Diễn đàn kinh tế 2020: Động lực tăng trưởng từ thể chế!

Toàn cảnh Diễn đàn Kinh tế 2020

Với chủ đề “Tích luỹ động năng cho chu kỳ tăng trưởng mới”, Diễn đàn kinh tế 2020 do VCCI tổ chức chiều qua (5/12) đã thu hút sự tham gia của các chuyên gia kinh tế cùng đại diện các tổ chức quốc tế, các hiệp hội doanh nghiệp (DN)…

Muốn phát triển hơn thì cần nỗ lực hơn

Phát biểu tại Diễn đàn, Chủ tịch VCCI khẳng định, trong năm qua Đảng và Chính phủ đã có nhiều nỗ lực trong cải cách về thể chế và MTKD. Dẫn báo cáo mới đây của U.S. 

News & World Report, trong đó, Việt Nam đã nhảy vọt từ vị trí 23 năm 2018 lên vị trí thứ 8 trong bảng xếp hạng các nền kinh tế tốt nhất thế giới để đầu tư; Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam cũng thuộc mức cao so với các nước ở trong châu Á, Chủ tịch VCCI cho rằng trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động thì đây là con số rất quan trọng.

Bên cạnh đó, các chỉ tiêu về lạm phát, thâm hụt ngân sách hay quy mô dự trữ ngoại hối đều được cải thiện trong thời gian vừa qua giúp tăng cường sức chống chịu với những cú sốc có thể diễn ra trong tương lai của nền kinh tế Việt Nam. 

"Chúng ta có một hệ số tương đối yên lòng để có thể phát triển trong thời gian tới. Nhưng chúng ta mong muốn có sự phát triển hơn nữa thì cần phải nỗ lực hơn nữa” – Chủ tịch VCCI nhấn mạnh.

Bằng số liệu vừa cập nhật của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) về triển vọng tăng trưởng kinh tế Việt Nam, Chủ tịch VCCI cho biết, mức tăng trưởng GDP năm 2019 có thể đạt 7,02%. "Con số này tăng khá cao và lạc quan so với dự báo 6,82% được chính CIEM đưa ra 3 tháng trước" - ông Lộc nói.

Tuy nhiên, là nền kinh tế có độ mở cao, theo TS Vũ Tiến Lộc, Việt Nam sẽ phải dè chừng nguy cơ từ xu thế tăng trưởng chậm lại của nền kinh tế thế giới trong thập niên tới. Đó còn là chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, mâu thuẫn địa chính trị, chính sách tiền tệ khó dự đoán của các nước, nợ công cao... sẽ mang đến những thách lớn khó lường.

“Chủ nghĩa bảo hộ và sự bế tắc của chủ nghĩa đa phương, sự biến đổi khí hậu và sự già hoá dân số… là những nhân tố tác động cản trợ tới sự tăng trưởng của Việt Nam trong thời gian tới. Niềm tin và sự đầu tư của cộng đồng DN sẽ quyết định sự tăng trưởng của nền kinh tế. Và muốn bứt phá hơn, động lực cải cách chính là thể chế mà trước hết là thể chế đối với DN…” – TS Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh…

Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, TS Cấn Văn Lực cũng cho rằng Chính phủ đã nỗ lực thì cần phải nỗ lực hơn nữa. “Vấn đề thực thi rất bất cập, có những nghị định, thông tư biết chắc chắn chưa tốt cho DN nhưng 1 năm mới sửa đổi, ví dụ Nghị định 20 về quản lý thuế đối với DN có giao dịch liên kết vừa rồi...” - TS Lực dẫn chứng…

Đề xuất thành lập Cơ quan giám sát ban hành và thực thi pháp luật

Đồng tình với khẳng định của TS Vũ Tiến Lộc, Phó Viện tưởng CIEM, ông Phan Đức Hiếu đã lý giải vì sao cải cách thể chế là quan trọng nhất? 

Lấy hình ảnh DN phải “còng lưng gánh nặng chi phí”, Phó Viện trưởng CIEM đã chỉ ra 5 loại chi phí mà DN đang phải gánh hiện nay, đó là: Chi phí về thủ tục hành chính, chi phí phí và lệ phí, chi phí đầu tư, chi phí cơ hội và chi phí phi chính thức. Chưa kể những chi phí này đang làm “méo mó” thị trường như chi phí không chính thức.

Ông Hiếu cũng khẳng định nỗ lực của Chính phủ trong 5 năm qua là rất lớn, từ năm 2014, năm nào Chính phủ cũng ban hành Nghị quyết về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện MTKD, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia (Nghị quyết 19, Nghị quyết 02), Chính phủ yêu cầu cắt giảm 50% điều kiện kinh doanh, đặt mục tiêu 1 triệu DN hoạt động đến năm 2020…

Mặc dù năm 2019 Việt Nam đã có những bước cải tiến trong xếp hạng năng lực cạnh tranh, đổi mới sáng tạo… so với năm 2018, nhưng nhìn xa hơn so với năm 2014, theo ông Hiếu, có rất nhiều điều đáng suy nghĩ, nhất là so với các nước như Indonesia, Thái Lan, Việt Nam gọi là có “nhúc nhích” về cải cách. Đặc biệt, những điểm cải cách của Việt Nam được WB ghi nhận ngày càng ít…

“Đáng chú ý, khi đo tác động của cải cách đến DN, có những cải cách tác động ngược, gần như không gian cải cách rất hẹp…” - ông Hiếu lưu ý.

Giải thích rõ hơn về “cải cách ngược”, Phó Viện trưởng CIEM cho rằng trong công cuộc cải cách, bộ, ngành là quan trọng nhất nhưng họ không có động lực mà cải cách từ trên ép xuống nên cải cách rất khó thành công.

“Kết thúc tháng 6/2018 là thời hạn các bộ, ngành phải cắt giảm 50% điều kiện kinh doanh, nhưng ai dám đảm bảo từ đó đến nay những điều kiện kinh doanh mới được các bộ, ngành ban hành ít hơn cái cắt giảm?” - ông Hiếu nghi ngờ.

Từ thực tế đó, cũng với kinh nghiệm quốc tế, ông Hiếu cho rằng Việt Nam đang thiếu một cơ quan điều phối giám sát và thực thi cải cách.

“Trong điều kiện hiện nay, đề xuất thành lập một cơ quan mới là khó nhưng Chính phủ cần cân nhắc mô hình cơ quan giám sát ban hành và thực thi pháp luật như kinh nghiệm các nước  bởi động lực cải cách hiện nay đang có vấn đề…” - đại diện CIEM đề xuất.