Nhà nhập khẩu ô tô chính thức cũng kêu khó nhập xe

Không riêng doanh nghiệp nhỏ lẻ, nhập khẩu không chính thức, các liên doanh lắp ráp, nhà nhập khẩu ô tô chính thức cũng cho rằng quy định tại Nghị định 116/2017 quá khắc khe, không thực tế, dẫn đến cản trở họ trong việc nhập xe về bán.

nha nhap khau o to chinh thuc cung keu kho nhap xe

Theo quy định tại nghị định 116/2017, các nhà nhập khẩu chính thức, liên doanh có chức năng nhập khẩu ô tô rằng họ cũng khó đáp ứng điều kiện để nhập xe. (Ảnh minh họa: Quốc Hùng)

Khó nhập xe

Tại triển lãm xe ô tô nhập khẩu đang diễn ra tại Trung tâm triển lãm Sài Gòn (SECC), TPHCM, một số nhà nhập khẩu tham gia triển lãm cho rằng Nghị định 116 quy định về điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô quá khó để họ có thể mang xe về.

Ngay cả Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), tổ chức có nhiều thành viên có chức năng nhập khẩu ô tô mới đây cũng có thư gửi lên Thủ tướng và các bộ ngành với kiến nghị khẩn thiết liên quan đến Nghị định 116/2017/NĐ-CP ký vào ngày 17-10 mà theo VAMA là hết sức quan ngại. Lãnh đạo của tổ chức này cho rằng hoạt động kinh doanh của các thành viên VAMA sẽ bị ảnh hưởng nặng nề bởi các quy định mới.

Cụ thể, nghị định yêu cầu phải cung cấp Giấy Chứng nhận chất lượng kiểu loại đối với ô tô chưa qua sử dụng. Theo điểm a, khoản 2, Điều 6, khi tiến hành kiểm tra, thử nghiệm, doanh nghiệp nhập khẩu ô tô phải cung cấp cho cơ quan quản lý chất lượng bản sao Giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu được cấp bởi cơ quan, tổ chức có thẩm quyền nước ngoài.

Theo VAMA, yêu cầu mới này là vấn đề nghiêm trọng đối với tất cả các thành viên vì Giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu không tồn tại ở nhiều quốc gia vì các quốc gia này áp dụng chính sách nhà sản xuất tự chứng nhận; hay ở một số quốc gia, cơ quan, tổ chức có thẩm quyền có thể cấp giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại này nhưng hệ thống tiêu chuẩn và đăng kiểm không giống với hệ thống ở Việt Nam.

Vì vậy, theo VAMA, Cục Đăng kiểm Việt Nam có thể sẽ không chấp thuận do sự khác biệt vì một số lý do như khác biệt về vị trí người lái (tay lái bên trái/bên phải), khác biệt về tiêu chuẩn khí thải (tiêu chuẩn hiện tại ở các nước châu Âu đã là Euro 6) hay các đặc điểm kỹ thuật khác giữa các xe bán ở các thị trường khác nhau. Có thể xảy ra trường hợp ở thời điểm nghị định có hiệu lực, xe nhập khẩu của nhiều thành viên VAMA nhập từ các quốc gia nêu trên đã được đặt hàng trước đó và vận chuyển đến Việt Nam thì bị ùn tắc ở cảng.

Để đáp ứng nhu cầu đa dạng sản phẩm của thị trường, đa số các thành viên VAMA đều đang nhập một số mẫu xe từ công ty mẹ. Vướng mắc trong việc thực hiện các quy định mới của Nghị định 116 trong thời gian quá ngắn sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến khách hàng, đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách nhà nước.

Hơn thế nữa, theo VAMA, yêu cầu này không có nhiều ý nghĩa bởi vì Cục Đăng kiểm Việt Nam là cơ quan có thẩm quyền của Chính phủ đang thực hiện rất nghiêm ngặt các thủ tục kiểm tra, thử nghiệm nhằm kiểm soát chặt chẽ chất lượng phương tiện và linh kiện, tiêu chuẩn khí thải và các yêu cầu an toàn khác.

Các nhà nhập khẩu cũng như VAMA đề xuất Chính phủ chấp thuận cho các nhà nhập khẩu thêm lựa chọn làm thủ tục kiểm tra, thử nghiệm bởi Cục Đăng kiểm Việt Nam thay vì chỉ chấp nhận Giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền nước ngoài cấp.

Ngoài ra, theo điểm a, khoản 2, Điều 6 của nghị định, khi tiến hành kiểm tra, thử nghiệm, doanh nghiệp nhập khẩu ô tô phải cung cấp cho cơ quan quản lý chất lượng các giấy tờ như tài liệu về kết quả đánh giá điều kiện đảm bảo chất lượng của doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô nước ngoài đối với nhà máy sản xuất ra kiểu loại ô tô nhập khẩu còn hiệu lực được cấp bởi cơ quan, tổ chức có thẩm quyền nước ngoài theo các doanh nghiệp là không thể đáp ứng.

Tương tự như giải trình ở trên, VAMA đề xuất Chính phủ chấp thuận cho các doanh nghiệp nhập khẩu ô tô có thêm lựa chọn được Cục Đăng kiểm Việt Nam kiểm tra và cấp chứng nhận đủ điều kiện đảm bảo chất lượng tại nhà máy sản xuất, lắp ráp ô tô tại nước ngoài.

Cũng theo mục 2, điểm a, khoản 2, Điều 6 của nghị định quy định: ô tô chưa qua sử dụng nhập khẩu phải được cơ quan quản lý chất lượng kiểm tra theo quy định đối với từng lô xe nhập khẩu. Mẫu ô tô đại diện cho từng kiểu loại ô tô trong lô xe nhập khẩu phải được kiểm tra, thử nghiệm về khí thải và chất lượng an toàn kỹ thuật theo quy định…

Như vậy, với quy định này, các xe cùng kiểu loại sẽ buộc phải thử nghiệm lại chỉ vì chúng nằm ở các lô hàng khác nhau. Theo các doanh nghiệp, quy định này không có ý nghĩa về mặt quản lý chất lượng, chỉ làm kéo dài thời gian thông quan và lãng phí chi phí của xã hội.

Cụ thể, việc thử nghiệm một mẫu xe có thể kéo dài tới 2 tháng và chi phí lên tới 10.000 đô la Mỹ cho việc thử khí thải Euro 4 bao gồm: 3.000 km chạy rà, chi phí thử nghiệm khí thải, báo cáo thử nghiệm, cấp chứng nhận.

Ngoài ra, trong thời gian này, các xe khác trong cùng lô xe nhập khẩu sẽ buộc phải lưu kho ở cảng, và nhà nhập khẩu băn khoăn về sức chứa của cảng có đáp ứng được khi thực hiện quy định mới này? Theo VAMA, quy định mới sẽ ngay lập tức làm tất cả các thành viên phải tốn thêm các chi phí không cần thiết cho việc chuẩn bị địa điểm để lưu giữ xe. "Chúng tôi cho rằng quy định này không phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 49 của Thủ tướng Chính phủ về cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh", theo nội dung thư do Chủ tịch VAMA Toru Kinoshita gửi lên Thủ tướng Chính phủ và các bộ ngành. VAMA đề xuất Chính phủ chấp nhận các báo cáo thử nghiệm khí thải và an toàn hiện tại mà không cần phải thử nghiệm lại.

Sản xuất, lắp ráp xe cũng khó?

Nghị định này được ký ngày 17-10 và có hiệu lực ngay lập tức chứ không có bất cứ độ trễ nào và hiện doanh nghiệp nhập khẩu chỉ có hơn hai tháng để xoay đủ các loại giấy tờ theo quy định nếu không muốn bị tạm ngưng nhập khẩu sau ngày 1-1-2018. Trong khi đó, các loại giấy phép theo quy định là rất khó có được chỉ trong thời gian ngắn.

Không chỉ về điều kiện nhập ô tô nguyên chiếc, những quy định về sản xuất lắp ráp ô tô trong Nghị định 116 theo các doanh nghiệp là cũng quá khó để thực hiện. Cụ thể là liên quan đến yêu cầu mới về chiều dài đường thử của xe. Theo điểm a, khoản 1, Điều 7 và mục IV của Phụ lục I, doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô cần phải có “… đường thử xe có chiều dài tối thiểu 800m…”, với tối thiểu 400m đường thẳng trước ngày 17-4-2019.

Để đáp ứng yêu cầu này, nhà máy sản xuất sẽ phải có diện tích khoảng 25 ha và đây sẽ là bài toán khó cho các nhà máy ở các thành phố.

Nhiều thành viên VAMA đã hoạt động ở Việt Nam hơn 20 năm. Tất cả các thiết bị nhà máy của các liên doanh này được thiết kế và đăng ký với các cơ quan Chính phủ (trước đây là Bộ Kế hoạch Đầu tư, bây giờ là Sở Kế hoạch và Đầu tư ở địa phương). Và bất kỳ thương hiệu hay công ty nào đều có quy trình kiểm tra chất lượng của riêng mình và chịu trách nhiệm về chất lượng của sản phẩm dựa trên Luật của Chính phủ Việt Nam về chất lượng hàng hóa. Với yêu cầu mới, nhiều thành viên VAMA cho biết sẽ phải đối mặt với khó khăn để tìm thêm đất và đầu tư cho việc xây dựng đường thử mới hay mở rộng đường thử.

Do đó, VAMA đề xuất Chính phủ chấp thuận phương pháp thử thay thế đã được các thành viên VAMA đề xuất, đặc biệt là cho các nhà sản xuất không có đủ đất và không hồi tố yêu cầu mới với các nhà đầu tư đã hoạt động ở Việt Nam trước khi nghị định có hiệu lực.

Lãnh đạo VAMA đề xuất Chính phủ cân nhắc, xem xét tổng thể để tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch, thống nhất và ổn định cho các nhà đầu tư cũng như loại bỏ các hàng rào phi thuế quan để đảm bảo việc lưu thông thương mại thuận lợi giữa các quốc gia, đóng góp vào sự tăng trưởng của GDP Việt Nam.

Một số ý kiến cho rằng những quy định mới của Nghị định 116 dường như là một cách bảo vệ cho ô tô lắp ráp trong nước, ngăn chặn làn sóng xe nhập có thể ồ ạt vào Việt Nam kể từ năm 2018, thời điểm thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ khu vực ASEAN sẽ về 0%.

Trước đó, theo giới phân tích, nghị định này quy định phải có văn bản xác nhận được quyền thay mặt hãng sản xuất lắp ráp ô tô nước ngoài thực hiện lệnh triệu hồi ô tô nhập khẩu tại Việt Nam được xem là điều kiện dẫn đến "đóng cửa" hoàn toàn cơ hội nhập khẩu ô tô nguyên chiếc với các nhà kinh doanh nhỏ lẻ, không chính thức. Bởi lẽ những doanh nghiệp nhập khẩu không chính thức thường nhập khẩu ô tô qua trung gian và không có mối liên hệ trực tiếp với nhà sản xuất. Vì vậy, bất cứ những quy định nào đặt ra yêu cầu phải có cam kết của nhà sản xuất được xem như là điều bất khả thi đối với các nhà nhập khẩu không chính thức, kinh doanh nhỏ lẻ.