Liệu năm nay, Việt Nam và các nền kinh tế châu Á có thể vượt bão suy thoái?

Nadhra Fauzi đã có một năm 2022 thuận lợi, hoặc ít nhất là khoảng đầu năm tương đối suôn sẻ.

TresGo, công ty hoạt động trong lĩnh vực thương mại điện tử của nữ doanh nhân người Malaysia, đã ghi nhận doanh thu khả quan trong đợt lễ mua sắm trực tuyến hồi đầu năm.

Fauzi cho biết, vào “những ngày giảm giá” này, khách hàng đều mua sắm “hết mình”. Họ gom nhiều hàng hoá thiết yếu như tã lót, khăn ướt và cả những “vật dụng rẻ hơn”.

Tuy nhiên, trong các dịp khác, đặc biệt là vào cuối năm, đơn hàng trở nên thưa thớt dần. Doanh số của TresGo hiếm khi vượt quá 20% khối lượng mua sắm hồi đầu năm.

“Đầu năm ngoái, ngành bán lẻ hoạt động rất tốt, nhưng đến Giáng sinh, mọi người đều đã tiêu sạch tiền”, nữ doanh nhân cho hay.

Quả thật, đầu năm 2022 là giai đoạn thành công rực rỡ đối với lĩnh vực bán lẻ của Malaysia, SCMP ghi nhận. Các khoản trợ cấp tiền mặt của chính phủ đã thúc đẩy chi tiêu tiêu dùng của người dân.

Ngân hàng trung ương Malaysia phấn khởi đến mức tuyên bố nước này sẽ tránh được nguy cơ suy thoái mà giới chuyên gia đã cảnh báo rằng 1/3 nền kinh tế toàn cầu sẽ gặp phải trong năm nay.

Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim vui mừng cho rằng niềm tin của người tiêu dùng đã phục hồi mạnh mẽ.

Tuy nhiên, tăng trưởng GDP của Malaysia đã chững lại từ mức cao 14% trong quý II xuống còn 7% vào quý cuối cùng của năm. Xu hướng “chi tiêu phục thù” và sự hưng phấn sau khi đất nước mở cửa đã bắt đầu yếu đi.

Giờ đây, việc lãi suất tăng nhanh, suy thoái sắp tấn công các thị trường phương Tây và dư chấn kinh tế từ cuộc chiến giữa Nga và Ukraine đã tạo ra nhiều bất ổn hơn, và không chỉ ở Malaysia.

Goldman Sachs nhận định: “Đầu năm 2023, tăng trưởng kinh tế trên hầu khắp khu vực châu Á - Thái Bình Dương có thể sẽ rất yếu do tác động tích cực từ việc mở cửa trở lại dần phai mờ, chu kỳ sản xuất trên toàn cầu chậm lại và chiến dịch thắt chặt lãi suất tiếp tục kìm hãm hoạt động kinh tế”.

Trong khi đó, các nhà kinh tế tại IMA Asia cho biết “cú hích từ các gói kích thích tài khoá lớn của năm 2021 và 2022 đã kết thúc”. Họ còn lưu ý về “sự sụt giảm nghiêm trọng trong tăng trưởng xuất khẩu trên khắp châu Á”, cảnh báo điều này có thể làm tổn hại đến nguồn thu của các nước trong khu vực.

Nỗi sợ suy thoái

Thái Lan công bố tăng trưởng cả năm 2022 là 2,6%, tăng so với mức 1,5% vào năm 2021. Song, tương tự như Malaysia, tốc độ tăng trưởng đã chậm lại trong quý IV, theo dữ liệu do chính phủ công bố hồi đầu tháng 2.

Hoạt động xuất khẩu của Thái Lan đã thu hẹp trong năm 2022. Khối lượng máy móc, hoá chất, xe bán tải và linh kiện máy tính xuất ra nước ngoài giảm dần cho đến cuối năm.

Nữ doanh nhân Kanjariya Tantraporn ở Bangkok cho biết, chi tiêu của người dân trong nước tăng “cũng khá chậm”, một phần do lãi suất cao hơn và “đại đa số người dân đều đang mắc nợ”.

“Mọi người có xu hướng tiết kiệm nhiều hơn để chuẩn bị cho nguy cơ suy thoái”, bà Tantraporn chia sẻ với SCMP.

Nữ doanh nhân đã gác lại kế hoạch mở rộng hoạt động kinh doanh máy pha cà phê và cà phê Espressoman Supply của mình ở các thành phố khác vì lo sợ tình hình kinh tế khó lường.

Nhu cầu đi xuống

Năm ngoái, Việt Nam đã báo cáo mức tăng trưởng cao nhất trong 25 năm là 8,02%. Theo SCMP, Việt Nam ghi nhận dữ liệu tích cực trong các lĩnh vực như nông nghiệp và xây dựng.

Song, Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp của Viện ISEAS-Yusof Ishak cho biết, các cuộc khảo sát người tiêu dùng cho thấy thu nhập của người dân Việt Nam đang sụt giảm và nhà đầu tư bất động sản “bị lỗ nặng” khi giá nhà đất lao dốc.

Ông nói với tờ SCMP: “Tốc độ tăng trưởng GDP ấn tượng đã gây chú ý trên truyền thông địa phương và quốc tế. Tuy nhiên, phản ứng của độc giả đã vẽ nên một bức tranh khá khác”.

Theo Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp, Việt Nam vẫn còn đối mặt với một số khó khăn. Ông lưu ý rằng ngành may mặc của Việt Nam đang mất các đơn hàng xuất khẩu từ các thị trường phương Tây.

Ông Ryu Trento, CEO của Yukino Foods, cho biết tầng lớp trung lưu ngày càng lớn mạnh của Việt Nam đang hỗ trợ hoạt động kinh doanh thực phẩm hữu cơ của công ty.

Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng các lĩnh vực khác của nền kinh tế như dệt may và thiết bị điện tử đã “bị ảnh hưởng nặng nề hơn”. “Nhu cầu đang sụt giảm một cách rõ nét”, vị CEO đánh giá.

Theo luật sư Leif Schneider của công ty luật DFDL tại TP HCM, lĩnh vực xuất khẩu chững lại đã dẫn đến một số trường hợp sa thải nhân công tại nhà máy.

Ông Schneider cho biết một số khách hàng của DFDL đã chuyển hướng khỏi các công ty xuất khẩu, và quyết định đầu tư vào doanh nghiệp trong những lĩnh vực như công nghệ thông tin hoặc công nghệ.

“Bầu trời xanh” vẫn ở phía trước?

Nhu cầu của người tiêu dùng hạ nhiệt, lạm phát đi lên, lãi suất tăng và xuất khẩu chững lại chỉ là một vài trong số nhiều trở ngại mà các nền kinh tế khu vực châu Á - Thái Bình Dương phải đối mặt trong năm nay.

Song, các nhà kinh tế đều nhất trí rằng việc Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ tạo ra tác động lan toả tích cực đối với phần còn lại của châu Á.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết quá trình mở cửa đột ngột của Trung Quốc “đã mở đường cho hoạt động kinh tế phục hồi nhanh hơn dự kiến”, nhờ “các mối liên kết thương mại và du lịch mạnh mẽ giữa nước này với toàn khu vực”.

Theo IMF, châu Á vẫn có tiềm năng tăng trưởng. Nền kinh tế khu vực dự kiến sẽ ghi nhận mức tăng trưởng 4,7% trong năm nay, cao hơn con số 1,4% ở Mỹ, 0,7% ở EU và -0,6% ở Anh.

Bà Sofia Shakil, Giám đốc cấp cao tại Quỹ châu Á, cho biết châu lục này sẽ nhìn thấy “bầu trời xanh, khả năng có vài gợn mây”.

Ông Trento của Yukino Foods có vẻ đồng tình. Ông nói: “Người ta dễ quên mất rằng lạm phát ở Việt Nam chỉ bằng một nửa so với Mỹ”.

Luật sư Schneider lưu ý rằng ở châu Á, “mọi người kiếm được ít tiền hơn nhưng nhìn chung vẫn làm ra tiền”.