Chuyên gia: Kinh tế sẽ tăng trưởng tích cực từ quý III/2023 nhờ hiệu ứng đầu tư công và ổn định tài chính tiền tệ

Tại tọa đàm Dự báo Kinh tế - Vượt “cơn gió ngược” 2023 do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức ngày 27/12, Chuyên gia kinh tế, TS. Đinh Thế Hiển đề cập đến viễn cảnh xấu của kinh tế toàn cầu trong năm 2023 khi mà thế giới vẫn đang trong vòng xoáy lạm phát, khiến cho chính sách tiền tệ của Fed và ngân hàng trung ương các nước phát triển đều ở trạng thái phòng thủ, không hỗ trợ cho đầu tư. Ngoài ra vấn đề còn đến từ xung đột Nga-Ukraine chưa giải quyết xong.

Với Việt Nam, năm 2022 là một năm tăng trưởng GDP rất tốt, hơi ngược với bối cảnh nhiều lo lắng cho năm 2023.

TS. Đinh Thế Hiển cho rằng có hai yếu tố hỗ trợ cho tăng trưởng năm nay. Thứ nhất, xuất phát điểm năm 2021 quá thấp (tăng trưởng chưa đến 3%). Yếu tố thứ hai là xuất khẩu tăng trưởng rất tốt trong quý I và quý II, đến quý III mới bắt đầu giảm và đến quý IV thực sự khó khăn.

Dù vây, ông nhấn mạnh Việt Nam vẫn là một điểm sáng, vượt qua mức tăng trưởng của nhiều nền kinh tế phát triển.

Chỉ số CPI 11 tháng đầu năm tăng 4,5%, tập trung trong nhóm dịch vụ và hàng thực phẩm, tuy nhiên vẫn ở trong mức kiểm soát. Tỷ giá USD tăng hơn năm 2021 nhưng không cao hơn mức lãi suất tiền gửi. 

"Tỷ giá mặc dù tăng rất mạnh, năm 2022 ở mức 2,2%, tuy nhiên so với lãi suất ngân hàng mức cơ bản, tiền gửi tiết kiệm kỳ hạn 12 tháng ở mức 6,5-7%, VND vẫn thực dương, giá trị đồng tiền Việt Nam vẫn ổn định", TS. Đinh Thế Hiển nói.

Ngoài ra, xuất nhập khẩu vẫn là động lực mạnh mẽ của nền kinh tế, với mức tăng mạnh so với năm 2021. Việt Nam xuất siêu 10,6 tỷ USD trong 11 tháng.

Chuyên gia cũng đề cập đến thu ngân sách tăng cao hơn chi ngân sách so với năm 2021.Gần đây có một số ý kiến cho rằng nên đánh đổi lạm phát lấy tăng trưởng bằng cách tăng cung tiền, tuy nhiên Chính phủ nhất quán bảo vệ kinh tế vĩ mô, giữ đồng tiền, không đưa ra ồ ạt đầu tư công để vực dậy kinh tế như một số chuyên gia kỳ vọng.

Về chỉ số tài chính của các công ty niêm yết, TS. Đinh Thế Hiển thông tin các công ty niêm yết ngành công nghiệp và tiêu dùng, thương mại dịch vụ đang có cơ cấu vốn khá an toàn. Trong khi đó ngành bất động sản – xây dựng đang tăng nợ với rủi ro cao.

Về sử dụng vốn kinh doanh, các công ty niêm yết ngành tiêu dùng, thương mại dịch vụ sử dụng vốn rất tốt, ngành công nghiệp suy giảm so với năm 2019. Ngành bất động sản, xây dựng ngày càng thâm dụng vốn rất lớn để tạo ra doanh thu, cho thấy thị trường đang suy giảm.

Ngoài ra, các công ty niêm yết ngành công nghiệp và tiêu dùng- thương mại dịch vụ có tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) suy giảm trong năm 2022; trong đó ngành tiêu dùng thuong mại dịch vụ suy giảm lợi nhuận khá nhiều do gặp áp lực tăng giá hàng hóa. Ngành bất động sản – xây dựng vẫn giữ được ROE tương đương năm 2021.

Xét về tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA), các công ty niêm yết ngành công nghiệp và tiêu dùng – thương mại dịch vụ suy giảm nhẹ. Ngành bất động sản – xây dựng suy giảm mạnh ROA trong năm 2022, điều này cho thấy ngành đang gặp áp lực lớn về sử dụng vốn.

Khó khăn năm 2023 chủ yếu đến từ cầu tiêu dùng sụt giảm ở các nước phát triển

Nhận định về năm 2023, TS. Đinh Thế Hiển cho rằng khó khăn năm tới chủ yếu đến từ suy giảm nhu cầu tiêu dùng của các nước phát triển. 

Ngân hàng Thế giới vào tháng 10/2022 đã dự báo tăng trưởng 2023, 2024 của Việt Nam sẽ giảm nhẹ so với 2022, xuất khẩu sẽ không đóng góp tốt như năm 2022.

Dự báo mới nhất vào tháng 12 của các tổ chức thế giới đều nhận định tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2023 sẽ giảm dưới 7%. Tuy nhiên vẫn là mức tăng trưởng tốt so với khu vực ASEAN (4,9%), châu Á Thái Bình Dương (4,6%) và thế giới (2%).

Theo Ngân hàng Thế giới, hai động lực của Việt Nam gồm xuất khẩu và tiêu dùng nội địa đề chững lại, do các yếu tố lạm phát toàn cầu. Suy giảm kinh tế của các đối tác thương mại chính (Mỹ, châu Âu và Trung Quốc) và sự gián đoạn tiếp diễn trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Trong khi đó, Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF nhận định những yếu tố nghịch cho nền kinh tế Việt Nam trong năm 2023  bao gồm cầu bên ngoài chậm lại, động lực xuất khẩu suy yếu và điều kiện tài chính thắt chặt hơn.

Natixis Bank thì cho rằng nhu cầu ở Mỹ và EU giảm nhanh tác động tiêu cực lên kinh tế châu Á. Trong đó, Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn nhất (xuất khẩu sang Mỹ và EU chiếm 41% tổng xuất khẩu và 38% GDP).

Đề cập đến những thuận lợi, TS. Đinh Thế Hiển nhấn mạnh Việt Nam đã kiểm soát và ổn định được hệ thống tài chính, kiểm soát tỷ giá và lạm phát. Kinh tế tài chính vĩ mô ổn định giúp doanh nghiệp phát triển và thu hút đâu tư nước ngoài.

Việt Nam cũng tiếp tục thu hút FDI và lợi thế xuất khẩu do xu thế chuyển dịch sản xuất từ Trung Quốc sang các nước khu vực. Ngoài ra còn phải kể đến các lợi thế nội tại về tải tiến cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và ổn định kinh tế.

Theo TS. Đinh Thế Hiến, Việt Nam đã kiểm soát và giải quyết gốc rễ việc cung ứng vốn dưới chuẩn và đầu cơ của thị trường bất động sản, từng bước đưa thị trường bất động sản về sự thiết thực và ổn định. Điều này giúp cung ứng vốn cho nền kinh tế thực và các công ty sản xuất kinh doanh.

Dự báo năm tới, chuyên gia kinh tế cho rằng lãi suất sẽ hạ nhiệt trong quý I và trở về ổn định vào cuối quý II/2023. Các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh sẽ có nguồn tín dụng tăng dần với lãi suất tốt từ quý III/2023. Xuất khẩu tiếp tục suy giảm trong quý I và quý II/2023 và sẽ phục hồi vào quý III/2023.  

Ông cũng cho rằng nền kinh tế nội địa sẽ bớt khó khăn từ quý II/2023 và sẽ có sự tăng trưởng tích cực từ quý III/2023 do hiệu ứng đầu tư công và ổn định tài chính tiền tệ.

Ngoài ra, thị trường bất động sản được dự báo phục hồi nhẹ từ quý IV/2023, tập trung ở khu vực đô thị lân cận khu công ngiệp và khu vực hạ tầng đang đầu tư mạnh.