Liên kết sản xuất và bao tiêu không nên là điều kiện bắt buộc với doanh nghiệp xuất khẩu gạo

Liên kết sản xuất và bao tiêu không nên là điều kiện bắt buộc

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản góp ý dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định 107 về kinh doanh xuất khẩu gạo.

Theo Tờ trình Dự thảo, Bộ Công Thương cũng đưa ra hai phương án về điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo.

Phương án 1: bổ sung điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo theo hướng “có hợp đồng liên kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm”. Phương án 2: giữ nguyên như quy định hiện hành.

VCCI cho rằng liên kết giữa sản xuất và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo không thể tồn tại chỉ bằng yêu cầu hành chính (điều kiện kinh doanh) mà cần cả sự đồng thuận và thiện chí từ các bên tham gia.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp và người nông dân cũng đã tự ký các thỏa thuận liên kết để nâng cao giá trị nông sản mà không cần đến bất kỳ sự hỗ trợ từ phía Nhà nước.

Tuy nhiên, mỗi khi có biến động giá hoặc sản lượng, cả phía doanh nghiệp và nông dân đều dễ dàng vi phạm các hợp đồng đã ký kết. Các cơ chế bảo đảm thực thi hợp đồng, đặc biệt từ tòa án hiện chưa đảm bảo để xử lý các vi phạm hợp đồng, giúp duy trì các liên kết như vậy một cách lâu dài.

Về dài hạn, biện pháp tốt nhất để tăng cường liên kết sản xuất – tiêu thụ là cải thiện các thiết chế tư pháp bảo đảm thực thi hợp đồng, còn các biện pháp hành chính chỉ nên mang tính ngắn hạn.

Do vậy, VCCI cho rằng tiêu chí này nên được coi là một nội dung khuyến khích, không phải bắt buộc cản trở hoạt động kinh doanh. Trong bối cảnh chưa cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo giữ nguyên quy định như Nghị định 107 hiện hành.

Quy định ủy thác xuất khẩu chỉ phù hợp với doanh nghiệp lớn

Về uỷ thác xuất khẩu, dự thảo quy định thương nhân có giấy phép xuất khẩu gạo chỉ được uỷ thác hoặc nhận uỷ thác từ thương nhân có giấy phép.

Quy định này để tránh trường hợp doanh nghiệp không được cấp phép uỷ thác nhận từ doanh nghiệp được cấp phép để thực hiện thủ tục xuất khẩu gạo tại cơ quan hải quan, không đảm bảo công tác quản lý cũng như truy xuất nguồn gốc, chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm.

Tuy nhiên, VCCI cho rằng quy định này cũng sẽ không cho phép doanh nghiệp được cấp phép xuất khẩu gạo nhận uỷ thác xuất khẩu từ doanh nghiệp chưa có giấy phép, từ đó hạn chế cơ hội xuất khẩu gạo của các doanh nghiệp nhỏ đang cố gắng thâm nhập các thị trường mới.

Theo phản ánh của doanh nghiệp, các yêu cầu về điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo vẫn yêu cầu chi phí đầu tư lớn, kể cả trong trường hợp đi thuê. Các điều kiện này chỉ phù hợp với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo số lượng lớn, còn các doanh nghiệp nhỏ rất khó đáp ứng.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp của Việt Nam tích cực tìm kiếm các thị trường mới như châu Âu, Canada, Trung Đông… Đây là những thị trường đòi hỏi số lượng gạo ít, nhưng chất lượng cao, quy cách bảo quản, đóng gói tốt và có giá tốt.

Hơn nữa, khách hàng tại các thị trường này (các siêu thị, chuỗi cửa hàng…) thường có nhu cầu tìm kiếm các doanh nghiệp cung cấp nhiều loại nông sản cùng lúc, chứ không chỉ riêng mặt hàng gạo. Do vậy, các doanh nghiệp này vẫn không thể đáp ứng điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo cao như trên mà buộc phải uỷ thác xuất khẩu cho doanh nghiệp đủ điều kiện.

Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bỏ quy định doanh nghiệp có giấy phép chỉ được nhận uỷ thác xuất khẩu từ thương nhân khác có giấy phép.