Điều gì khiến Nga 'quay xe' trong thỏa thuận ngũ cốc?

Tiến trình nối lại xuất khẩu ngũ cốc

Ngày 29/10, Moscow đã tạm thời rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc do Liên Hợp Quốc (LHQ) làm trung gian, với cáo buộc Ukraine sử dụng một hành lang nhân đạo để tiến hành cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) nhằm vào Hạm đội Biển Đen của Nga.

Sau thông báo của Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và LHQ đã tăng cường hoạt động ngoại giao căng thẳng để cứu lấy thỏa thuận được lập ra nhằm xoa dịu cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu do cuộc chiến tại Ukraine.

Ngày 2/11, Bộ Quốc phòng Nga cho biết đã nhận được đủ đảm bảo từ Kiev rằng nước này sẽ không sử dụng hành lang nhân đạo trên biển để thực hiện các cuộc tấn công. Cùng ngày, Nga tái gia nhập thỏa thuận cho phép xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đen.

Ngày 3/11, hãng thông tấn Anadolu dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar cho biết sau khi sáng kiến ngũ cốc được nối lại, 6 tàu đã rời các cảng của Ukraine.

Về vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc đưa Nga trở lại sáng kiến ngũ cốc, tờ Al Jazeera đánh giá rằng Ankara hiện là trung gian hòa giải trên thực tế giữa Moscow và Kiev.

Theo Al Jazeera, cuối tuần qua Nga đã rút khỏi thỏa thuận nhưng sau các cuộc đàm phán tăng cường giữa Ankara, Moscow, Kiev và LHQ, thỏa thuận ngũ cốc một lần nữa được nối lại. Kể từ khi thỏa thuận được ký kết vào tháng 7, hơn 9 triệu tấn ngũ cốc chất trên 397 tàu đã rời cảng Ukraine một cách an toàn.

Thỏa thuận ngũ cốc là một ví dụ về sự hợp tác hiếm có giữa Ukraine và Nga trong giai đoạn xảy ra xung đột và đã mang lại sự cứu trợ cần thiết cho cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu do xung đột Nga-Ukraine, một nước xuất khẩu ngũ cốc chủ chốt.

Thỏa thuận do Trung tâm Điều phối Chung tại Istanbul chịu trách nhiệm giám sát. Khi Nga ngày càng cô lập hơn về mặt ngoại giao và kinh tế, ảnh hưởng của Thổ Nhĩ Kỳ rõ ràng đã tăng lên.

Ông Andrei Sizov, người đứng đầu SovEcon, một công ty nghiên cứu thị trường nông sản, nói: “Thật không ngờ rằng Ankara lại có ảnh hưởng lớn đến ông Putin. Song, không rõ bí quyết của ông Erdogan là gì?” 

Giới chuyên gia nói gì về cú 'quay xe' của Nga

Bà Tatiana Stanovaya, người đứng đầu công ty phân tích R.Politik, nói: “Điện Kremlin tự rơi vào một cái bẫy của chính họ và không biết làm cách nào để thoát ra. Thỏa thuận ngũ cốc đã bị đình chỉ, nhưng không rõ làm cách nào để ngừng xuất khẩu ngũ cốc. Trong khi đó, việc sử dụng các biện pháp quân sự để thực hiện việc đình chỉ không nằm trong kế hoạch của Nga”.

Theo bà Stanovaya, sự nhượng bộ của Điện Kremlin cho thấy rằng ông Putin có thể lùi bước khi gặp sự phản kháng và thách thức. Bà Stanovaya nói: “Ông ấy biết cách rút lui nếu cần thiết”.

Các nhà lãnh đạo phương Tây có thể đang tập trung tìm hiểu điều gì đã thuyết phục Điện Kremlin lùi bước khi ông Putin dường như đang tăng cường các cuộc tấn công để “giữ thể diện” trên chiến trường.

Trong những tuần gần đây, Nga đã phóng hàng trăm tên lửa vào các nhà máy điện và cơ sở hạ tầng quan trọng khác của Ukraine, nhằm nhấn chìm các thành phố Ukraine vào bóng tối và giá lạnh, đồng thời đe dọa một cuộc khủng hoảng nhân đạo khi mùa đông đến gần.

Phương Tây đã lo ngại về việc Nga đe dọa sử dụng mọi phương tiện, bao gồm cả vũ khí hạt nhân chiến thuật, để giữ lại vùng lãnh thổ mà nước này đã sáp nhập từ Ukraine.

Các quan chức Ukraine cho rằng “cú quay xe” của Điện Kremlin là một bài học quan trọng đối với phương Tây về việc thách thức nhà lãnh đạo Nga.

Theo tờ The Guardian, quyết định đình chỉ thỏa thuận ngũ cốc của Nga cũng đe dọa sẽ chọc giận các nhà lãnh đạo ở châu Phi và Trung Đông, những người mà ông Putin đã tìm cách thu hút sự ủng hộ về mặt ngoại giao.

Trong một thông báo về việc tái gia nhập thỏa thuận ngũ cốc ngày 2/11, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan cho biết các chuyến hàng nông sản tiếp theo của Ukraine sẽ được chuyển đến ba nước châu Phi là Somalia, Djibouti và Sudan.