Người mua hoang mang sau cáo buộc 'Các sàn thương mại điện tử tiếp tay cho những kẻ bán sách giả, sách lậu'

Ngày 18/6, ban lãnh đạo công ty Văn hóa Sáng tạo Trí Việt (First News) tổ chức buổi họp báo tại khách sạn Continental, TP Hồ Chí Minh với nội dung "Công bố bằng chứng kinh doanh tiêu thụ sách giả vi phạm pháp luật của Shopee, Sendo và Lazada".

"Sách giả hoành hành trên mọi sàn thương mại điện tử"

Phát biểu trong sự kiện, ông Nguyễn Văn Phước, giám đốc Trí Việt, công bố hàng loạt bằng chứng về hoạt động tiêu thụ sách giả thông qua các nền tảng thương mại điện tử (TMĐT) Lazada, Sendo và Shopee. Theo ông, khoảng một năm trước, First News đã nhận thấy sách lậu, sách giả lưu thông qua mọi sàn thương mại điện tử. Khi công ty của ông liên hệ với các sàn để phản ánh thực trạng, người đại diện của các sàn bán hàng online đều nói họ chỉ cho thuê cửa hàng và thu mức phí 13% doanh thu nên họ không chịu trách nhiệm nếu người bán phân phối sách lậu, sách giả, song họ sẵn sàng phát hiện sách giả sàn thương mại điện tử sẽ bồi thường 11% giá sách.

Ông Nguyễn Văn Phước phát biểu trước các phóng viên trong cuộc họp báo ở TP Hồ Chí Minh hôm 18/6. Ảnh: First News

"Nhiều người không biết họ mua sách giả, vì đa số họ mua sách trên mạng để tặng người thân, bạn bè nhân dịp sinh nhật. Ngay cả khi mua cho gia đình, khách hàng cũng không thể biết vì chỉ khoảng 0,0001% người mua có khả năng phân biệt sách giả với sách thật nếu không đặt hai sách gần nhau và đối chiếu từng trang", ông Phước phát biểu.

Ông Phước nhấn mạnh rằng các sàn TMĐT Lazada, Shopee, Sendo đã tiếp tay cho nạn phân phối sách lậu, sách giả một cách trực tiếp hoặc gián tiếp, vì họ không thể, hoặc không muốn, giám sát sách giả trên nền tảng của họ. Vị giám đốc nói thêm rằng, mặc dù First News đã cảnh báo suốt nhiều tháng, các sàn TMĐT vẫn không quan tâm.

"Họ lập luận sách nào cũng là sách - càng rẻ càng tốt. Sách xấu, sai nội dung hay đọc nhức mắt một tí cũng được - miễn là bán thu được tiền lời, thu được phí % cao. Tư duy, cách suy nghĩ vô cảm ủng hộ sách in lậu đó sẽ giết chết sự sáng tạo và tâm huyết của những người đêm ngày trăn trở với từng ý tưởng, chắt lọc từng con chữ để khát khao thay đổi tâm thức, trí tuệ Việt Nam bằng văn hoá, bằng tri thức làm thay đổi thói quen, thức tỉnh, lay động con tim tự nhiên và sâu sắc nhất", ông Phước lập luận.

Hiện tại First News có khoảng hơn 1.000 đầu sách, trong đó khoảng 400 đầu sách thuộc nhóm "bán chạy", nhưng ít nhất 686 đầu sách đã bị làm giả. Chỉ riêng cuốn "Đắc nhân tâm" của First News đã phải đấu với 16 phiên bản lâu. Theo tính toán của First News, cứ khoảng 16 cuốn sách mà người dân mua trên thị trường thì chỉ một cuốn là hàng thật.

"Họ (các sàn TMĐT) có những hợp đồng bảo mật với các gian hàng để bán sách. Chúng tôi không thể biết chính xác ai bán sách giả vì các sàn không cung cấp cho chúng tôi các địa chỉ những người thuê sàn, nên chúng tôi buộc phải làm mạnh tay", ông Phước nói.

Sau khi cảnh báo khoảng gần 10 lần, cách đây 2 tuần, tôi yêu cầu nhân viên đặt 128 đơn hàng ngẫu nhiên ở các sàn thương mại điện tử.

Tiếp theo đó, chúng tôi đã cho quay hình, từ lúc đặt hàng trên màn hình cho đến khi mời các luật sư và người liên quan đến mở ra. Rất bất ngờ, sau 1 tuần kiểm tra – kiểm kê, thì 128 đơn hàng đó đều là sách giả. Tức, vấn nạn bán sách giả không loại kỳ bất kỳ một sàn điện tử nào ở Việt Nam, song chúng tôi chọn ra đây 3 sàn có tỉ lệ vi phạm nhiều nhất để tiến hành lập vi bằng, để họ không thể chối cãi, để chứng minh rằng bạn đọc đã bị lừa", CEO của First News giải thích.

Giám đốc First News kể rằng cách đây hai tuần, nhân viên của ông yêu cầu nhân viên đặt 128 đơn hàng ngẫu nhiên trên các sàn TMĐT rồi ghi hình từ lúc đặthàng trên màn hình tới khi mở gói hàng. Trong quá trình ấy, họ mời luật sư và nhiều người khác chứng kiến. Khi mở ra một tuần sau đó, họ thấy tất cả 128 đơn hàng đều chứa sách giả. Kết quả đó khiến ông Phước nhận định sách giả lưu thông qua mọi sàn TMĐT ở Việt Nam, song Lazada, Sendo và Shopee là những sàn có tỷ lệ vi phạm nhiều nhất. First News đã tiến hành lập vi bằng sự việc để các sàn không thể chối cãi.

"Ngoài 128 đơn hàng này, chúng tôi có trên 500 chứng cứ bán sách giả, sách in lậu của các công ty, các sàn TMĐT bán sách trong cả nước do bạn đọc gửi về", ông Phước tiết lộ.

Khẩu hiệu phản đối hoạt động sản xuất và tiêu thụ sách giả của công ty First News trong khách sạn Continental, đường Đồng Khởi, TP Hồ Chí Minh. Ảnh: First News

First News, theo ông Phước, phải đổi hàng ngàn cuốn sách thật lấy sách giả khi bạn đọc bức xúc phản ánh rằng họ mua phải sách kém chất lượng, sai sót. Thậm chí nhiều đại lý bán hết sách First News rồi đặt mua số lượng lớn sách giả với giá rẻ trên các trang TMĐT để trả lại cho First News. 

"Sau một thời gian, khi kiểm tra kho các thùng hàng, bao sách, chúng tôi mới biết, mới phát hiện hành vi gian lận của đại lý. Nhân sự của chúng tôi làm sách không đủ thời gian để xử lý giải quyết các vấn đề về sách in lậu, làm giả tứ bề ập về giữa muôn trùng vây", ông Phước kể.

Người mua sách bất bình và hoang mang

Đinh Tiến Nam, một thanh niên ở Hà Nội, nói rằng sách giả, sách lậu có giá rẻ hơn sách thật nên chúng có đất sống.

"Bây giờ công nghệ in lậu sách đã đạt tới trình độ cao. Nhiều khi sách lậu có chất lượng in còn cao hơn sách thật", Nam bình luận.

Một tài khoản có tên Mai Huyền kể rằng trước đây cô mua khá nhiều sách trên trang Tiki, nhưng sau khi phát hiện sách giả, cô đã ngừng mua. Hiện tại cô đang mua sách của Fahasa song không thể biết liệu cô từng mua phải sách lậu hay không.

"Ước mơ bán sách của tôi đã tan vỡ vì nạn bán sách lậu, sách giả", một tài khoản có tên Chánh Trung bình luận.

Những đầu sách First News mua bản quyền (phía trên) và những phiên bản in lậu (phía dưới) của những đầu sách đó. Ảnh: First News

Độc giả có tên Ngô Kim Phụng nhận định rằng tìm một địa chỉ đáng tin cậy để mua sách thật là việc rất khó.

"Liệu các nhà xuất bản có thể bắt tay nhau để tạo một trang chuyên bán sách không? Cách đó không những thuận tiện cho người mua mà cũng là giải pháp giúp nhà xuất bản tiếp cận độc giả dễ dàng hơn, không qua các trung gian và hạn chế tiêu cực", chị Phụng đặt vấn đề.

Lê Văn Thuấn, một cán bộ công an ở TP Hồ Chí Minh, nói rằng các sàn TMĐT nên thể hiện trách nhiệm bằng cách kiểm soát nghiêm ngặt đầu vào của sản phẩm, không chỉ với sách mà còn với những sản phẩm khác.

Hà Phương, một người thường xuyên mua sách, góp ý rằng các nhà xuất bản nên tận dụng mã vạch hoặc mã QR để người mua phân biệt sách thật với sách giả.

Ông Phước nói rằng, theo thông tin từ bạn đọc trên cả nước, sau cuộc họp báo của First News hôm 18/6, hoạt động bán sách giả, sách lậu vẫn tiếp tục diễn ra trên các sàn thương mại điện tử.

"Chiều qua (ngày 19/6), chúng tôi tiếp tục kiểm tra các đơn hàng và vẫn phát hiện sách giả", ông Phước nói.