Nguyên nhân nào khiến chính phủ Nigeria quyết cấm bitcoin?

Theo The Guardian, có nhiều nguyên nhân khiến Nigeria ra quyết định cấm bitcoin và tiền điện tử, tuy nhiên, với xu hướng phát triển như hiện nay, việc cấm đoán có thể dẫn tới những bất ổn, chia rẽ sâu sắc hơn về chính trị, kinh tế và xã hội.

Nigeria có giao dịch bitcoin, tiền ảo chỉ đứng sau Mỹ

Khi chính phủ Nigeria đột ngột cấm truy cập ngoại hối đối với các công ty nhập khẩu dệt may vào tháng 3/2019, doanh nhân Moses Awa cảm thấy bế tắc. Công việc kinh doanh của ông - nhập khẩu giày dệt từ Quảng Châu, Trung Quốc để bán ở thành phố Kano phía bắc và bang Abia đã gặp khó khăn. 

"Đó là một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng: Tôi phải hành động nhanh chóng", ông nói. 

Sau đó, ông đã cùng với em trai mình là Osy để bắt đầu đầu tư vào giao dịch. Theo chia sẻ, nhờ có bitcoin mà ông có thể thanh toán cho các nhà cung cấp của mình trong điều kiện kinh tế khó khăn.

Theo sàn giao dịch bitcoin Paxful, Nigeria hiện chỉ đứng sau Mỹ về giao dịch bitcoin. Còn số liệu của công ty nghiên cứu blockchain Chainalysis thì tiết lộ rằng khối lượng tiền điện tử mà người dùng ở Nigeria nhận được vào tháng 5 là 2,4 tỷ USD, tăng từ 684 triệu USD hồi tháng 12 năm ngoái. 

Quy mô thực sự của dòng tiền điện tử chảy qua nền kinh tế lớn nhất châu Phi có thể sẽ lớn hơn nhiều, với nhiều giao dịch mà các nhà phân tích không thể theo dõi được.

Một loạt yếu tố, từ đàn áp chính trị đến kiểm soát tiền tệ và lạm phát tràn lan, đã thúc đẩy sự gia tăng đáng kinh ngạc của bitcoin, tiền điện tử ở Nigeria. Vào tháng 2/2021, chính phủ đã lo sợ và cấm các giao dịch tiền điện tử thông qua ngân hàng được cấp phép. 

Đến cuối tháng 7, Nigeria đã công bố kế hoạch thử nghiệm cho một loại tiền kỹ thuật số mới do chính phủ kiểm soát - hy vọng hạn chế xu hướng sử dụng bitcoin, tiền ảo không được kiểm soát.

Tuy nhiên, những biện pháp này không làm giảm bớt giao dịch bitcoin, tiền ảo vì thực tế là lượng giao dịch tiếp tục tăng.

"Bài học" từ Nigeria

Kinh nghiệm của Nigeria có thể trở thành bài học kinh nghiệm cho các chính phủ trên toàn thế giới, những quốc gia mà đang tìm cách điều tiết các loại tài sản kỹ thuật số. 

Bộ trưởng Tài chính Vương quốc Anh Rishi Sunak đang xem xét việc tạo ra một phiên bản tiền kỹ thuật số là Britcoin do ngân hàng trung ương kiểm soát. Các cơ quan quản lý của EU cũng đã đặt ra kế hoạch làm cho các loại tiền kỹ thuật số dễ theo dõi hơn, nhằm chống lại nạn rửa tiền.

Trung Quốc đã cấm thợ đào khai thác bitcoin và ở những nơi khác như Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ và Ghana đã tìm cách kìm hãm hoạt động giao dịch tiền điện tử. Nigeria là một trong những quốc gia có dân số trẻ nhất trên thế giới, phù hợp với triển khai tài chính kỹ thuật số. Nhiều người dân nước này đang nỗ lực tìm cách thoát khỏi cảnh nghèo đói trên diện rộng và các mô hình kim tự tháp đang sinh sôi nảy nở.

Kinh doanh ngoại tệ là một hoạt động hàng ngày của nhiều người Nigeria. Chuyển tiền vào Nigeria từ những người làm việc ở nước ngoài, trị giá hơn 17 tỷ USD vào năm 2020. Các loại tiền điện tử có thể được coi như một loại tài sản có bảo hiểm trước những biến động tỷ giá hối đoái. Giá trị của đồng naira Nigeria đã giảm gần 30% so với đồng USD trong 5 năm qua.

Tác động của lệnh cấm bitcoin, tiền điện tử tại Nigeria

Vào tháng 2, Ngân hàng Trung ương Nigeria đã yêu cầu các ngân hàng đóng tài khoản của tất cả khách hàng sử dụng bitcoin, tiền điện tử. Các tổ chức tài chính sẽ phải "xác định cá nhân và/hoặc tổ chức" thực hiện giao dịch bằng tiền điện tử, hoặc chấp nhận bị xử phạt.

Ban đầu, lệnh cấm là một đòn giáng mạnh vào ngành công nghiệp môi giới bitcoin, tiền điện tử mới nổi ở quốc gia này. Lý do là vì mọi người phụ thuộc vào các ngân hàng thương mại để tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch mua - bán. Tuy nhiên, nhiều người sau đó đã tìm ra cách giải quyết.

Nhiều hoạt động giao dịch bitcoin, tiền điện tử hiện đang được diễn ra ngầm, có nghĩa là nhiều người Nigeria hiện đang phụ thuộc vào các kênh không kê đơn kém an toàn hơn, kém minh bạch hơn, cũng như các nhóm Telegram và WhatsApp, nơi mọi người giao dịch trực tiếp với nhau. Điều này cũng có nghĩa là các nhà quản lý càng khó kiểm soát thị trường".

Các nền tảng cũng đã điều chỉnh bằng cách tiếp tục tạo thuận lợi cho các giao dịch bitcoin, tiền điện tử, miễn là tiền tệ đang được giao dịch không được khai báo là tiền ảo.

Phản ứng của chính phủ Nigeria đối với tiền điện tử trên thực tế không nhất quán. Thông báo về các lệnh cấm, thống đốc Ngân hàng Trung ương Godwin Emefiele nói với ủy ban thượng viện rằng tiền điện tử "không phải là tiền hợp pháp". Thế nhưng, phó thống đốc Yemi Osinbajo thì lại công khai phản bác động thái này. 

Ông nói: "Thay vì áp dụng chính sách cấm hoạt động tiền điện tử trong lĩnh vực ngân hàng Nigeria, chúng ta phải hành động với sự hiểu biết và không sợ hãi". Ông cũng kêu gọi một "chế độ quản lý mạnh mẽ, có suy nghĩ và dựa trên kiến thức".