Ngành nhựa thế giới có thể chịu áp lực vì Trung Quốc dư cung

Theo Bloomberg, Công ty tư vấn ICIS cho biết việc xây dựng hơn 20 dự án hóa dầu trên khắp Trung Quốc với mục đích sản xuất nguyên liệu thô dùng để sản xuất sản phẩm từ bao bì nhựa đến quần áo và chất tẩy rửa sẽ được hoàn thành trong năm nay. 

Tuy nhiên, lo ngại về tốc độ phục hồi kinh tế chậm của Trung Quốc, trong khi số lượng nhà máy mọc lên quá nhiều khiến ngành nhựa đứng trước rủi ro dư cung. Do đó, lợi nhuận từ việc sản xuất các sản phẩm hóa dầu như ethylene và propylene sẽ giảm, kéo dài tình trạng khó khăn trong năm nay, khi tỷ suất lợi nhuận tháng 6 thấp hơn khoảng 65% so với mức của đầu năm 2021.  

Trung Quốc đã đẩy mạnh mở rộng ngành này khi tăng trưởng nhu cầu nhựa trong nước bắt đầu vượt xa các sản phẩm từ dầu khác như nhiên liệu vận tải và nhiên liệu công nghiệp.

Mặc dù ý tưởng ban đầu là nâng cao chuỗi giá trị và bù đắp cho sự suy giảm trong tiêu thụ xăng dầu khi nhiều người chuyển sang sử dụng ô tô điện, nhưng việc hoàn thành quá nhiều nhà máy cùng một lúc đang tạo ra tình trạng dư thừa nguồn cung và lợi nhuận bị siết chặt. Nhưng điều này lại có tác dụng củng cố thị phần và sự thống trị của Trung Quốc đối với ngành nhựa trên thế giới. 

Nếu trong nước không tiêu thụ hết, Trung Quốc sẽ đẩy mạnh xuất khẩu nhựa giá rẻ sang những thị trường truyền thống như Hàn Quốc và Nhật Bản. Và đó là tin xấu cho các nhà sản xuất lớn trong khu vực như Formosa Plastics Corp. , Lotte Chemical Corp. và GS Caltex Corp. , hiện đang cạnh tranh với sức mạnh của Trung Quốc.

Ông Salmon Lee, người đứng đầu toàn cầu về polyesters tại Wood Mackenzie cho biết: “Thị trường kỳ vọng vào sự phục hồi của Trung Quốc sau đại dịch sẽ nhanh chóng và mạnh mẽ, nhưng điều đó đã không xảy ra. Giờ đây, nguồn cung nhựa lớn đến mức mà ngay cả những thị trường đang phát triển như Việt Nam, Thổ Nhĩ Kỳ, Nam Phi và Ấn Độ cũng không thể hấp thụ hết”.

Ví dụ, đối với polyesters, tình trạng dư thừa của Trung Quốc đã khiến biên lợi nhuận của các nhà máy bị co hẹp hoặc thậm chí không có lợi nhuận.

Ông Larry Tan, Phó Chủ tịch Tư vấn Hóa chất ở Châu Á tại S&P Global Commodity Insights, cho biết tình trạng thừa cung có thể xảy ra trong năm nay. S&P nhận thấy biên lợi nhuận toàn cầu yếu cho đến khi nhu cầu và công suất cân bằng trở lại vào năm 2025.

Trong số khoảng 50 triệu tấn công suất ethylene mới sẵn sàng đi vào hoạt động từ năm 2020-2024, gần 60% sẽ đến từ Trung Quốc, ông Tan cho biết. Ông chỉ ra rằng mức tăng công suất của Trung Quốc trong giai đoạn 2020 - 2024 gấp 400% công suất hiện tại của Nhật Bản.

Và Trung Quốc tiếp tục rót thêm vốn đầu tư vào các nhà máy này. Vào tháng 5 năm nay, Sinopec đã công bố khoản đầu tư 27,8 tỷ Nhân Dân Tệ (3,85 tỷ USD) vào một nhà máy mới ở thành phố Lạc Dương, dự kiến ​​hoàn thành vào năm 2025. Hóa dầu cũng sẽ là cốt lõi trong khoản đầu tư mới nhất của Arab Saudi vào Công ty Hóa dầu Rongsheng.

Ông Michal Meidan, giám đốc Chương trình Nghiên cứu Năng lượng Trung Quốc tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford cho biết: “Trung Quốc có ngành hóa dầu tiên tiến, lợi thế về thị trường nội địa khổng lồ. Thị trường này cũng đang phát triển, đồng xuất khẩu có khả năng cạnh tranh về giá”. 

Nhưng đối với các quốc gia phương Tây, câu hỏi đặt ra là sự mở rộng của ngành nhựa Trung Quốc sẽ có tác động thế nào? Theo dữ liệu của ICIS, công suất hóa dầu của Trung Quốc sẽ chiếm gần 1/4 tổng công suất của thế giới vào cuối năm nay. Đó là một bước nhảy vọt so với 5 năm trước, khi  Trung Quốc mới chỉ chiếm 14% năng lực sản xuất toàn cầu.

Ông John Driscoll, giám đốc của JTD Energy Services Pte tại Singapore cho biết: “Trung Quốc có thể tận dụng sức mạnh của mình với tư cách là nhà lọc dầu hàng đầu thế giới để trở thành nhà cung cấp hóa dầu quan trọng và cạnh tranh nhất

Một ngày nào đó, phương Tây sẽ đánh thức Trung Quốc với tư cách là nhà cung cấp lớn nhất tất cả loại nhựa. Trong khi đó, các nền kinh tế phát triển hơn ở như Mỹ, Châu Âu và Australia đang cắt giảm mạnh sản xuất mà không giải quyết được nhu cầu đối với những vật liệu này.”

Trước những rủi ro đó, ông Tan cho rằng các quốc gia như Ấn Độ và Việt Nam có thể chọn xây dựng các cơ sở sản xuất của riêng mình. Các quốc gia sẽ cân nhắc lợi nhuận đầu tư so với các mục tiêu khác, từ tăng trưởng kinh tế quốc gia đến việc làm và giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu.

Ông Lee nói thêm: “Năm nay và năm tới là điểm bùng phát của ngành hóa dầu. Các nước Bắc Á như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan từng dẫn đầu ngành này, nhưng giờ đây Trung Quốc sẽ là một thế lực lớn trong nhiều năm tới.”