Với gói kích thích 1.000 tỷ USD, Trung Quốc sẽ rót vốn khủng vào những siêu dự án nào?

Theo tính toán của Bloomberg dựa trên các thông báo chính thức, Bắc Kinh sắp bơm khoảng 6.800 tỷ nhân dân tệ (tương đương 1.000 tỷ USD) vào các dự án xây dựng để kích thích nền kinh tế.

Tổng mức chi tiêu thực tế thậm chí có thể cao hơn - theo một số ước tính là gấp ba lần con số trên, nếu hệ thống ngân hàng thương mại đẩy mạnh cho vay và doanh nghiệp rót thêm vốn đầu tư.

Trong ngắn hạn, đầu tư vào cơ sở hạ tầng có thể tạo cú hích cho thị trường việc làm, cung cấp hỗ trợ cần thiết cho hàng triệu người lao động bị ảnh hưởng bởi đà giảm tốc của nền kinh tế chung.

Xa hơn, trong dài hạn, gói kích thích sẽ củng cố tham vọng của Trung Quốc là trở thành một nền kinh tế đô thị hoá hơn, người dân có thu nhập tốt hơn và các lĩnh vực công nghệ cao như chất bán dẫn có thể cạnh tranh tốt hơn với Mỹ.

Cho dù các dự án mới đi đến thành công hay đâm đầu vào thất bại đều sẽ giúp xác định triển vọng của Trung Quốc trong những năm tới. Dưới đây là một số hạng mục mà Bắc Kinh dự kiến sẽ chi tiền:

Kho trữ năng lượng tái tạo trên sa mạc

Theo Bloomberg, Trung Quốc sẽ phát triển các sa mạc ở khu vực phía bắc thành một trung tâm năng lượng tái tạo cực lớn.

Trong vài tháng qua, doanh nghiệp đã bắt đầu xây dựng các “cơ sở” điện gió và điện mặt trời. Dự kiến đến năm 2030, các cơ sở này sẽ tạo ra công suất điện tái tạo tương đương toàn châu Âu hiện tại.

Giai đoạn đầu tiên với công suất khoảng 100 GW sẽ được hoàn thành vào năm sau. Giai đoạn tiếp theo có công suất khoảng 450 GW, dự kiến bắt đầu triển khai trong nửa cuối năm 2022.

Ông Zhao Tianyi - chuyên gia phân tích năng lượng tại BloombergNEF, đánh giá: “Các cơ sở điện gió và mặt trời ở vùng sa mạc phía bắc là động cơ chính cho kế hoạch lắp đặt năng lượng tái tạo của Trung Quốc”.

Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, giai đoạn hai sẽ tiêu tốn hơn 3.000 tỷ nhân dân tệ. Các đường dây tải điện siêu cao áp sẽ vận chuyển năng lượng đến vùng biển phía đông đông dân cư. Công ty lưới điện quốc gia có dự tính xây dựng 13 đường dây trong năm nay.

Kết hợp đầu tư vào năng lượng tái tạo và truyền tải điện, tổng vốn “đầu tư xanh” của Trung Quốc có thể đạt khoảng 2.600 tỷ nhân dân tệ chỉ trong năm nay, dữ liệu của ngân hàng ANZ chỉ ra.

Đường hầm nước dài nhất thế giới

Bắc Kinh đã đẩy mạnh việc xây dựng các kênh, đập và hồ chứa. Trong năm 2022, chính phủ đã rót hơn 800 tỷ nhân dân tệ vào các dự án này.

Tham vọng lớn nhất của chính quyền ông Tập Cận Bình là một đường hầm dài 200 km chuyển nước từ sông Dương Tử đến một hồ chứa để cấp nước cho khu vực phía bắc. Kế hoạch này được gọi là Dự án Vận chuyển Nước Nam - Bắc.

Đây sẽ là đường hầm dẫn nước dài nhất thế giới, đánh bại công trình đang giữ kỷ lục hiện tại ở Phần Lan và một số phần của dự án mới sẽ sâu tới 1 km dưới lòng đất, Bloomberg thông tin.

Ước tính của hai nhà nghiên cứu Zhang Wenjing và Sarah Rogers (Đại học Melbourne) cho thấy, các dự án chuyển nước đi khắp đất nước chiếm khoảng một phần ba chi tiêu cho cơ sở hạ tầng của Trung Quốc.

Các công trình đã được lên kế hoạch sẽ giúp tăng lượng nước có sẵn để sử dụng ở Trung Quốc lên 122 tỷ mét khối mỗi năm - tức gấp khoảng 5 lần lượng nước mà Đức tiêu thụ hàng năm.

Trong một báo cáo gần đây, hai nhà nghiên cứu viết: “Trung Quốc đã và đang âm thầm hướng tới một mạng lưới cấp nước tích hợp cao. Hệ thống này sẽ cho phép chính phủ vận chuyển nước với quy mô chưa từng có”.

Bắc Kinh cũng ủng hộ các dự án cấp nước vì chúng cần nhiều lao động. Bộ Thuỷ lợi cho biết, khoảng 30.000 dự án bảo tồn nguồn nước đang tiến hành và sử dụng khoảng 1 triệu công nhân.

Các thành phố xanh trên khắp cả nước

Xây dựng cơ sở hạ tầng đô thị - bao gồm đường đô thị, mạng lưới đường ống dẫn khí đốt - nước và công viên, là lựa chọn phổ biến nhất khi chính quyền các địa phương cân nhắc phương án chi tiêu.

Ở kế hoạch mới, Trung Quốc muốn liên kết các thành phố hiện tại lại với nhau, từ đó tạo thành một khu vực duy nhất. Đồng thời, sau nhiều thập kỷ bê tông hoá tràn lan, trọng tâm của Bắc Kinh là phát triển các thành phố xanh hơn.

“Thành phố sinh thái hồ Songya mới” tại miền trung Trung Quốc - bắt đầu thi công trong năm nay với chi phí ước tính 200 tỷ nhân dân tệ, đã xác định rằng họ sẽ dành 70% diện tích cho không gian xanh và nước.

Một loại hình đầu tư được ưu tiên khác của chính quyền địa phương là các khu công nghiệp cung cấp cơ sở vật chất chi phí thấp cho doanh nghiệp.

Các chính quyền địa phương đã chi khoảng một phần ba số vốn huy động được từ việc bán trái phiếu cho cơ sở hạ tầng đô thị và khu công nghiệp trong quý I/2022. Ở tốc độ đó, họ có thể chi khoảng 1.400 tỷ nhân dân tệ cho các dự án tương tự chỉ trong năm nay.

Một ví dụ điển hình là công viên vi mạch tổng hợp Thanh Đảo trị giá 20 tỷ nhân dân tệ ở miền đông Trung Quốc. Dự án được khởi công vào năm nay nhằm hỗ trợ ngành công nghiệp chip - vốn là một ưu tiên quốc gia sau các lệnh trừng phạt của Mỹ.

Song, không ai đảm bảo các dự án thành phố xanh sẽ thành công bởi nhiều khu vực có thể cạnh tranh với nhau bằng cách tung ra ưu đãi hào phóng như không gian văn phòng hoặc nhà máy miễn phí hoặc trợ cấp.

Chưa kể, văn phòng trống có thể là rất nhiều, nhưng để doanh nghiệp quyết định dừng chân ở đâu còn phụ thuộc vào các yếu tố khác như phòng nghiên cứu, nhân sự, công nghệ,…

Đường sắt cao tốc

Trung Quốc đã xây 40.000 km đường sắt cao tốc - gấp hơn hai lần phần còn lại của thế giới cộng lại. Ngoài ra, nước này còn hàng chục dự án vẫn đang tiến hành.

Tham vọng nhất là tuyến đường sắt dài 1.629 km từ tỉnh Tứ Xuyên đến thủ đô Lhasa của Tây Tạng, leo hơn 3.000 m qua địa hình dễ xảy ra động đất và sông băng. Dự kiến tuyến này sẽ hoàn thành vào năm 2030, tổng chi phí là khoảng 320 tỷ nhân dân tệ.

Năm nay, Trung Quốc cho biết họ có kế hoạch xây thêm 70.000 km đường sắt cao tốc vào năm 2035. Tuy nhiên, số lượng đường sắt được xây dựng mỗi năm đã giảm 40% so với tốc độ đặt ra trong 5 năm qua. Nói cách khác, mặc dù đất nước tỷ dân sẽ tiếp tục chi vượt thế giới ở mảng đường sắt, rót vốn thực tế có thể giảm dần.

Xu hướng trên cũng đúng với các tuyến đường đường cao tốc và tàu điện ngầm. Theo Bloomberg, Trung Quốc hiện có kế hoạch xây dựng hoặc khôi phục 58.000 km đường cao tốc vào năm 2035.

Hiệp hội Tàu điện ngầm Trung Quốc cho biết, các thành phố trong nước vẫn đang bổ sung các tuyến tàu điện ngầm với tốc độ nhanh chóng, nhưng chi tiêu quốc gia đã đạt đỉnh 629 tỷ nhân dân tệ vào năm 2020.

Trung tâm dữ liệu

Là một phần trong nỗ lực phát triển nền kinh tế số, Bắc Kinh đang triển khai kế hoạch “Dữ liệu phía Đông, điện toán phía Tây”.

Kế hoạch này có liên quan tới việc xây dựng các trung tâm dữ liệu khổng lồ ở các tỉnh miền tây để lưu trữ dữ liệu do các công ty internet có trụ sở ở miền đông tạo ra.

Việc xây dựng 6 cụm trung tâm dữ liệu sẽ tiêu tốn khoảng 400 tỷ nhân dân tệ mỗi năm - phần lớn vốn đầu tư sẽ đến từ các công ty viễn thông nhà nước.

Nhà phân tích Jeroen Groenewegen-Lau tại Viện Mercator nói kế hoạch của Trung Quốc đang “thách thức logic của thị trường”. Các công ty công nghệ thường “muốn xử lý dữ liệu gần với hầu hết khách hàng của họ”, ông nói thêm.

Dù vậy, vị chuyên gia đánh giá: “Chính quyền trung ương coi việc xây dựng trung tâm dữ liệu là một cách để truyền bá lợi ích của nền kinh tế kỹ thuật số ra ngoài các thành phố ven biển phát triển, qua đó giúp thị trường nội địa tránh được những cú sốc từ bên ngoài”.