FDI Nhật Bản gặp khó về quy định PCCC, nhà máy xây xong vẫn không thể đưa vào vận hành

Tại hội thảo “Thương mại và Đầu tư Nhật Bản – Việt Nam, tìm kiếm cơ hội trong nghịch cảnh”, ông Kinoshita, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam (JCCI) cho biết hiệp hội 2.000 công ty Nhật Bản tại Hà Nội, TP HCM và Đà Nẵng, một nửa trong số đó hoạt động trong lĩnh vực sản xuất.

Trong đó, máy móc vận tải bốn bánh và hai bánh, điện tử và máy móc công nghiệp là những lĩnh vực chính và những ngành sản xuất này đòi hỏi đầu tư lớn, tạo ra một lượng lớn việc làm tại địa phương và thu hút nhiều ngành công nghiệp phụ trợ.

Trong những năm gần đây, nhu cầu cơ sở hạ tầng và thị trường tiêu dùng của Việt Nam sôi động hơn, các công ty Nhật Bản ngày càng quan tâm đến việc đầu tư vào phát điện năng lượng tái tạo và cơ sở hạ tầng sản xuất điện khác, cũng như phát triển đô thị, trung tâm mua sắm.

Theo kết quả khảo sát của Tổ chức xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) và Ngân hàng hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBIC), Việt Nam là điểm đến phát triển kinh doanh hứa hẹn nhất trong ASEAN đối với các công ty Nhật Bản. Hơn 60% công ty Nhật Bản đang hoạt động tại Việt Nam có kế hoạch mở rộng kinh doanh tại Việt Nam trong hai năm tới.

Ông Kinoshita cho biết cơ hội đầu tư ở Việt Nam rất nhiều, tuy nhiên các công ty Nhật Bản cũng tính đến rủi ro, đặc biệt là vấn đề tranh chấp thương mại sẽ gia tăng, đối tác không thực hiện đúng cam kết hợp đồng.

Chủ tịch JCCI dẫn chứng năm 2022 đã có một vấn đề bất cập mà các doanh nghiệp vực sản xuất của Nhật Bản gặp phải liên quan tới việc thực hiện các quy định mới ban hành về phòng cháy chữa cháy (PCCC).

“Có những trường hợp nhà máy không thể đưa vào hoạt động mặc dù đã hoàn thành việc xây dựng nhà xưởng và nhà kho do không xin được giấy chứng nhận PCCC”, ông Kinoshita nói.

Đối với công ty xây dựng, dù là công ty xây dựng Nhật Bản hay công ty xây dựng địa phương tại Việt Nam đều không thể bàn giao được công trình nên cũng không thể thu hồi chi phí xây dựng, còn chủ đầu tư là doanh nghiệp sản xuất thì cũng đánh mất cơ hội kinh doanh do sự chậm trễ trong việc đưa nhà máy vào hoạt động.

Ông Kinoshita quan tâm trong tương lai, ai sẽ chịu chi phí xây dựng bổ sung để đáp ứng được các quy định mới về PCCC này. Việc cố gắng giải quyết những tranh chấp này tại tòa án là vô cùng tốn thời gian và chi phí, đồng thời các doanh nghiệp còn lo ngại về việc liệu tòa án có đưa ra phán quyết công bằng hay không.

Chủ tịch JCCI dự báo nhu cầu của các doanh nghiệp về việc muốn xử lý nhanh chóng thông qua các phương thức giải quyết tranh chấp thay thế sẽ tiếp tục tăng. Ông Kinoshita đề nghị cải thiện môi trường đầu tư trong việc sử dụng trọng tài.

Bởi theo quy định của pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia, các phán quyết của trọng tài Việt Nam và của trọng tài nước ngoài đều có thể cưỡng chế thi hành tại Việt Nam.

Vì thế, Chủ tịch JCCI cho rằng trọng tài sẽ giúp đảm bảo việc thực hiện hợp đồng thương mại và được coi là giải pháp hiệu quả để bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Tuy nhiên, phán quyết trọng tài của trọng tài nước ngoài phải được tòa án Việt Nam công nhận thì mới có hiệu lực thi hành tại Việt Nam.

Trước đây, để thi hành phán quyết của trọng tài nước ngoài tại Việt Nam, dường như đã có trường hợp doanh nghiệp nộp đơn yêu cầu tòa án tại Việt Nam công nhận việc thi hành phán quyết trọng tài nhưng tòa án đã không công nhận khiến doanh nhiệp không thể thi hành được.

Song, ông Kinoshita cho biết hiện tỷ lệ phán quyết trọng tài không được công nhận đã giảm và tình hình đang được cải thiện trong những năm gần đây. JCCI sẽ tiếp tục theo dõi vấn đề này.