Những khoản đầu tư vào y tế giúp Bill Gates ngày càng giàu lên trong dịch bệnh

Tờ The Nation phân tích từ tờ khai thuế, website, báo cáo SEC (Ủy ban Chứng khoán Mỹ) và tiết lộ Quỹ từ thiện Bill & Melinda Gates Foundation đã đầu tư hàng chục thương vụ vào vắc xin, trị liệu và chẩn đoán COVID-19, trong số đó lần rót vốn 40 triệu USD cho hãng dược phẩm CureVac. 

Các khoản đầu tư từ quỹ này có khả năng lên tới hơn 250 triệu USD. Qua đó, Quỹ đã kiếm được khoản lời đáng kể trong thời điểm dịch bệnh. Giá cổ phiếu của CureVac cũng đã tăng vọt 400% chỉ 2 ngày sau khi IPO vào tháng 8/2020.

Dù tỷ phú Bill Gates xuất hiện rất nhiều trên truyền thông và nói các vấn đề liên quan đến dịch bệnh nhưng các khoản đầu tư của ông phần nào dấy lên những hoài nghi khi vai trò và sức ảnh hưởng của quỹ Gates Foundation ngày một lớn hơn.

"Những thông tin công khai của quỹ Gates Foundation ngày càng ít đi. Họ không trả lời hầu hết câu hỏi của chúng tôi. Khi chúng tôi cố tìm hiểu về các ưu tiên và chiến lược kỹ thuật của họ đối với COVID-19, họ thậm chí còn không đưa nhân viên kỹ thuật đến thảo luận với chúng tôi", bà Kate Elder, cố vấn chính sách vắc xin của Tổ chức Bác sĩ không biên giới nói.

Theo bà Kate, quỹ Gates Foundation dành sự ưu tiên cho việc phát triển và phân phối vắc xin COVID-19, vấn đề đang dần trở thành ưu tiên của toàn thế giới. 

Ông James Love, Giám đốc Knowledge Ecology International lại cho rằng quá trình hàng chục năm nghiên cứu vắc xin của quỹ Gates Foundation và những mối quan hệ tài chính sâu rộng đã cho phép họ tạo ra sức ảnh hưởng sớm trong đại dịch.

"Ông ấy (Bill Gates) có đủ tiền và kinh nghiệm để trở thành người tiên phong, nắm giữ sức ảnh hưởng lớn nhất. Khi đại dịch xảy ra thì những người đi trước sẽ biết họ đang làm gì sẽ có được rất nhiều quyền lực. Trong trường hợp này, ông Gates đã làm được điều đó", ông Love nhận định. 

Theo The Nation, Quỹ Gates đã từ chối các yêu cầu phỏng vấn và không trả lời các câu hỏi qua email, bao gồm các khoản đầu tư vào các công ty dược phẩm liên quan đến COVID-19.

Quỹ của Bill Gates là một trong những nhà sáng lập, nhà tài trợ lớn nhất của Liên minh Đổi mới Sẵn sàng đối phó Dịch bệnh (CEPI) đã tài trợ khoảng 384 triệu USD cho việc phát triển vắc xin của Đại học Oxford. Quỹ Gates Foundation cũng trao hàng trăm triệu USD cho trường đại học thông qua nhiều dự án khác, ví dụ như viện Jenner, nơi đang phát triển vắc xin COVID-19 của Oxford.

Oxford và AstraZeneca đã công khai cam kết không quan tâm đến lợi nhuận và trao quyền tiếp cận công bằng đối với vắc xin do họ phát triển. Tuy nhiên, cả hai bên đều không cung cấp kế hoạch chi tiết. Nhiều công ty khác cũng đưa ra những cam kết tương tự, ngay cả khi họ theo đuổi mô hình kinh doanh truyền thống dựa trên các giấy phép độc quyền. 

Giới phân tích nhận định các kế hoạch này được thiết kế để tạo ra lợi nhuận, chứ không phải thúc đẩy tiếp cận công bằng. Họ còn cho rằng quỹ Gates Foundation có thể thể hưởng lợi từ việc thúc đẩy phát triển vắc xin COVID-19 theo hướng cấp giấy phép độc quyền. Bản thân Bill Gates cũng cho biết quỹ của ông có sự liên quan mật thiết đến mối quan hệ đối tác giữa Oxford và AstraZeneca.

Các bài phát biểu công khai của nhà sáng lập Microsoft cũng không đề cập đến những khoản đầu tư của Gates Foundation vào bất cứ công ty dược phẩm nào. Trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 8 với tờ Wired, ông khẳng định muốn được sử dụng thuốc remdesivir nếu bị nhiễm COVID-19. Tuy nhiên, vị tỷ phú không hề đề cập đến số cổ phần quỹ của ông nắm giữ trong Gilead - công ty sở hữu thuốc điều trị remdesivir.

Những thông tin về tài chính của quỹ Gates Foundation cũng bị hạn chế bởi "mê cung" các khoản đầu tư khó kiểm soát. Ví dụ: Họ đầu tư 100 triệu USD vào GTI 8 Institutions Investors - một quỹ tư nhân có trụ sở tại Quần đảo Cayman, nơi nổi tiếng với chính sách đặt biệt giúp các doanh nghiệp trốn thuế.

Dù cho quỹ Gates Foundation là một tổ chức phi lợi nhuận, nhưng quỹ vẫn tạo ra hàng tỷ USD doanh thu, nhiều hơn số tiền quỹ đã từ thiện trong 5 năm qua. Dù chỉ sở hữu 1% cổ phần của Microsoft sau khi đã bán hoặc ủng hộ nhưng khối tài sản của Bill Gates vẫn tăng trong thời kỳ đại dịch COVID-19 bùng phát nhờ các khoản đầu tư vào y tế. 

Theo số liệu của Bloomberg's Billionaire Index, trong năm 2020, khối tài sản của Bill Gates tăng 14%. Trong khi đó, tờ USD Today thống kê rằng khối tài sản của nhà sáng lập Microsoft đã tăng 20,4%, hơn 20 tỷ USD trong năm 2020. Theo đó, tại thời điểm ngày 18/3/2020, tài sản của Bill Gates là 98 tỷ USD và đến 18/10/2020 là 118 tỷ USD. 

Theo tờ Washington Post thống kê, quỹ từ thiện của Bill Gates đã đầu tư 1,75 tỷ USD cho các công tác phòng chống dịch COVID-19, tương đương với 7,3% của số tiền 24 tỷ USD mà ông kiếm về cho mình trong năm 2020.

Hiện Bill Gates hiện sở hữu khối tài sản có giá trị hơn 100 tỷ USD, đứng thứ tư trong số những người giàu nhất thế giới, sau Bernard Arnault, Elon Musk và Jeff Bezos.