Nikkei: Thị trường chứng khoán Việt Nam thiếu vắng những thương vụ IPO mới trong năm 2019

Ảnh: Báo Hải quan

Thị trường vắng bóng những thương vụ IPO

Theo Nkkei Asian Review, không có doanh nghiệp tư nhân nào chào bán cổ phiếu công khai (IPO) trên thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2019, trong khi vào năm ngoái Việt Nam vừa ghi nhận một trong những mùa IPO náo nhiệt nhất khu vực Đông Nam Á.

Cụ thể, Việt Nam có 5 thương vụ IPO trong giai đoạn tháng 1 - 9/2018, huy động tổng cộng 2,6 tỉ USD, theo báo cáo Xu hướng IPO Toàn cầu của EY công bố vào tháng 12/2018.

Nikkei Asian Review dẫn lời nhiều nhà phân tích cho hay, các yếu tố như thị trường chứng khoán biến động và doanh nghiệp tìm thấy một số phương án thay thế nguồn vốn tối ưu hơn đã khiến tình hình IPO ảm đạm trong năm 2019.

So với đỉnh hồi tháng 4/2018, chỉ số VN-Index đầu năm 2019 đã giảm hơn 30% và hiện nay mức giảm là khoảng 20%.

"Giai đoạn từ cuối năm 2015 đến nửa đầu năm 2018 là thời điểm vàng để doanh nghiệp tiến hành IPO", ông Lê Xuân Đồng, Giám đốc Điều hành Khối Dịch vụ Thông tin Kinh doanh của FiinGroup, cho hay.

Trong giai đoạn trên, Việt Nam đã chứng kiến nhiều đợt IPO thành công, chẳng hạn như của các công ty thành viên thuộc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam, Techcombank, VPBank, HDBank và loạt công ty con của Vingroup.

Theo EY, thương vụ IPO 1,3 tỉ USD của Vinhomes và đợt chào bán cổ phiếu ra công chúng trị giá 923 triệu USD của Techcombank là hai trong số ba đợt phát hành lớn nhất khu vực Đông Nam Á năm 2018.

"Mục tiêu quan trọng nhất của doanh nghiệp là chọn đúng thời điểm cho loại giao dịch này", ông Đồng cho hay.

Ông Nguyễn Đức Hùng Linh, Giám đốc Phân tích và Tư vấn đầu tư Khách hàng Cá nhân tại SSI, cho biết thêm: "Nếu chú ý, bạn sẽ nhận thấy các đợt IPO hoặc chào bán cho nhà đầu tư ngoài nhóm tư vấn (sell-down) lớn đều tập trung vào quí I/2018 trước khi chỉ số VN-Index giảm mạnh và khiến nhà đầu tư xa lánh các thương vụ IPO".

Ông Vũ Hữu Điền, Phó Giám đốc Đầu tư của Dragon Capital, nhận định: Năm nay, giữa người bán và người mua tồn tại một khoảng cách không nhỏ. Từng bỏ lỡ làn sóng IPO năm 2018 mặc dù có kế hoạch bán cổ phiếu lớn, một số công ty đang mong đợi mức định giá tương đương với loạt doanh nghiệp IPO vào thời kì đỉnh cao của thị trường trước đó. 

Xu hướng mới: Quĩ nước ngoài đầu tư vào doanh nghiệp tư nhân Việt Nam

Trong khi đó, Việt Nam lại chứng kiến một sự gia tăng trong hoạt động đầu tư vào doanh nghiệp tư nhân, khi mà nhà đầu tư ngày càng quan tâm đến những doanh nghiệp đang trong giai đoạn tăng trưởng.

Các quĩ đầu tư toàn cầu như GIC, Warburg Pincus, Hanwha Asset Manangement và TA Associates, hiện đang hoạt động tích cực tại thị trường Việt Nam trên nhiều lĩnh vực từ bất động sản, logistics đến tiêu dùng và công nghệ.

Theo dữ liệu của Grant Thornton, các quĩ này đã đầu tư tổng cộng 1,6 tỉ USD vào Việt Nam trong năm 2018, tăng 285% so với năm 2017.

Trong năm nay, về giá trị, các khoản đầu tư vào doanh nghiệp tư nhân sắp sửa đạt 800 triệu USD. Tuy nhiên, con số này chưa tính khoản đầu tư chiến lược 1 tỉ USD của SK Group (Hàn Quốc) vào Vingroup cũng như 300 triệu USD quĩ GIC (Singapore) và Vision Fund (Nhật Bản) rót vào VNPAY mà DealStreet Asia từng đưa tin.

"Mức tăng trưởng và cơ hội tiếp cận vốn tư nhân rõ ràng là một giải pháp thay thế khả thi cho lựa chọn IPO", ông Max Loh, người đứng đầu bộ phận IPO khu vực ASEAN của EY, cho hay.

Ông Lê Xuân Đồng của Fiingroup còn cho biết các nguồn vốn khác đến từ các đối tác chiến lược trong loạt thương vụ M&A, phát hành riêng lẻ và vay qua trái phiếu.

Trong nửa đầu năm 2019, sự chững lại của thị trường IPO Việt Nam là một ví dụ cho thấy thị trường IPO khu vực Đông Nam Á đang suy yếu khi chỉ có tổng cộng 48 đợt IPO và huy động 2 tỉ USD.

Như vậy, so với nửa đầu năm ngoái, khối lượng giao dịch tại thị trường Đông Nam Á chỉ giảm nhẹ 8% nhưng số tiền huy động được cũng giảm đáng kể (tương đương 55%), ông Loh nhận định.

Tuy nhiên, tổng số thương vụ IPO trong khu vực đã gia tăng trong quí III năm nay, ghi nhận 40 giao dịch và huy động 2,9 tỉ USD. Dù vậy, Việt Nam không có đợt IPO nào trong quí III.

Nhiều thương vụ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước rơi vào bế tắc

Tháng trước, Bộ Giao thông Vận tải vừa đề xuất đưa Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) trở lại làm doanh nghiệp nhà nước 100%, chỉ 4 năm sau khi ACV cổ phần hóa hóa và dự định bán 20% cổ phần cho một nhà đầu tư chiến lược ở nước ngoài.

Ban đầu, Việt Nam muốn giảm tỉ lệ sở hữu nhà nước trong ACV từ mức 95,4% xuống 65%.

"Chúng tôi không nghĩ kiến nghị này khả thi vì nó đi ngược lại với chủ trương của chính phủ về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước", ông Vũ Hữu Điền của Dragon Capital - một nhà đầu tư tại ACV, nhận xét.

"Đề xuất này gây ra lo ngại không cần thiết cho nhà đầu tư nước ngoài và có thể ảnh hưởng xấu tới quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, vốn đã khá yếu ớt vào lúc này nếu chính phủ không can thiệp ngay lập tức".

Theo Nikkei, quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tại Việt Nam diễn ra rất chậm chạp, do quá trình đánh giá tài sản nhà nước và phê duyệt hồ sơ thiếu minh bạch và mất thời gian. "Do đó, nhiều thương vụ cổ phần hóa hiện đang bế tắc", ông Vũ Hữu Điền nói.

Doanh nghiệp nên IPO hay không?

Để đáp ứng mục tiêu cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, gần 100 công ty sẽ cần phải đấu giá cổ phiếu từ nay đến cuối năm 2020.

Ngay cả khi cổ phần hóa được xem là một chất xúc tác quan trọng, nó không phải là yếu tố quyết định đến biến động của thị trường, ông Nguyễn Đức Hùng Linh nhận định.

Mặc dù Việt Nam được nhìn nhận là nước hưởng lợi lớn nhất từ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, ông Linh khẳng định trên thực tế, cuộc thương chiến sẽ gây ra rủi ro nếu căng thẳng leo thang làm kinh tế toàn cầu đi xuống hơn nữa, khiến thị trường chứng khoán biến động.

"Sự đình trệ của thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ tiếp diễn, trừ khi có một tác động to lớn và đột ngột xuất hiện. Ngay cả khi thương chiến mang lại lợi ích cho Việt Nam, nó cũng không thể tạo sức ảnh hưởng trong ngày một ngày hai", ông Lê Xuân Đồng có cùng quan điểm với ông Linh.

Bên cạnh đó, ông Vũ Hữu Điền của Dragon Capital đang hi vọng về một kết quả hợp lí từ quá trình cổ phần hóa, khi nhiều tên tuổi lớn đang nằm chờ trong danh sách như Mobifone, Vinaphone, Agribank và Tổng công ty Thương mại Sài Gòn (SATRA).

"Bất chấp những thách thức đang diễn ra trên thị trường, hoạt động giao dịch khởi sắc trở lại trên các sàn chứng khoán Đông Nam Á trong quí III/2019 cho thấy nhiều doanh nghiệp đang chờ đợi thời điểm thích hợp để chào sàn", ông Max Loh nhận định từ bản báo cáo IPO mới nhất của EY, công bố ngày 27/9.

"Phát hành cổ phiếu ra công chúng vẫn là xu hướng của doanh nghiệp Việt Nam. Vốn hóa thị trường chứng khoán hiện tương đương 80% GDP của Việt Nam và dự kiến tăng lên 100% GDP năm 2020", ông Loh chia sẻ với DealStreet Asia.