Doanh nghiệp đầu mối trước diễn biến giá xăng dầu giảm liên tiếp

Với việc giá xăng dầu được điều hành chủ yếu theo xu hướng giảm kể từ kỳ điều chỉnh vào ngày 13/11 đến nay, chi phí nhiên liệu đầu vào đã được kéo giảm đáng kể xét ở góc độ tiêu dùng và sản xuất. Tuy nhiên, để đảm bảo nguyên tắc “hài hoà lợi ích, rủi ro chia sẻ”, việc xây dựng các chính sách điều hành phù hợp là rất quan trọng để các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu có đủ nguồn lực cần thiết đáp ứng nhu cầu thị trường.  

Giá bán ra thấp hơn giá nhập

Theo công bố giá cơ sở của Bộ Công Thương và giá bán lẻ do các doanh nghiệp đầu mối lớn niêm yết công khai, kỳ điều chỉnh ngày 13/11 bắt đầu có dấu hiệu suy giảm và 20/11 được xem là mốc mở đầu cho một chu kỳ giá xăng dầu đi xuống. Từ thời điểm này, giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu thành phẩm trên thị trường Singapore - tham chiếu chính để tính giá trong nước - chịu sức ép giảm rõ rệt.

Cụ thể, qua 6 kỳ điều chỉnh liên tiếp từ ngày 13/11, 20/11, 27/11, 4/12 và 11/12, 18/12, giá bán lẻ các mặt hàng xăng dầu tiêu dùng phổ biến đã biến động theo hướng giảm mạnh ở giai đoạn đầu, sau đó tiếp tục theo hướng giảm là chủ đạo.

Theo công bố giá đến ngày 17/12/2025 của các doanh nghiệp đầu mối lớn như Tập đoàn Xăng Dầu Việt Nam (Petrolimex), Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PVOIL), Công ty TNHH một thành viên Dầu khí Thành phố Hồ Chí Minh (Saigon Petro), Công ty Cổ phần Hóa dầu Quân đội (MIPEC), xăng RON 95-III giảm 490 đồng/lít, dầu Diesel 0.05S giảm 1.710 đồng/lít, dầu Diesel 0.001S giảm 1.840 đồng/lít.

Trước diễn biến giá điều chỉnh giảm qua nhiều kỳ liên tiếp, các doanh nghiệp đầu mối đã liên tục điều chỉnh giá bán ra thấp hơn giá nhập của các lô hàng trước đó, làm gia tăng rủi ro tài chính trong bối cảnh chi phí vốn, chi phí bán hàng tăng.

Thông tin điều hành xăng dầu của Bộ Công Thương ngày 18/12 cho thấy thị trường xăng dầu thế giới kỳ điều hành lần này (từ ngày 11/12/2025 - 17/12/2025) chịu ảnh hưởng của các yếu tố chủ yếu như: những tiến triển trong các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine do Mỹ thúc đẩy có thể dẫn tới việc gia tăng nguồn cung dầu từ Nga; tồn kho dầu thô của Mỹ giảm nhưng tồn kho xăng và các sản phẩm chưng cất tăng vượt dự báo; căng thẳng trong mối quan hệ giữa Mỹ và Venezuela; xung đột quân sự giữa Nga với Ukraine vẫn tiếp diễn… Các yếu tố nêu trên khiến giá xăng dầu thế giới trong những ngày vừa qua có diễn biến tăng, giảm tùy từng mặt hàng nhưng xu hướng giảm là chủ yếu.

Thực tế cũng cho thấy, cùng với yếu tố địa chính trị, nhiều nhà máy lọc dầu lớn trên thế giới đã hoàn tất giai đoạn bảo trì trong quý III và đầu quý IV, từng bước nâng công suất trở lại. Một số phân xưởng mới đi vào vận hành, đặc biệt tại Trung Quốc và Trung Đông đã bổ sung thêm lượng xăng dầu thành phẩm ra thị trường. Nguồn cung tăng nhanh hơn nhu cầu tiêu thụ khiến giá sản phẩm tinh chế chịu áp lực giảm, kéo theo chênh lệch giữa giá dầu thô và giá xăng dầu thành phẩm (crack spread) bị thu hẹp đáng kể. Khi crack spread bị “nén”, biên lợi nhuận của chuỗi kinh doanh xăng dầu, từ lọc dầu đến đầu mối phân phối đều chịu tác động.

Ông Trịnh Quang Khanh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cho biết trong bối cảnh mặt bằng giá thấp kéo dài, các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu trong nước đứng trước bài toán khó. Nhiều lô hàng được nhập khẩu hoặc mua từ nhà máy lọc dầu trong nước ở mặt bằng giá cao hơn giai đoạn hiện nay, nhưng chưa kịp tiêu thụ thì giá bán lẻ đã điều chỉnh giảm. Thêm vào đó, các thương nhân đầu mối xăng dầu phải tuân thủ đảm bảo dự trữ lưu thông 20 ngày theo quy định nên việc giá nhập lô sau thấp hơn lô trước sẽ khiến “doanh nghiệp đương nhiên lỗ”, ông Khanh chỉ rõ.

Quan trọng nhất là thị trường hoá xăng dầu

Theo ông Trịnh Quang Khanh, với vai trò trong nền kinh tế, các doanh nghiệp xăng dầu đầu mối vẫn phải đảm bảo nguồn cung xăng dầu cho thị trường cũng như tuân thủ quy định về dữ trữ lưu thông. Vì vậy, để kinh doanh hiệu quả, các doanh nghiệp xăng dầu cần tăng cường tiết giảm chi phí lưu thông, tiết giảm chi phí trong công tác tạo nguồn.

Ông Trịnh Quang Khanh cũng cho biết theo tinh thần dự thảo nghị định mới, quyền quyết định giá bán lẻ xăng dầu tới đây sẽ được trao cho doanh nghiệp như nhiều nước trên thế giới đang thực hiện. Dự kiến, theo công thức mới, giá xăng dầu sẽ được tính bằng giá mua, cộng chi phí tạo nguồn, cộng chi phí kinh doanh định mức, cộng thuế, cộng lợi nhuận, trong đó lợi nhuận sẽ do doanh nghiệp tự xây dựng.

Khi đó, doanh nghiệp được quyền công bố giá bán và gửi bản kê khai giá về cơ quan quản lý nhà nước để hậu kiểm. Doanh nghiệp sẽ không phải phụ thuộc vào kỳ điều hành hàng tuần như hiện nay mà vẫn có thể tự điều chỉnh giá bán, thời điểm điều chỉnh giá linh hoạt theo biến động thực tế của thị trường thế giới.

Thực tế là hai nhà máy lọc dầu tại Việt Nam là Dung Quất và Nghi Sơn đã đáp ứng được khoàng 75% nhu cầu xăng dầu trong nước nhưng nguồn nguyên liệu dầu thô đầu vào của hai nhà máy này vẫn chủ yếu nhập khẩu từ nước ngoài nên về cơ bản giá xăng dầu trong nước vẫn phụ thuộc rất nhiều vào biến động của thị trường thế giới. Vì vậy, việc trao quyền cho doanh nghiệp quyết định giá bán là giải pháp hiệu quả, trọng tâm để nguồn cung xăng dầu trên thị trường luôn được đảm bảo trên cơ sở hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng, ông Trịnh Quang Khanh nhấn mạnh.

Cùng quan điểm này, ông Giang Chấn Tây là Giám đốc Công ty TNHH một thành viên (MTV) Bội Ngọc (còn gọi là Công ty Xăng dầu Bội Ngọc) cho biết, việc thị trường hóa xăng dầu như hầu hết các nước trên thế giới đang thực hiện là mấu chốt để tăng tính cạnh tranh trên thị trường xăng dầu và đem lại quyền lợi cao nhất cho người tiêu dùng; để hài hòa lợi ích giữa thương nhân đầu mối, thương nhân phân phối và các đại lý xăng dầu, từ đó đảm bảo nguồn cung xăng dầu luôn đáp ứng nhu cầu thị trường, tránh tình trạng như năm 2022 khi biến động giá quá nhanh, quá lớn khiến nhiều đại lý xăng dầu đóng cửa không kinh doanh, dẫn tới tình trạng thiếu xăng dầu cục bộ ở một số địa phương.

Theo Hiệp hội Xăng Dầu Việt Nam, trên thực tế, các văn bản quy phạm pháp luật về kinh doanh xăng dầu vẫn chưa lường hết được những biến động của thị trường. Quy trình sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật kéo dài tạo ra độ trễ nhất định. Trong khi đó, so với nhiều quốc gia trên thế giới, lượng dự trữ xăng dầu của Việt Nam vẫn còn ở mức thấp. Vì vậy, Nhà nước cần tập trung nguồn lực đầu tư hệ thống kho dự trữ xăng dầu quốc gia riêng và gia tăng lượng dự trữ xăng dầu như các nước để đảm bảo cân đối cung cầu trên thị trường...