Kinh tế chia sẻ: Kẻ thù mới trong lĩnh vực cho thuê xe

Lợi thế nền tảng công nghệ

Các công ty cho thuê xe lớn nhất nước Mỹ đã âm thầm dành nhiều năm thực hiện một cuộc chiến pháp lý chống lại các doanh nghiệp khởi nghiệp, trong đó phải kể đến Turo. Công ty này thành lập năm 2009 đã làm thay đổi cách mà mọi người thuê xe và sở hữu xe dựa vào nền tảng chia sẻ xe hơi theo hình thức ngang hàng (peer-to-peer).

Giống như Uber trong ngành công nghiệp taxi và Airbnb trong ngành khách sạn trước đó, đây là một cuộc chiến giữa mô hình kinh doanh cũ và mô hình dựa trên nền tảng công nghệ hiện đại, lấy cảm hứng từ nền kinh tế chia sẻ.

Các mô hình cho thuê xe truyền thống được điều hành bởi các thương hiệu nổi tiếng, cam kết an toàn và khả năng dự báo trước cho khách hàng. Ví dụ, tại bất kỳ sân bay nào, khách hàng có thể yên tâm rằng họ sẽ nhận một chiếc xe hơi.

Nhưng mô hình kinh doanh mới cho khách hàng một trải nghiệm tùy chỉnh, mang tính cá nhân. Khách hàng có thể chọn một chiếc xe Tesla hào nhoáng cho một chuyến đi thú vị hoặc đơn giản chỉ là một chiếc bán tải Ford F-150 để chở đồ.

Cuộc chiến giữa mô hình kinh doanh cũ và mô hình dựa trên nền tảng công nghệ hiện đại, lấy cảm hứng từ nền kinh tế chia sẻ, đang diễn ra âm thầm nhưng mãnh liệt.

Mỗi mô hình có một cách cho thuê khác nhau, nhưng yếu tố quyết định sự thành công trong dài hạn phụ thuộc vào quan điểm về giá trị khi sở hữu một chiếc xe hơi. Ở Mỹ, giá của một chiếc xe hơi mới trung bình khoảng 33.000 USD, khiến nhiều người tự hỏi liệu có cách nào đó để tăng thêm giá trị từ khoản đầu tư của họ.

Turo, và các công ty chia sẻ xe khác, tự hào rằng họ giúp cho chủ sở hữu xe tối đa hóa giá trị bằng cách cho thuê xe hơi vào thời gian rảnh rỗi. Đối với người lái xe, Turo cung cấp sự linh hoạt và tiện lợi.

Jon Norris, 42 tuổi, một cựu nhân viên của công ty cho thuê xe hiện đang sống ở Bethesda, Maryland, và làm việc trong lĩnh vực an ninh mạng, cho rằng, những thủ tục phiền phức, thời gian chờ đợi, cũng như những căng thẳng không đáng có là nguyên nhân giúp Turo phát triển mạnh trong thời gian qua. Norris đã sử dụng dịch vụ của Turo để cho thuê hai chiếc Audi của anh từ tháng 11 năm ngoái. Anh thường gặp khách hàng tại sân bay, đưa cho họ chùm chìa khóa ngay khi họ bước ra ngoài. Không cần thủ tục giấy tờ, không cần thẻ tín dụng, không có rắc rối, Norris nói.

“Khi tôi trao chiếc xe cho khách hàng tại sảnh sân bay, họ đã tải tất cả mọi thứ cần thiết về ứng dụng trước đó. Khách hàng chỉ cần 2-3 phút để lên xe và thực hiện chuyến đi”, Norris, người kiếm khoảng 1.500 USD mỗi tháng nhờ cho thuê xe, nói. “Tại sân bay, mọi người đều muốn lên xe và đi”.

Turo cho phép 200.000 thành viên sở hữu xe hơi có thể đăng thông tin trực tuyến và cho thuê chúng chỉ với giá khoảng 10 đô la Mỹ mỗi ngày. Lãnh đạo Turo cho biết, Turo là công ty công nghệ, không phải là một công ty cho thuê xe do họ không sở hữu bất kỳ chiếc xe nào. Do đó, họ không chịu sự điều chỉnh của quy định pháp lý liên quan giống như một công ty cho thuê xe hơi truyền thống.

Cuộc chiến giữa mô hình mới, cũ

Hiệp hội cho thuê xe của Mỹ (ACRA), đại diện cho các công ty cho thuê xe hơi, lại không nghĩ vậy. Họ cho rằng, các công ty chia sẻ ô tô như Turo rõ ràng là một công ty cho thuê xe hơi. Sự khác nhau duy nhất là các công ty cho thuê xe hơi truyền thống phải tuân thủ quy định của tiểu bang và liên bang nhưng Turo lại không. Đồng thời, ACRA cũng đưa ra kiến nghị mà nếu thành luật có thể khiến các công ty chia sẻ xe hơi trên phải thực hiện đầy đủ quy định giống như các công ty cho thuê xe truyền thống.

Theo ACRA, mục đích của kiến nghị này là tạo “sân chơi bình đẳng”. Các công ty chia sẻ xe hơi đang được hưởng các lợi thế không công bằng. ACRA lập luận rằng, các thành viên cho thuê xe trên nền tảng của công ty chia sẻ có thể bỏ qua các cuộc kiểm tra của cơ quan chức năng và lệnh thu hồi xe khi xe bị lỗi, khiến việc di chuyển trên đường của khách hàng trở nên nguy hiểm. Bên cạnh đó, họ cũng được hoạt động tự do tại sân bay mà không phải đỗ ở một khu vực riêng, khiến sân bay trở nên hỗn loạn và tắc nghẽn. Lập luận này được các sân bay ủng hộ, vì thu được hàng tỉ đô la mỗi năm từ việc cho thuê chỗ đậu xe cho các công ty này. Tuy nhiên, các công ty như Turo lại cho rằng, các ông lớn trong ngành cho thuê xe đang giết chết cạnh tranh bằng cách ngăn chặn cải tiến công nghệ.

Theo các chuyên gia, nếu mạng lưới chia sẻ xe được phép phát triển mạnh, thì các ông lớn trong ngành cho thuê xe đã có mặt trên thị trường từ xưa đến nay có lý do để quan ngại.

“Lợi thế của công ty trong nền kinh tế chia sẻ so với các công ty cho thuê xe hơi truyền thống là họ không tốn tiền sở hữu một đội xe lớn, họ có quy mô nhỏ gọn, dễ thay đổi và hiểu thị trường tốt hơn”, Alexandre Marian, một giám đốc trong lĩnh vực công nghiệp và ô tô tại công ty tư vấn AlixPartners nói. “Các công ty cho thuê xe xem mô hình kinh doanh mới như là một mối đe dọa tiềm năng. Và họ nên làm như vậy nếu họ muốn sống trong ngành kinh doanh này”.

Turo và Getaround - một công ty khác trong cùng lĩnh vực - là các công ty khởi nghiệp nổi tiếng trong nền kinh tế chia sẻ. Gần 5 triệu người đã đăng ký thuê hoặc lái xe qua Turo trong hai năm qua. Công ty đang được định giá khoảng 700 triệu đô la Mỹ. Còn Getaround đã hoạt động tại 14 thành phố của Mỹ và đã có hơn nửa triệu người sử dụng. Mô hình kinh doanh này hứa hẹn đến mức General Motors và Ford - một nhà đầu tư lâu năm của Getaround - đã phải lên tiếng ủng hộ. Trong tháng 3 vừa qua, GM khẳng định kế hoạch tung ra một chương trình thí điểm cho phép các chủ sở hữu xe GM có thể cho thuê xe của họ khi không sử dụng.

Về phần mình, các quan chức của ACRA nói họ ủng hộ mô hình kinh tế chia sẻ và công nhận sự phổ biến của nó. Trong một thông báo gửi đến The Washington Post, Enterprise Rental Car - một thành viên của ACRA cho rằng, bản thân công ty cũng gây ra sự gián đoạn thị trường 60 năm trước và công ty “luôn luôn cởi mở với ý tưởng mới và sáng tạo”.

Song, thông báo cũng cho biết: “Chúng tôi tin rằng sân chơi nên bình đẳng và công bằng cho tất cả mọi người - và điều này đặc biệt đúng đối với vấn đề an toàn như khu đỗ xe riêng tại sân bay và các quy định pháp lý liên quan...”.

Đáp trả lại, Giám đốc quan hệ chính phủ của Turo, Michelle Peacock nói: “Enterprise Rental Car là một công ty tỉ đô với rất nhiều lợi thế dành cho họ và họ đang cố gắng dập tắt một công ty khởi nghiệp nhỏ bé mà hầu như không có vị thế gì ở Maryland”.

Đến nay, cuộc chiến pháp lý vẫn chưa ngã ngũ. Nhưng những mặt lợi, hại của nền kinh tế chia sẻ sau sự kiện Airbnb, Uber... và nay là Turo đáng để các cơ quan quản lý xem xét thấu đáo về mô hình kinh tế mới này.