Nhà đầu tư lo sợ Nga dùng luật phá sản để trừng phạt công ty nước ngoài

Luật phá sản tại Nga và Mỹ

Tại Mỹ, Luật phá sản là cách để cho những công ty mắc nợ có cơ hội làm lại từ đầu. Theo Reuters, các doanh nghiệp khó khăn tại Mỹ thường chủ động tuyên bố phá sản và pháp luật sẽ cho phép những công ty này giữ lại tài sản và hệ thống quản lý hiện tại.

Tuy nhiên, tại Nga, Luật phá sản thường ưu tiên chủ nợ hơn. Bởi vậy, những chủ nợ, bao gồm cả Chính phủ Nga, có thể ép buộc doanh nghiệp phải phá sản và chiếm quyền kiểm soát.

Một số chuyên gia pháp lý cho biết công ty nước ngoài lo sợ nguy cơ các chủ nợ Nga lạm dụng quy trình này để thay máu lãnh đạo doanh nghiệp. Những lãnh đạo mới sẽ bán tài sản cho đối thủ cạnh tranh hoặc những doanh nghiệp có liên hệ với chính phủ.

Ông Paul Stephan, giáo sư tại Đại học Luật Virginia, chuyên gia về hệ thống pháp luật thời Liên Xô và Liên bang Nga, cho biết: “Vào cuối những năm 90 đầu những năm 2000, Luật phá sản thường được dùng như một công cụ để tấn công doanh nghiệp”.

Đối mặt với án hình sự

Tại Mỹ, đa số các trường hợp phá sản đều là dân sự. Tuy nhiên, các tòa án tại Nga sẵn sàng đưa ra những bản án hình sự cho một số tội liên quan đến phá sản, ví dụ như cất giấu tài sản.

Hãng sản xuất thuốc lá British American Tobacco đã bày tỏ lo ngại rằng việc rời khỏi Nga có thể bị coi là một hành động tội phạm dẫn đến các cáo buộc liên quan đến phá sản.

Đây không phải là lần đầu tiên chính phủ Nga đe dọa tội phá sản đối với các công ty và nhà đầu tư nước ngoài. Nga đã nhiều lần yêu cầu Interpol bắt giữ nhà đầu tư Bill Browder, với cáo buộc cố ý phá sản và trốn thuế.

Ông Browder cho biết những lời đe dọa trên là một phần chiêu trò của các quan chức Nga. Interpol đã không chấp nhận yêu cầu bắt giữ của Nga.

Doanh nghiệp từng vướng vòng lao lý

Theo một tòa án trọng tài quốc tế, nợ thuế đã từng được sử dụng để làm cớ bắt phạt nhiều công ty nước ngoài tại Nga.

Vào năm 2006, Yukos Oil từng bị ép phải phá sản sau khi cựu lãnh đạo Mikhail Khodorkovsky bị bắt và kết án với tội danh lừa đảo. Chính phủ Nga đã yêu cầu công ty này phải bồi thường hàng tỷ USD tiền thuế.

Đa số tài sản thuộc Yukos sau đó được chuyển cho Rosneft - công ty có phần lớn vốn thuộc sở hữu của Điện Kremlin.

Các cổ đông quốc tế cho rằng yêu cầu về thuế của phía Nga là không hợp pháp. Năm 2014, Tòa án trọng tài thường trực tại The Hague đồng ý với quan điểm của các nhà đầu tư, kết luận Điện Kremlin đã thao túng hệ thống pháp luật để phá sản công ty và lấy tài sản của ông Khodorkovsky.

Các chuyên gia cho biết, vì chính phủ Nga sở hữu các công ty năng lượng lớn, họ có thể sử dụng các hóa đơn năng lượng cũng như thuế để buộc một công ty phá sản.

Ông Jason Kilborn, một giáo sư luật tại Đại học Illinois Chicago cho biết: "Nếu Nga sử dụng luật phá sản và các hóa đơn năng lượng một cách chiến lược, Moscow có khả năng tác động đến các tòa án địa phương, các nhà quản lý, ép buộc bán tài sản và đuổi các nhà đầu tư nước ngoài”.

Lối thoát nào cho doanh nghiệp nước ngoài?

Đối với các công ty muốn rời khỏi Nga, các quan chức Moscow đã đề xuất một thủ tục phá sản "nhanh chóng" để chuyển giao quyền quản lý tài sản và hoạt động.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, một số doanh nghiệp lo ngại rằng luật phá sản sẽ được Moscow sử dụng để trả đũa hành động rời bỏ thị trường Nga.

Giáo sư Stephan nói: “Nếu chiếc búa thẩm phán được đập xuống, bạn chỉ có thể hi vọng rằng đã đưa được nhiều người nhất ra khỏi Nga, và giảm thiểu rủi ro tài sản”.

Đảng cầm quyền của Nga gần đây đã đề xuất luật cho phép chính phủ quốc hữu hóa tài sản của một số công ty có ý định rời khỏi Nga. Các chuyên gia cho biết đề xuất trên sẽ dựa theo thủ tục của luật phá sản để lựa chọn các nhà quản lý thay thế cho doanh nghiệp bị quốc hữu hóa.

Tuy nhiên, vào ngày 16/3, Tổng thống Putin trong một bài phát biểu đã khẳng định rằng Nga sẽ tôn trọng quyền tài sản của các công ty nước ngoài.

Ông Putin nói: "Chúng tôi trân trọng những doanh nghiệp đã lựa chọn ở lại, mặc cho những áp lực từ Phương Tây và đồng minh, tiếp tục làm việc tại Nga. Trong tương lại, những doanh nghiệp này sẽ có nhiều cơ hội phát triển".

"Không như các quốc gia Phương Tây, chúng tôi coi trọng quyền tài sản", Tổng thống Nga nói thêm.