Lazada và Shopee chọn Việt Nam làm 'chiến trường TMĐT' tại Đông Nam Á

"Ngay từ đầu, Shopee đã hướng về phía giá thấp. Nhắc đến Shopee, người dùng nghĩ đến giao hàng miễn phí", Nguyen Ngoc, một người bán áo và ví ở TP HCM, chia sẻ với Nikkei.

Giao hàng miễn phí và phí trung gian thấp là một phần trong chiến lược marketing mạnh mẽ của Shopee ở Việt Nam, đã giúp Shopee trở thành sàn thương mại điện tử (TMĐT) phổ biến nhất tại quốc gia hình chữ S. Shopee đồng thời tăng trưởng mạnh mẽ bất chấp đại dịch COVID-19. Trong quý III/2020, Shopee có 62 triệu lượt truy cập hàng tháng, tăng 80% so với cùng kì một năm trước đó.

Trong thời kì "hậu COVID-19", TMĐT sẽ trở thành cột trụ châm ngòi cho nhiều liên minh kinh doanh mới. Nhiều "tay chơi" đang chạy đua để xây dựng hệ sinh thái phục vụ nhiều khách hàng nhất có thể.

Nikkei dự đoán rằng nhiều cú bắt tay và sáp nhập sẽ vẽ lại bức tranh toàn cảnh trong năm 2021 và thậm chí sau đó khi nền kinh tế hồi phục.

Nhận "chống lưng" nhờ dòng tiền dồi dào  từ mảng kinh doanh trò chơi, Sea đầu tư mạnh mẽ vào thương mại điện tử và dịch vụ tài chính số. Trong quý III/2020, doanh thu mảng TMĐT của Sea tăng 2,7 lần so với cùng kì năm trước, chạm mốc 618 triệu USD. Cùng thời điểm, lỗ hoạt động mở rộng từ 277 triệu USD thành 338 triệu USD.

Nỗ lực của Shopee đang mang lại trái ngọt. Theo báo cáo của iPrice Group, Shopee là sàn TMĐT được truy cập nhiều nhất ở Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam trong quý III/2020. Chỉ một năm trước đó, Lazada (của Alibaba) vẫn đứng số 1 ở Philippines, Singapore và Thái Lan, trong khi đó Tokopedia "thống lĩnh" thị trường Indonesia.

Thế đang lên của Sea có thể khiến các đối thủ nóng ruột. Lazada hợp tác với Grab ở Việt Nam, trong khi đó Grab và Gojek thực hiện các khoản đầu tư mới vào lĩnh vực tài chính số.

Ông Edwin Muljono, một nhà tư vấn đến từ YCP Solidiance, cho biết tới tận năm 2015, nền kinh tế số ở Đông Nam Á vẫn đang trong giai đoạn phát triển với nhiều công ty  mới xuất hiện, nhu cầu tăng cao và mức độ cạnh tranh thấp.

Dù vậy, ở thời điểm hiện tại, thị trường đạt đạt đến giai đoạn "chín". "Dù vẫn tăng trưởng hai con số, thị trường bắt đầu trưởng thành và nhiều thương vụ hợp nhất sẽ được thực hiện", ông  Muljono nói thêm. Mới đây, Gojek đang đàm phán sáp nhập với với Tokopedia. Trước đó, Gojek cũng có thể đã ngồi cùng bàn thảo luận về chung nhà với Grab.

Đông Nam Á đang là nơi "săn tìm" những startup "kì lân" mới. Bên cạnh những cái tên như Grab và Gojek với định giá lần lượt 14 tỉ USD và 10 tỉ USD, Đông Nam Á là quê hương của 12 startup đạt định giá trên 1 tỉ USD, theo Google, Temasek Holdings và Bain & Company.

Bức tranh startup Đông Nam Á có thể thay đổi rõ rệt do đại dịch. Mảng gọi xe chịu ảnh hưởng lớn do xu hướng làm việc từ xa. Điều này thể hiện bằng việc  Grab và Gojek lần lượt cắt bỏ 5% và 9% nhân sự hồi giữa năm 2020. Cùng lúc, nhu cầu cho TMĐT và giao đồ ăn tăng mạnh và nhiều khả năng sẽ duy trì ngay cả khi COVID-19 chấm dứt.

Tâm lí các nhà đầu tư dịu lại vào thời kì đầu của đại dịch. Tổng đầu tư vào startup Đông Nam Á giảm 13% trong nửa đầu năm 2020 so với cùng kì năm trước đó, theo Cento Ventures. Hạn chế di chuyển khiến các cuộc họp và thẩm định đầu tư gặp nhiều khó khăn.

Dù vậy, xu hướng tăng trưởng được kì vọng sẽ duy trì. "Triển vọng dài hạn với nền kinh tế Đông Nam Á vẫn tích cực hơn bao giờ hết", ông Aadarsh Baijal, một đối tác của Bain & Company, nhận định.

Việt Nam là một ví dụ đậm nét. Nền kinh tế số của Việt Nam (bao gồm TMĐT, giao đồ ăn và gọi xe) tăng đến mốc 14 tỉ USD trong năm 2020, tăng 16% so với cùng kì năm ngoái. Con số này có thể tăng lên 52 tỉ trong năm 2025, theo báo cáo của Google.

Shopee đang vượt khá xa các đối thủ của mình ở Việt Nam. Xếp sau sàn TMĐT từ Singapore là là TGDĐ với 29 triệu người truy cập web hàng tháng trong cùng kì. Trong ki đó, số liệu của Tiki và Lazada là 22 triệu và 20 triệu lượt, theo iPrice.

Ông Trần Tuấn Anh, Giám đốc điều hành Shopee ở Việt Nam, nói với Nikkei Asia rằng Shopee đã "thu hút người dùng vào hệ sinh thái bằng cách tăng cường tích hợp thanh toán điện tử".

Để cạnh tranh với Shopee, hồi tháng 11, Lazada hợp tác với Grab ở Việt Nam. Nikkei nói rằng hợp tác sâu rộng giữa Shopee và Grab giúp Grab có cơ hội đẩy mạnh tập trung vào TMĐT.

"Chúng tôi thực sự hi vọng có thể mang tất cả những gì Grab có cho các đối tác TMĐT", ông Ming Maa, Chủ tịch Grab, chia sẻ tại một sự kiện startup hồi cuối tháng 11. Theo ông, các hợp tác sẽ không chỉ dừng lại ở giao hàng chặng cuối.

Theo hợp tác này, Lazada sẽ tận dụng tệp khách hàng và mạng lưới tài xế của Grab, định hướng người dùng đến dịch vụ giao đồ ăn của Grab và đồng thời sử dụng dịch vụ giao hàng của Grab. Ngược lại, Grab gợi ý người dùng của mình sử dụng Lazada.

Cùng lúc, Tiki hứa hẹn dịch vụ giao hàng 2 giờ nhờ chuỗi cung ứng từ đầu tới cuối cùng mạng lưới trung tâm xử lý hàng hóa trên cả nước. Trong năm 2020, Tiki ra mắt thẻ tín dụng đồng thương hiệu với một ngân hàng địa phương. Điều này thể hiện mong muốn và tham vọng không chỉ dừng lại ở TMĐT.

Hợp tác của Lazada và Grab ở Việt Nam có thể sẽ nhân rộng ở các thị trường khác. "Tôi nhìn thấy nhiều vấn đề có thể hợp tác cùng nhau", ông Ming Maa nói thêm.

Cũng trong tháng 11, Lazada hợp tác với Google để triển khai nhiều khóa đào tạo trực tuyến cho các nhà bán hàng trực tuyến, tập trung vào cải thiện doanh số bán hàng (đồng thời chính là doanh số của Lazada). 

Grab và Gojek đang tìm kiếm tăng trưởng ở mảng dịch vụ tài chính. Năm 2020, Grab thâu tóm startup quản lí tài sản Bento và đầu tư và công ty thanh toán nhà nước Indonesia LinkAja.

Giống Sea, Grab cũng có giấy phép ngân hàng số ở Singapore thông qua một liên doanh với Singtel. Trong khi đó, Gojek mua 22% cổ phần nhà băng địa phương Bank Jago để cung cấp dịch vụ ngân hàng số trên Gojek.

Các ông lớn quốc tế tất nhiên cũng không ngồi yên. Amazon.com đang tăng cường hiện diện ở Singapore. Ở mảng giao đồ ăn, Delivery Hero (Đức) cũng mở rộng ở Đông Nam Á qua thương hiệu Foodpanda. Ứng dụng nhắn tin Nhật Bản Line có Line Man, dịch vụ giao đồ ăn phổ biến nhất ở Thái Lan.

Nhìn về phía trước, khi nền kinh tế thế giới bắt đầu phục hồi, một số startup đã bắt đầu nhận đầu tư. Hồi tháng 11, Gojek "bỏ túi" thêm 150 triệu USD từ Telkomsel, một nhà mạng di động nhà nước. Các công ty niêm yết như Sea thì tận dụng hiệu ứng tích cực trên thị trường chứng khoán.

Ông Muljono đến từ YCP Solidiance nhận định thị trường Đông Nam Á sẽ sớm trở nên cô động hơn với chỉ một vài "ông lớn" cùng dòng vốn đầu tư nhận từ toàn cầu.