Doanh nghiệp sản xuất thấp thỏm trước kiến nghị tăng giá điện của EVN

Theo báo cáo của Uỷ ban Quản lý Vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (Uỷ ban), trong số 19 tập đoàn, tổng công ty có vốn nhà nước, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là cái tên duy nhất ghi nhận lỗ đột biến trong năm 2022.

Cụ thể, doanh thu tập đoàn ước đạt 460.000 tỷ đồng, tăng 4,3% so với năm 2021, song biến động giá nhiên liệu gồm cả than, dầu, khí đã làm cho chi phí tăng rất cao đã khiến công ty có thể lỗ 31.000 tỷ đồng.

Phía EVN thông tin năm 2022 là năm thứ 3 liên tiếp giá bán điện bình quân chưa được tăng kể từ tháng 3/2019. Ở thời điểm chi phí đầu vào phi mã, nhiều quốc gia cũng đã điều chỉnh giá điện và mặt bằng đang ở mức như sau:

Ông Trần Đình Nhân, Phó Tổng giám đốc EVN cho biết: "Với giá bán lẻ điện bình quân hiện nay là 1.864 đồng/kWh, mỗi kWh điện bán ra thì phía EVN lỗ khoảng 180 đồng…"

Hiện, EVN đề xuất cơ quan quản lý về việc điều chỉnh giá điện trong năm 2022 và sớm áp dụng cơ chế thị trường đối với hoạt động điện lực, kịp thời điều chỉnh giá điện khi các yếu tố đầu vào thay đổi.

Trước động thái của EVN, nhiều doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu đang khá lo lắng về gánh nặng chi phí sản xuất trong bối cảnh suy thoái kinh tế toàn cầu, đơn hàng giảm, khách hàng không chấp nhận tăng giá sản phẩm.

Trao đổi vớiTạp chí điện tử Kinh Doanh, ông Phạm Văn Việt, Tổng giám đốc Công ty TNHH Việt Thắng Jean (VitaJean) cho biết hiện doanh nghiệp dệt may vốn đang rất chật vật vì đơn hàng giảm, nếu giá điện sắp tới được điều chỉnh tăng sẽ là một áp lực lớn đối với các doanh nghiệp.

Ông Việt ước tính trung bình, mỗi tháng một nhà máy của VitaJean tiêu tốn khoảng 600.000 triệu đến 1 tỷ đồng tiền điện, giá điện tăng lên bao nhiêu phần trăm thì doanh nghiệp phải trả thêm từng đấy.

Trong khi đó, thị trường đầu ra hiện nay rất khó khăn bởi lạm phát tăng mạnh, hàng tồn kho ở thị trường Mỹ, EU rất lớn đang khiến doanh nghiệp phải giảm công suất xuống 80%, công nhân nghỉ việc luân phiên.

“Thị trường xuất khẩu trong thời gian tới rất khó lường, chúng tôi vẫn chưa đủ đơn hàng cho những tháng đầu năm 2023. Do vậy, nếu giá điện tăng thì cũng không thể tính vào chi phí sản xuất được bởi như vậy sản phẩm sẽ không cạnh tranh được với đối thủ của các nước khác”, ông Việt nói.

Tổng giám đốc VitaJean cho rằng trường hợp cơ quan nhà nước bắt buộc phải tăng giá điện thì cần có lộ trình và thông báo sớm cho doanh nghiệp chuẩn bị, đồng thời mức tăng cần phù hợp với sức chống chịu của doanh nghiệp, tránh tăng sốc.

Không riêng doanh nghiệp dệt may, thủy sản cũng là ngành hàng sử dụng điện nhiều trong quá trình sản xuất, bảo quản. Một số doanh nghiệp cho rằng giá điện tăng sẽ là cú đấm bồi cho doanh nghiệp lúc này.

Trao đổi với người viết, ông Trần Văn Lĩnh, Chủ tịch HĐQT CTCP Thủy sản Thuận Phước cho biết hiện nay các doanh nghiệp đang trong tình cảnh “trăm dâu đổ đầu doanh nghiệp”, hứng chịu mọi hệ lụy từ dịch COVID-19, suy thoái kinh tế thế giới, xung đột Nga – Ukraine…

Nhìn từ biến động giá xăng dầu thời gian vừa qua, ông Lĩnh dự báo việc tăng giá các loại năng lượng cơ bản (xăng dầu, điện) có thể kéo theo mọi chi phí đầu vào “té nước theo mưa”, doanh nghiệp không chỉ gánh phần tăng của giá điện mà kèm theo nhiều chi phí khác.

Trong khi đó, xuất khẩu thủy sản, đặc biệt là ngành tôm đang chịu tác động lớn từ lạm phát ở thị trường Mỹ, EU và cạnh tranh gay gắt từ tôm Ấn Độ, Ecuador.

Cụ thể, giá thành sản xuất của tôm Việt Nam vốn dĩ đã cao hơn các đối thủ khoảng 1 USD/kg, nếu chi phí sản xuất tiếp tục lên cao mà khách hàng không chấp nhận tăng giá, doanh nghiệp sẽ phải đứng trước bài toán một là chịu lỗ, hai là giảm đơn hàng, nguy cơ mất thị trường.

“Khó khăn với doanh nghiệp xuất khẩu tôm sẽ kéo dài đến quý II/2023. Trong bối cảnh đơn hàng giảm, lãi suất tăng, việc tăng giá điện sẽ là cú đấm bồi với doanh nghiệp và khó gượng dậy nổi”, ông Trần Văn Lĩnh nói.

Do vậy, Chủ tịch Thuận Phước cho rằng năm 2023 không phải là thời điểm hợp lý để tăng giá điện và giá điện sẽ khó có thể điều chỉnh theo cơ chế thị trường khi EVN vẫn còn độc quyền. Theo ông, Chính phủ có thể chủ động cân đối nguồn lực với các cơ quan, tập đoàn nhà nước như EVN để giảm áp lực cho người dân, doanh nghiệp sản xuất.

Bài toán cân bằng lợi ích giữa EVN và doanh nghiệp sản xuất

Điều chỉnh giá điện làm sao cân bằng lợi ích giữa EVN và doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu sẽ là bài toán cân não với cơ quan quản lý. 

Trao đổi với người viết,  PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Chuyên gia kinh tế cho rằng nền kinh tế của Việt Nam đang theo định hướng thị trường, vì vậy ngành điện cũng cần vận hành theo quy luật này.

"Kể từ năm 2019 đến nay, giá điện chưa tăng, trong khi đó lạm phát, chi phí đầu vào liên tục biến động mạnh. Dù doanh nghiệp nhà nước hay tư nhân đều không thể tồn tại nếu lỗ triền miên.

Theo tôi, chúng ta không nên tăng giá điện vào cuối năm 2022 vì doanh nghiệp đang trong cao điểm sản xuất cuối năm. Thời điểm tháng 3-4/2023 tăng giá điện là hợp lý, EVN có thể cân bằng tài chính, đầu vào - đầu ra, doanh nghiệp sản xuất cũng qua mùa cao điểm", ông Thịnh nói.

Chuyên gia Đinh Trọng Thịnh nói thêm nếu không tăng giá điện, nhà nước tiếp tục bù lỗ cho EVN thì sẽ ảnh hưởng đến công tác quản lý nhà nước. Do vậy, EVN cần tính toán chi phí cho từng loại điện (nhiệt điện, thủy điện, năng lượng tái tạo...) và đưa ra con số, thời điểm hợp lý trong năm 2023.

Còn đối với doanh nghiệp sản xuất, chuyên gia Đinh Trọng Thịnh cho rằng Nhà nước có nhiều cách hỗ trợ doanh nghiệp, không chỉ bằng giá điện. Nhà nước có thể linh hoạt các chính sách hoãn, miễn, giảm thuế phí, tiền thuê đất... cho doanh nghiệp sản xuất tùy theo tình hình cụ thể của nền kinh tế.