Nguy cơ mất 2 tỉ đồng/ngày vì chậm giao mặt bằng

Sáng 21-11, Sở Tư pháp TP.HCM và Viện Hợp tác Quốc tế Đức về pháp luật (IRZ) tổ chức hội thảo Kỹ năng phòng ngừa và giải quyết tranh chấp trong đầu tư quốc tế.

Thiếu kinh nghiệm

Ông Bùi Đại Thắng, chuyên viên Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM, cho biết các vướng mắc xảy ra tranh chấp do nhiều nguyên nhân và chủ đầu tư thiếu kinh nghiệm. Đúc kết từ thực tế các gói thầu của ban cho thấy có bốn vấn đề làm nảy sinh tranh chấp.

Một là chậm bàn giao mặt bằng, nhà đầu tư không nhận được mặt bằng đúng thời điểm cam kết. Hai là thiếu thông tin giao diện - thông tin giữa các nhà thầu. Ba là việc di dời các công trình tiện ích. Cuối cùng là thay đổi luật, nghị định sau ngày cơ sở (28 ngày trước thời điểm trình nộp hồ sơ dự thầu).

Ông Thắng dẫn chứng một vụ nổi cộm trong thời gian qua. Đó là việc chậm bàn giao hai năm mặt bằng “sạch” trong gói thầu số 2 tuyến metro, từ ngã tư Bình Thái đến trạm Long Bình.

“Vì chậm bàn giao nên chủ đầu tư phải gánh chịu thiệt hại phát sinh, chịu phạt trung bình 2-2,5 tỉ đồng cho mỗi ngày chậm. Nó không chỉ thiệt hại ngay trước mắt mà còn kéo dài thời gian và rất nhiều thứ khác. Riêng về hậu quả chậm giao mặt bằng hai năm trong gói thầu số 2, TP.HCM đang xem xét giải quyết. Ngoài ra còn phải xem xét kéo dài thời gian cho nhà thầu, có thể lùi hai năm, tức đến 2019 mới hoàn thành dự án và vận hành năm 2020” - ông Thắng nói.

Chủ đầu tư phải chịu phạt trung bình 2-2,5 tỉ đồng cho mỗi ngày chậm bàn giao mặt bằng trong gói thầu số 2 tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên, từ ngã tư Bình Thái đến trạm Long Bình. Ảnh: HOÀNG GIANG

Sáng tạo hay cố gắng theo mẫu?

Từ những kinh nghiệm trên, ông Thắng cho rằng để hạn chế thiệt hại thì khi chuẩn bị hợp đồng phải lưu ý câu chữ trong hợp đồng.

Ví dụ, đưa vào hợp đồng quy định nếu chủ đầu tư chậm bàn giao mặt bằng trong vòng sáu tháng thì từ tháng thứ bảy trở đi mới trả chi phí phát sinh. Hoặc trong vòng 45 ngày mà cảm thấy không bàn giao được mặt bằng thì chủ đầu tư sẽ thông báo cho nhà thầu để nhà thầu điều chỉnh kế hoạch thi công của mình.

Tuy nhiên, một số ý kiến khác hoàn toàn không ủng hộ ý tưởng “sáng tạo” nói trên. Một chuyên viên ban quản lý dự án khác của TP.HCM nhận xét các nhà thầu quốc tế rất mạnh và nhiều kinh nghiệm. Họ không dễ chiều ý chúng ta để chỉnh sửa hợp đồng có lợi cho ta mà bất lợi cho họ.

“Nếu chúng ta sửa hợp đồng, giành quyền kéo dài thời hạn giao mặt bằng mà không bị phạt và được họ đồng ý thì cũng không đơn giản. Bởi họ đã tính thiệt hại sáu tháng, 12 tháng chậm vào trong giá thầu rồi. Tất nhiên giá thầu sẽ cao hơn, vì nó gồm cả chi phí rủi ro chậm có mặt bằng. Trong trường hợp đó, ta chậm hay không thì cũng đều tốn kém” - chuyên viên trên nêu rõ.

Luật sư Sebastian Mueller, chuyên gia IRZ, cũng nhấn mạnh chủ đầu tư phải thực hiện tốt nghĩa vụ của mình. Ông phân tích: “Nhiều khi thay đổi vài chữ có thể làm thay đổi cả hợp đồng. Khi chúng ta đã có mẫu thì cứ theo mẫu và đừng có dại gì mà thay đổi câu chữ. Copy từng chữ một, đừng sáng tạo vì nó sẽ làm hỏng tất cả điều khoản của bạn” - ông nhấn mạnh.

Ông cũng cho biết việc thay đổi chính sách, đổi ý của nhà chức trách có thể sẽ dẫn đến trách nhiệm bồi thường rất lớn. Từ đó, ông tư vấn cho TP.HCM cách giảm thiểu thiệt hại trong thu hút đầu tư: “Nếu các bạn đã đoán trước là đằng nào cũng không kịp bàn giao mặt bằng. Các bạn đã “ngửi” thấy tình hình là không thể xuôi chèo mát mái thì có thể thương lượng với nhà đầu tư rằng “phạt in ít thôi” nhưng lần sau mình sẽ giành cho người ta thực hiện gói thầu kế tiếp. Như vậy nhà đầu tư cũng được lợi”.