, bà Ánh nhấn mạnh.