Morgan Stanley cùng hàng loạt tập đoàn tài chính rút lui khỏi liên minh Net Zero

Gần đây, hàng loạt ngân hàng lớn tại Mỹ như Morgan Stanley, Bank of America, Citigroup, Wells Fargo và Goldman Sachs đã tuyên bố rút khỏi Liên minh Ngân hàng Net Zero (NZBA), một tổ chức được Liên Hợp Quốc hậu thuẫn với mục tiêu hỗ trợ ngành tài chính đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, theo Reuters. Động thái này gây chấn động trong giới tài chính, làm dấy lên những câu hỏi về sự gắn kết giữa các tổ chức tài chính và các mục tiêu khí hậu toàn cầu.

Liên minh Net Zero và sứ mệnh toàn cầu

NZBA được thành lập vào năm 2021 như một phần của Sáng kiến Tài chính Glasgow về Net Zero (GFANZ). Tính đến đầu năm 2023, liên minh này bao gồm hơn 140 ngân hàng trên toàn cầu, kiểm soát khoảng 40% tổng tài sản ngân hàng toàn cầu. Các thành viên cam kết tích hợp mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào các hoạt động cho vay, đầu tư, và cung cấp dịch vụ tài chính, đồng thời công bố kế hoạch cụ thể để đạt được điều này.

Tuy nhiên, sứ mệnh đầy tham vọng này không tránh khỏi sự chỉ trích. Trong khi các nhà hoạt động môi trường cho rằng cam kết này chưa đủ mạnh, thì các nhóm chính trị tại Mỹ, đặc biệt là từ phía Đảng Cộng hòa, lại cho rằng các yêu cầu của liên minh có thể ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế trong nước.

Một trong những lý do được nhắc đến nhiều nhất cho việc rút lui của các ngân hàng là áp lực từ các chính trị gia và nhà lập pháp Mỹ. Các tiểu bang do Đảng Cộng hòa lãnh đạo như Texas và West Virginia đã liên tục điều tra hoặc tẩy chay các ngân hàng mà họ cho là gây "thiệt hại" cho ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch.

Một số chính trị gia còn cho rằng việc NZBA yêu cầu các ngân hàng cắt giảm tài trợ cho các dự án dầu khí có thể vi phạm luật chống độc quyền, khiến các ngân hàng đứng trước nguy cơ bị kiện tụng. Trước đó, trong năm 2023, một số ngân hàng đã phải điều chỉnh các cam kết trong GFANZ để tránh bị cáo buộc hành vi chống cạnh tranh.

Mặc dù rời khỏi NZBA, các ngân hàng lớn như Morgan Stanley, Citigroup và Bank of America khẳng định họ vẫn duy trì cam kết giảm phát thải carbon trong hoạt động của mình. Theo Wall Street Journal, Morgan Stanley tuyên bố sẽ tiếp tục hỗ trợ khách hàng chuyển đổi sang các mô hình kinh doanh bền vững và giảm cường độ phát thải carbon. Ngân hàng này cũng cam kết sử dụng dữ liệu khoa học để định hình chiến lược khí hậu của mình.

Trong khi đó, Citigroup cho biết họ đang tập trung vào việc huy động vốn cho các dự án tại thị trường mới nổi để thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch. Ngân hàng nhấn mạnh rằng việc rút khỏi NZBA không đồng nghĩa với việc từ bỏ các mục tiêu môi trường dài hạn. Bank of America vẫn duy trì chính sách tài trợ có chọn lọc cho các dự án năng lượng tái tạo và tiết giảm tác động khí hậu.

Những thách thức trong lãnh đạo khí hậu toàn cầu

Việc các ngân hàng lớn đồng loạt rời khỏi NZBA đặt ra câu hỏi về hiệu quả của các sáng kiến tự nguyện trong việc chống lại biến đổi khí hậu. NZBA từng được coi là một liên minh đầy hứa hẹn, nhưng sự rạn nứt giữa các ngân hàng Mỹ và liên minh này cho thấy những thách thức lớn trong việc cân bằng lợi ích tài chính với trách nhiệm môi trường.

Các chuyên gia nhận định, nếu không có sự thống nhất trong ngành tài chính, việc đạt được các mục tiêu Net Zero vào năm 2050 có thể bị đe dọa nghiêm trọng. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra nhanh chóng, các nhà lãnh đạo toàn cầu phải đối mặt với nhu cầu thiết lập các cơ chế điều tiết mạnh mẽ hơn, thay vì chỉ dựa vào các cam kết tự nguyện.

Sự rút lui của các tập đoàn tài chính lớn khỏi NZBA là một diễn biến mang tính biểu tượng, phản ánh xung đột giữa các mục tiêu toàn cầu và thực tế chính trị nội địa. Nó cũng đặt ra một câu hỏi lớn: Làm thế nào để các chính phủ và tổ chức quốc tế có thể thúc đẩy các cam kết khí hậu trong khi vẫn đảm bảo lợi ích kinh tế quốc gia?

Khi các ngân hàng tuyên bố tiếp tục hỗ trợ các mục tiêu khí hậu theo cách riêng của họ, sự chú ý sẽ đổ dồn vào việc liệu các kế hoạch này có thực sự đủ mạnh để thay thế những nỗ lực tập thể mà NZBA đại diện.