Kim ngạch xuất khẩu gạo dự kiến đạt đỉnh 10 năm, thuận lợi sẽ còn kéo dài đến 2023?

Xuất khẩu gạo 2022 vượt mục tiêu, cao nhất trong 10 năm gần đây

2022 khép lại với ngành gạo là một năm thành công khi chỉ tiêu xuất khẩu vượt kế hoạch. Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, tính đến ngày 15/12, lượng gạo xuất khẩu của cả nước đạt trên 6,8 triệu tấn, mang về hơn 3,3 tỷ USD, tăng 15,2% về khối lượng và tăng 6,5% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn dự kiến cả năm nay, lượng gạo xuất khẩu sẽ cán mốc trên 7 triệu tấn, doanh thu ước đạt 3,5 - 3,6 tỷ USD. 

Như vậy, so với mục tiêu đề ra hồi đầu năm là 6,3 - 6,5 triệu tấn, ngành gạo không chỉ hoàn thành mà khả năng còn vượt 500.000 - 700.000 tấn. Đây cũng sẽ là năm ghi nhận lượng và giá trị xuất khẩu cao nhất kể từ năm 2013 đến nay.

Chia sẻ với người viết, ông Đỗ Hà Nam, Phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), cho hay năm 2022 là một năm khá thành công của những nhà xuất khẩu và sản xuất lương thực Việt Nam. Sản lượng xuất khẩu đạt mốc trên 7 triệu tấn vào cuối tháng 12 là sự bất ngờ lớn với cả những người hoạt động trong ngành.  

Theo số liệu của VFA, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam trên thị trường tiếp tục tăng trong những ngày gần đây. Ngày 22/12, giá chào bán gạo xuất khẩu 5% tấm của Việt Nam ở mức 453 USD/tấn, tăng 10 USD/tấn so với đầu tháng 12; gạo 25% tấm có giá bán ở mức 438 USD/tấn, tăng 5 USD/tấn.

Không chỉ tháng 12, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam trong mấy tháng qua cũng liên tục tăng mạnh, có thời điểm giá xuất khẩu gạo 5% tấm của Việt Nam đã vượt qua Thái Lan và đứng đầu thế giới. 

Cụ thể, theo số liệu của VFA, trong tháng 11, giágạo 5% tấm của Việt Nam cao hơn 15 USD/tấn so với gạo cùng chủng loại Thái Lan ở mức 437 USD/tấn. 

Theo ông Phạm Thái Bình, Tổng giám đốc Công ty cổ phần nông nghiệp công nghệ cao Trung An, những năm gần đây, đã có nhiều thời điểm giá gạo Việt Nam cao hơn Thái Lan. Việc gạo Việt Nam bán cao hơn gạo Thái là chuyện đã dần trở nên bình thường. 

"Gạo Việt đi sau Thái Lan nhưng đang phát triển nhiều giống lúa mới, nâng cao quy trình sản xuất. Đồng thời, độ tươi mới của gạo Việt cao hơn gạo Thái cùng chủng loại nên ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng", ông Bình nói.   

Cũng trong năm qua, ngành gạo đã đón nhiều tin vui khi các sản phẩm của Việt Nam chính thức khai thông các thị trường khó tính.

Đơn cử Tập đoàn Lộc Trời đã thành công đưa gạo mang thương hiệu Việt vào các hệ thống siêu thị ở Pháp, với sự kiện ra mắt gạo Jasmin được bán trên toàn hệ thống của E.Leclers.

Hay Nhật Bản, một thị trường khó tính với hệ thống tiêu chuẩn khắt khe, cũng đón nhận gạo Việt từ Tập đoàn Tân Long. Đầu tháng 7/2022, lần đầu tiên, gạo ST25 Việt Nam mang thương hiệu A An, do Công ty Suntomi International nhập khẩu và Công ty Spice House phân phối đã được bày bán chính thức tại các siêu thị, cửa hàng tại Nhật Bản. 

Như vậy, sau nhiều năm phải đóng gói dưới tên tuổi của nhà nhập khẩu nước ngoài, giờ đây gạo Việt Nam đã có cơ hội được nhận diện và xây dựng tên tuổi tại các thị trường xuất khẩu.  

Xuất khẩu gạo sẽ tiếp tục thuận lợi trong năm 2023

Theo các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, hiện chất lượng và độ an toàn thực phẩm của gạo Việt Nam ngày càng nâng cao nên được nhiều thị trường cao cấp trên thế giới lựa chọn, các nước nhập khẩu gạo lớn gồm Trung Quốc, châu Phi và khu vực Đông Nam Á như Philippines, Indonesia… cũng đang có nhu cầu lớn mua gạo Việt Nam.

Trong đó, tại Philippines, thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam, đã có những tín hiệu khá tích cực cho hoạt động xuất khẩu trong năm sau, khi mới đây, Chính phủ nước này quyết định duy trì thuế nhập khẩu gạo ở mức 35%.  

Phó Chủ tịch VFA cho rằng việc duy trì chính sách giảm thuế nhập khẩu của Philippines sẽ là thông tin tốt cho xuất khẩu gạo Việt Nam bởi nó đảm bảo cho tính ổn định của thị trường.

"Nhu cầu của Philippines còn rất lớn nên quốc gia này mới quyết định giữ nguyên mức thuế thêm một năm để tăng nguồn cung trong nước", ông Nam nói. 

Số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy trong 11 tháng năm 2022, Philippines vẫn đứng đầu về tiêu thụ gạo của Việt Nam, chiếm gần 45% trong tổng lượng và gần 43% trong tổng kim ngạch gạo xuất khẩu của cả nước, đạt gần 3 triệu tấn, tương đương 1,4 tỷ USD, tăng 30% về lượng và tăng 18% về kim ngạch. 

Dự báo của Liên đoàn Nông dân Tự do (FFF) Philippines cho biết quốc gia này có thể cần nhập khẩu ít nhất ba triệu tấn gạo vào năm tới do tình trạng thiếu hụt đang diễn ra khi sản lượng gạo ở mức thấp hơn so với nhu cầu.  

"Điều này cho thấy năm tới sẽ là năm ổn định cho việc xuất khẩu gạo vào Philippines", ông Đỗ Hà Nam dự báo.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Phước Thành, Giám đốc Công ty TNHH sản xuất thương mại Phước Thành IV, cũng cho rằng năm 2023 có nhiều triển vọng tích cực khi nhiều quốc gia xuất khẩu gạo lớn như Ấn Độ, Trung Quốc giảm sản lượng do ảnh hưởng thiên tai.

Trong khi đó, nhiều nước đang tranh thủ thu mua nhằm đảm bảo an ninh lương thực. Do đó, Phước Thành IV đang chuẩn bị kế hoạch mua dự trữ hàng vụ Đông xuân sớm và vụ Đông xuân chính vụ nhằm đảm bảo nguồn hàng cho các đơn hàng xuất khẩu.

Tương tự, ông Phạm Thái Bình, Tổng giám đốc Công ty CP Nông nghiệp công nghệ cao Trung An, dự báo năm 2023 sẽ tiếp tục là năm khả quan với hoạt động xuất khẩu gạo. Riêng với Trung An, doanh nghiệp đã ký kết và sẽ giao khoảng 30.000 tấn gạo trong quý I/2023 cho các thị trường như Malaysia, Singapore, Hàn Quốc. 

Cũng theo ông Bình, nhu cầu nhập khẩu gạo sẽ còn tăng cao do thời tiết khắc nghiệt ở nhiều quốc gia châu Á, nơi chiếm 90% sản lượng gạo toàn cầu, cùng với tình trạng biến đổi khí hậu, hạn hán gay gắt ở Mỹ, châu Âu và Trung Quốc, nước có nhu cầu tiêu thụ gạo lớn nhất thế giới, đang đặt nguồn cung gạo vào tình trạng thiếu hụt.

Trong bối cảnh đó, các chuyên gia của Công ty CP Chứng khoán VNDirect dự báo rằng gạo thế giới và gạo xuất khẩu Việt Nam sẽ còn tiềm năng tăng giá trong 2023.