Người thắng, kẻ thua trong cuộc khủng hoảng Thổ Nhĩ Kỳ
 |
Khủng hoảng Thổ Nhĩ Kỳ có thể khiến Đông Nam Á đồng loạt nâng lãi suất cơ bản |
|
Thổ Nhĩ Kỳ tăng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Mỹ lên 60 - 140% |
Theo các chuyên gia, nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ chiếm chưa đầy 1% nền kinh tế thế giới và tầm ảnh hưởng của ngành ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ với thế giới cũng không đáng kể.
Các ngân hàng Tây Ban Nha dễ bị ảnh hưởng nhất từ hệ thống tài chính Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng các ngân hàng này cũng chỉ chiếm 4,5% tổng tài sản, theo dữ liệu của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) và Công ty Quản lý Tài sản J.P. Morgan.
“Các con số này không thật sự khiến tôi lo ngại. Tôi nghĩ vấn đề là về tâm lý”, nhà quản lý danh mục đầu tư Sat Duhra của hãng Janus Henderson Investors cho biết trong chương trình "Squawk Box" trên kênh CNBC vào ngày 15/8.
Ông cho rằng diễn biến tại Thổ Nhĩ Kỳ đã “châm thêm dầu vào lửa” vào thời điểm mà nhà đầu tư ngày càng lo ngại trong bối cảnh tranh chấp thương mại không ngừng leo thang, lãi suất tăng tại Mỹ và triển vọng kinh tế không còn sáng sủa của Trung Quốc.
 |
| Ảnh minh họa. Nguồn: AP. |
Kẻ thua: Ngân hàng và các thị trường mới nổi
Trong bối cảnh đó, các thị trường mới nổi, trong đó có Thổ Nhĩ Kỳ, trở thành nạn nhân lớn nhất trong đợt biến động thị trường vừa qua.
Quỹ ETF iShares MSCI Thị trường Mới nổi, sản phẩm đầu tư thụ động theo dõi chỉ số MSCI Thị trường Mới nổi, đã giảm hơn 1% trong tuần này dù Thổ Nhĩ Kỳ chỉ chiếm 0,6% tài sản cơ sở.
Nhà đầu tư đang rút tiền ra khỏi các thị trường mới nổi do lo ngại các quốc gia khác, đặc biệt những nước đang có tình hình tài chính yếu kém, sẽ theo chân Thổ Nhĩ Kỳ. Tình trạng này đã khiến giá nhiều đồng tiền lao dốc: đồng rupee Ấn Độ và peso Argentina mất giá kỷ lục so với đồng bạc xanh hồi đầu tuần.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng các lo ngại đó dường như không có cơ sở.
“Cuộc khủng hoảng Thổ Nhĩ Kỳ làm dấy lên lo ngại về các nền kinh tế mới nổi ngày càng dễ bị tổn thương và có thâm hụt tài khoản vãng lai lớn như Brazil, Nam Phi và Argentina. Nhưng cần nhớ rằng các nền kinh tế mới nổi, xét về tổng thể, đang có vị thế tài chính mạnh hơn rất nhiều so với 20 năm trước”, Viện nghiên cứu Đầu tư Wells Fargo cho biết trong một báo cáo vào ngày 14/8.
Dù không có nhiều liên hệ với hệ thống tài chính Thổ Nhĩ Kỳ, giá cổ phiếu các ngân hàng Mỹ, châu Âu và Nhật Bản vẫn bị ảnh hưởng nặng nề.
Các ngân hàng châu Âu như BBVA của Tây Ban Nha và UniCredit của Ý, vốn có các chi nhánh hoạt động tại Thổ Nhĩ Kỳ, chứng kiến giá cổ phiếu giảm lần lượt 3,3% và 4,6% trong tuần qua.
Các ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ dễ bị tổn thương trong hoàn cảnh hiện tại vì các doanh nghiệp đã tích lũy món nợ rất lớn bằng ngoại tệ mà họ sẽ thấy ngày càng khó khăn để chi trả với đồng lira suy yếu. Tổng nợ bằng ngoại tệ của Thổ Nhĩ Kỳ đã vượt 50% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nước này và phần lớn trong số đó là nợ của các doanh nghiệp.
Nhà đầu tư đang lo ngại sự yếu kém của các ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ có thể lan sang các ngân hàng nước ngoài đang sở hữu tài sản tại nước này.
Người thắng: Đồng USD và quan hệ EU – Thổ Nhĩ Kỳ
Khi nhà đầu tư đang tìm nơi trú ẩn an toàn cho số vốn của mình, các loại tài sản Mỹ nổi lên như lựa chọn hàng đầu của họ trong bối cảnh nền kinh tế Mỹ tiếp tục “khỏe mạnh” và lãi suất tăng.
Các vấn đề tại Thổ Nhĩ Kỳ xuất hiện trùng với thời điểm Cục Dự trữ Liên bang (Fed) bán ra lượng trái phiếu lớn kỷ lục. Nhu cầu lớn từ giới đầu tư cũng giúp chỉ số Dollar Index tăng mạnh hơn 4% trong năm nay.
Đồng USD mạnh lên sẽ càng làm trầm trọng thêm các vấn đề hiện nay của Thổ Nhĩ Kỳ và các thị trường mới nổi khác, ông David Dietze – nhà sáng lập kiêm chủ tịch và trưởng chiến lược gia đầu tư của hãng Quản lý Tài sản Point View, nhận định.
“Lãi suất tăng tại Mỹ có hai tác động. Thứ nhất, nó khiến các khoản nợ chủ yếu bằng đồng USD của các nền kinh tế mới nổi càng khó trả. Thứ hai, nó khiến nhiều người đổ xô tận dụng lãi suất Mỹ, nâng giá đồng USD và càng khiến việc trả nợ bằng đồng tiền này khó khăn hơn”, ông Dietze cho biết trong chương trình "The Rundown" trên kênh CNBC vào ngày 15/8.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Tổng thống Mỹ Donald Trump đã “đụng độ” về vấn đề thuế quan và việc giam giữ mục sư người Mỹ Andrew Brunson. Điều này mở ra cơ hội để thắt chặt quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia Liên minh Châu Âu (EU), theo báo cáo công bố hôm 14/8 của hãng tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group.
EU và Thổ Nhĩ Kỳ đều có “các vấn đề dai dẳng” về luật pháp và quyền tự do báo chí, nhưng EU cũng luôn thận trọng trong quan hệ với Tổng thống Erdogan, không như “quan điểm thất thường” của ông Trump, theo Eurasia Group.
“Việc ông Trump không được ủng hộ tại châu Âu khiến ít có khả năng các nhà lãnh đạo EU sẽ công khai ủng hộ cách tiếp cận của Tổng thống Mỹ. Có chăng, các quan chức cấp cao EU sẽ hướng đến ‘các vấn đề chung’ mà EU và Thổ Nhĩ Kỳ cùng phải đối mặt và có liên quan đến Mỹ như thuế quan và những lời đe dọa”, Eurasia Group cho biết.
Thổ Nhĩ Kỳ từng lên tiếng ủng hộ những lời chỉ trích của EU nhắm vào Mỹ. Bộ trưởng Tài chính Thổ Nhĩ Kỳ Berat Albayrak đã đăng “một phản hồi rất tích cực” trên Twitter về một báo cáo mà trong đó Bộ trưởng Kinh tế Đức Peter Altmaier chỉ trích các sắc thuế mới mà ông Trump đánh lên Thổ Nhĩ Kỳ.
“Điều này cho thấy quan hệ EU – Thổ Nhĩ Kỳ có thể sẽ tiếp tục ấm lên”, Eurasia Group nhận định.
