Hạn hán ở Tứ Xuyên phơi bày rủi ro của thuỷ điện tại Trung Quốc

Điểm yếu chí mạng

Hiện tại, các tỉnh ở phía tây nam Trung Quốc như Tứ Xuyên đang trải qua đợt hạn hán nghiêm trọng nhất trong hàng chục năm. Sự việc đã làm lộ ra điểm yếu của khu vực: phụ thuộc quá nhiều vào thuỷ điện.

Đợt hạn hán năm nay còn đưa ra lời cảnh báo cho Trung Quốc, rằng nước này cần phải đa dạng hoá nguồn cung năng lượng để đối phó với các hiện tượng thời tiết cực đoan trong tương lai.

Theo South China Morning Post, thuỷ điện hiện chiếm khoảng 80% cơ cấu năng lượng của Tứ Xuyên - một trong các địa phương bị ảnh hưởng nặng nề nhất trong đợt nắng nóng hiện tại.

Tổng công ty điện lực nhà nước cho biết do hạn hán, công suất phát thuỷ điện của Tứ Xuyên đã giảm một nửa trong hai tháng qua. Các con sông lớn dọc theo đồng bằng sông Dương Tử đều bị khô cạn.

Cư dân ở thành phố Đạt Châu cho biết đập Xiaohezui đã không sản xuất điện trong hơn một tháng vì thiếu nước. Bình thường, con đập có thể sản xuất đủ điện cho 500 hộ gia đình. Sông Chu, nơi đập Xiaohezui được xây dựng, hiện đã cạn khô và lòng sông lộ ra những tảng đá lớn.

Ông Zhang Xingquan - một chủ tiệm rửa xe ở Đạt Châu, người đã mất hai phần ba thu nhập do thiếu điện và nước, cho biết: “Đã từng có hạn hán trước đây nhưng không nghiêm trọng như năm nay”.

Đạt Châu - thành phố với khoảng 5 triệu dân, đã bắt đầu hạn chế nguồn cung điện năng cho các hộ gia đình và cơ sở kinh doanh hơn một tuần trước. Các đợt cắt điện kéo dài tới 8 giờ đồng hồ.

Hạn hán đã giáng một đòn nặng nề vào Tứ Xuyên, tỉnh có 14 trạm thuỷ điện lớn. Đầu tháng này, chính quyền tỉnh đã cảnh báo về tình trạng thiếu điện “đặc biệt trầm trọng” và yêu cầu các nhà máy phải đóng cửa nhiều ngày để bảo toàn nguồn điện cho dân sinh.

Theo ông Fan Xiao, một nhà địa chất địa phương, ngành thuỷ điện bắt đầu hình thành ở Tứ Xuyên từ nhiều thập kỷ trước, nhưng phát triển theo quy mô lớn thì chỉ mới từ những năm 1980 và tăng tốc hơn nữa thì từ đầu thế kỷ 21.

Mặc dù mưa đã bắt đầu rơi ở một số khu vực trong tỉnh, và dự kiến sẽ mưa nhiều hơn ở các vùng bị ảnh hưởng nặng nề nhất vào tuần tới, ông Fan cảnh báo rằng tình hình hiện tại là không đảm bảo.

“Thuỷ điện phụ thuộc nặng nề vào thời tiết. Cuộc khủng hoảng lần này nhắc nhở chúng ta không thể quá lệ thuộc vào thuỷ điện”, ông Fan nhấn mạnh. “Chưa kể, phát triển thuỷ điện ở Tứ Xuyên không bền vững vì nó làm suy thoái các hệ sinh thái sông và hiện không còn dòng sông nào có dòng chảy tự do”.

Cân nhắc thiệt hơn

Thuỷ điện chiếm khoảng 20% nguồn cung cấp điện của Trung Quốc. Quốc gia này còn là nơi có con đập lớn nhất thế giới - đập Tam Hiệp.

Tác động của cuộc khủng hoảng điện năng lần này còn vượt ra ngoài Tứ Xuyên và lan sang các trung tâm sản xuất khác như các tỉnh ven biển Giang Tô và Chiết Giang. Nhiều nhà máy buộc phải tạm ngừng sản xuất.

Nhà nghiên cứu Kang Junjie thuộc Viện Năng lượng (Đại học Bắc Kinh) cho rằng các nhà chức trách nên đánh giá hiện tượng thời tiết cực đoan này và phân tích xem liệu hạn hán nghiêm trọng có thể trở nên phổ biến hơn trong tương lai hay không.

“Nếu hạn hán xảy ra hai hoặc ba năm một lần, chúng ta có thể phải cần đầu tư vào các nguồn năng lượng khác như khí đốt hoặc than đá để đối phó với khủng hoảng điện năng. Song, nếu nó xảy ra vài thập kỷ hoặc một thập kỷ một lần, thì chúng ta nên đưa ra quyết định cẩn trọng”, ông Kang bày tỏ.

Thay vì tiêu thụ nhiều than hơn, nhà nghiên cứu cho biết một giải pháp thay thế tốt hơn là cải thiện nguồn cung của các năng lượng thân thiện với môi trường.

“Ví dụ, các tỉnh láng giềng của Tứ Xuyên như Thanh Hải và Cam Túc là những nơi có nguồn năng tái tạo và điện năng dồi dào. Về mặt kỹ thuật, sẽ rất dễ dàng và tiết kiệm nếu muốn kết nối lưới điện giữa các tỉnh này”, ông Kang lập luận.

Trung Quốc đã cam kết sẽ trung hoà carbon vào năm 2060 và ông Kang nói rằng nếu muốn đạt được mục tiêu đó, Trung Quốc sẽ phải đa dạng nguồn cung và cải thiện tính linh hoạt của hệ thống điện.

“Tỉnh Tứ Xuyên có tỷ trọng thuỷ điện cao. Tuy nhiên, nếu ta xem xét toàn khu vực miền tây thì tỷ lệ này lại không cao”, ông lưu ý. “Vùng này có năng lượng mặt trời, gió, than và thuỷ điện. Đó là lý do tại sao chúng ta nên phân bổ các nguồn lực một cách phù hợp trên khu vực rộng lớn hơn”.