Hệ thống ngân hàng Trung Quốc thừa tiền vì dân chẳng mặn mà đi vay

Tháng 4 năm nay, tăng trưởng cho vay tại Trung Quốc đã tụt xuống mức tồi tệ nhất trong gần 5 năm. Hiện giờ, một số chỉ số cho thấy dữ liệu của tháng 5 cũng không khả quan hơn.

Doanh số bán nhà tiếp tục lao dốc, cho thấy người dân không mặn mà đi vay thế chấp để mua nhà và các công ty địa ốc cùng những ngành nghề liên quan cũng không có nhu cầu tín dụng.

Trong bối cảnh phải vật lộn để tìm đủ khách hàng, các ngân hàng lớn nhỏ tại thị trường tỷ dân đã hoán đổi tài sản với nhau để đáp ứng các yêu cầu của chính quyền trung ương về cho vay doanh nghiệp.

Người dân và doanh nghiệp tại Trung Quốc ngần ngại đi vay phần lớn bắt nguồn từ các hạn chế COVID của Bắc Kinh và nguy cơ bị phong tỏa diện rộng như Thượng Hải nếu đại dịch tái bùng phát.

Hiện tại, nhiều doanh nghiệp vẫn đang phải tạm dừng sản xuất hoặc buộc phải cắt giảm nhân sự; trong khi doanh thu sụt giảm và lợi nhuận lao dốc. Một loạt công ty thậm chí còn trì hoãn kế hoạch mở rộng.

Chia sẻ với Bloomberg, ông Xing Zhaopeng, chiến lược gia cấp cao tại ngân hàng ANZ, cho hay: “Nhu cầu tín dùng trì trệ cho thấy niềm tin của doanh nghiệp không mấy khả quan, dẫn đến việc mở rộng kinh doanh chậm lại”.

Điều đó càng chứng mình rằng triển vọng phục hồi của Trung Quốc có thể vẫn còn yếu ngay cả khi nền kinh tế bước sang quý III, vì nhiều hoạt động đầu tư chỉ có thể bắt đầu sau khi doanh nghiệp nhận được khoản vay.

Kịch bản nêu trên cũng là một thách thức đối với các nhà hoạch định chính sách. Tuần trước, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) đã kêu gọi các nhà băng “dốc hết sức” cho vay. PBoC cũng thúc giục các ngân hàng giảm lãi suất thế chấp và ổn định hoạt động cho vay trong lĩnh vực bất động sản.

Kết quả là, hệ thống tài chính Trung Quốc đang ngập trong tiền mặt và bất kỳ động thái nới lỏng chính sách tiền tệ nào từ ngân hàng trung ương – chẳng hạn như hạ lãi suất và bơm thanh khoản, nhiều khả năng sẽ không mang lại hiệu quả cao trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Dưới đây là 3 biểu đồ cho thấy nhu cầu tín dụng ở Trung Quốc có thể vẫn sẽ yếu trong tháng 5, ngay cả khi dịch bệnh đã bắt đầu lắng dịu và nhiều thành phố dần mở cửa trở lại:

Lãi suất ngân hàng

Lãi suất đối với một loại khoản vay ngắn hạn liên ngân hàng sụt giảm là một dấu hiệu cho thấy hoạt động cho vay của các ngân hàng thương mại không thực sự sôi nổi, Bloomberg nhận định.

Cụ thể, lãi suất chuyển đổi chấp phiếu ngân hàng đáo hạn trong một tháng đã giảm xuống còn 0,01% vào đầu tuần trước. Đây là lần thứ 4 kể từ tháng 12 năm ngoái lãi suất này tiệm cận mức 0% vào cuối tháng, theo dữ liệu từ Sàn Giao dịch Thương phiếu Thượng Hải.

Các khoản giao dịch chấp phiếu ngân hàng được tính là khoản vay dành cho doanh nghiệp. Lãi suất gần bằng 0 đồng nghĩa rằng ngân hàng mua gần như không yêu cầu chiết khấu cho giao dịch. Thực chất, các ngân hàng chỉ đang cố gắng đáp ứng yêu cầu của Bắc Kinh về việc cho vay nhiều hơn.

“Lãi suất gần bằng 0 cho thấy sự mất cân đối rõ rệt giữa cung và cầu tín dụng tại Trung Quốc”, ông Wang Yifeng, chuyên gia cấp cao tại hãng môi giới chứng khoán Everbright Securities, nhấn mạnh.

Sau lần giảm hồi tuần trước, lãi suất chuyển đổi chấp phiếu ngân hàng đã bắt đầu cải thiện. Sự phục hồi diễn ra sau cuộc họp của PBoC cũng như sau phiên họp khẩn cấp khác thường do Thủ tướng Lý Khắc Cường chủ trì.

Nợ doanh nghiệp

Ở diễn biến khác, doanh nghiệp cũng không mặn mà bán trái phiếu. Theo dữ liệu do Bloomberg tổng hợp, trong tháng 5, giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành mới trong nước sẽ thấp hơn giá trị đáo hạn khoảng 102 tỷ nhân dân tệ - lần đầu tiên trong hơn 7 tháng qua. Điều đó có nghĩa là doanh nghiệp đang tập trung trả nợ thay vì đi vay nợ.

Hiện tượng này xảy ra ngay cả khi chi phí đi vay đã giảm. Đầu tháng 5, chênh lệch giữa trái phiếu doanh nghiệp nội địa được xếp hạng AA, kỳ hạn 3 năm so với trái phiếu chính phủ đã đạt mức thấp nhất kể từ năm 2007.

Bất động sản lao dốc

Giới chức trách cũng thực hiện các bước phối hợp để thúc đẩy hoạt động đi vay trên thị trường bất động sản. Trong tháng 5, PBoC đã cắt giảm lãi suất thế chấp mạnh tay và các ngân hàng thương mại cũng hạ lãi suất cho vay 5 năm, dẫn đến lãi suất cho vay mua nhà giảm tới 35 điểm cơ bản.

Đồng thời, các nhà chức trách cũng phát tín hiệu sẽ hỗ trợ nhu cầu nhà ở của người dân và ngày càng nhiều thành phố đã giảm bớt các hạn chế đối với việc mua nhà bằng cách giảm lãi suất vay thế chấp, cho phép người dân từ địa phương khác đến mua nhà,…

Tuy nhiên, người tiêu dùng vẫn rất thận trọng với việc vay vốn để tăng đòn bẩy. Doanh số bán bất động sản dân cư tại 50 thành phố trọng điểm mà nền tảng China Real Estate Information (CRIC) theo dõi đạt tổng cộng 205,9 tỷ nhân dân tệ trong ba tuần đầu tháng 5, giảm 63% so với cùng kỳ năm trước.

Sự sụt giảm cho thấy hoạt động cho vay thế chấp có thể vẫn ở mức yếu trong tháng 5. Các nhà phân tích của CRIC nhận xét: “Nhu cầu nhà ở của người dân Trung Quốc khó có thể bật tăng ngay lập tức”.

“Người mua không chắc liệu các nhà phát triển địa ốc có thể bàn giao dự án đúng tiến độ, liệu giá nhà có giảm xuống và liệu họ có thể tiếp tục thanh toán các khoản vay thế chấp hay không”, nhóm phân tích giải thích. “Sự bùng phát trở lại của COVID cũng làm giảm kỳ vọng của người dân về mức thu nhập ổn định”.

Thanh khoản thừa mứa

Hệ thống ngân hàng tại Trung Quốc đang tràn ngập tiền mặt. Lãi suất mua lại qua đêm - thước đo chính cho chi phí đi vay liên ngân hàng, đã nằm dưới mức 2% trong hơn hai tháng qua, quãng thời gian dài nhất trong hai năm.

Tại cuộc họp tuần trước, PBoC và cơ quan quản lý ngân hàng của Bắc Kinh đã vận động các ngân hàng đẩy mạnh hoạt động cho vay, đồng thời yêu cầu các tổ chức tài chính lớn “gánh vác tránh nhiệm, tận dụng mọi nguồn lực để kết nối hiệu quả với nhu cầu tín dụng…”

Theo ông Wang của Everbright Securities, lời kêu gọi của Bắc Kinh có thể sẽ thúc đẩy các tổ chức tài chính, đặc biệt là những ngân hàng quốc doanh và ngân hàng chính sách lớn, tăng tốc độ cho vay trong tuần cuối cùng của tháng 5.

“Hãy cùng chờ xem số liệu cho vay cả tháng 5 sẽ ra sao”, ông Wang nhấn mạnh.