Các cố vấn ba phải đã đẩy Tổng thống Trump vào cuộc điều tra luận tội?
Tổng thống Trump (Ảnh: Bloomberg)
Nhiều quan chức cấp cao sắp điều trần, tình thế của ông Trump càng thêm bất lợi
Được thể hiện trong lời khai từ các cựu quan chức lẫn nhân viên Nhà Trắng hiện tại, vụ việc này cho thấy mối nguy hiểm ẩn trong sự thiên vị của ông Trump đối với các cố vấn - những người cho phép ông đi theo bản năng trong quá trình hoạch định chính sách.
Sau bình luận của cựu Chánh văn phòng Nhà Trắng John Kelly, vụ việc lại thêm sáng tỏ hơn. Cụ thể, tháng trước ông Kelly cho biết ông từng cảnh báo Tổng thống Trump không nên thay thế ông bằng một người ba phải hoặc ông Trump sẽ có nguy cơ bị buộc tội. Tuy nhiên, ông Trump đã phản bác tuyên bố này.
Theo Bloomberg, các sự kiện xoay quanh cuộc gọi điện ngày 25/7 giữa ông Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, trong đó ông Trump đã yêu cầu Ukraine mở cuộc điều tra đối thủ chính trị Joe Biden và con trai Hunter Biden, sẽ được điều trần công khai và toàn diện khi Đảng Dân chủ Hạ viện đẩy nhanh cuộc điều tra.
Ba quan chức Bộ Ngoại giao, gồm ông William Taylor (đương nhiệm Đại sứ Mỹ tại Ukraine), bà Marie Yovanovitch (cựu Đại sứ Mỹ tại Ukraine) và ông George Kent (phó trợ lí của Ngoại trưởng Mỹ, phụ trách về vấn đề Ukraine), sẽ điều trần riêng rẽ vào ngày 13 và 15/11.
Họ có thể làm sáng tỏ các quyết định của ông Trump và hành động của các cố vấn cấp cao nhất của Tổng thống Mỹ.
Vào năm ngoái, quyền Chánh văn phòng Nhà Trắng Mulvaney và Ngoại trưởng Mỹ Pompeo đã thay thế hai nhân vật có khả năng phản đối hơi hướng quản lí chính quyền đậm chất tài phiệt và lạ thường của Tổng thống Trump: ông Kelly và cựu Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson.
Ông Judd Deere, phát ngôn viên Nhà Trắng, cho biết Tổng thống Trump "đã tập hợp một đội ngũ phi thường tại Nhà Trắng cũng như trên khắp chính phủ liên bang để giúp ông đạt được những thành công khó có thể phủ nhận", trong đó có việc "phục hồi vị thế của nước Mỹ trên toàn thế giới".
Về sự việc trên, Bộ Ngoại giao Mỹ đã từ chối đưa ra bình luận với Bloomberg.
Tổng thống Trump đã nhiều lần khẳng định ông không làm gì sai trái trong vụ việc Ukraine và cho rằng cuộc gọi với Tổng thống Zelensky diễn ra rất hoàn hảo.
Cựu cố vấn an ninh John Bolton từng đưa ra lời cảnh báo
Cựu cố vấn an ninh quốc gia John Bolton, người bị buộc từ chức hồi tháng 9, được cho là đã can thiệp vào các cuộc thảo luận, mà trong đó Nhà Trắng yêu cầu Ukraine điều tra cha con ông Biden nhằm đổi lấy một cuộc gặp giữa ông Trump và ông Zelensky tại Phòng Bầu dục.
Ông Bolton còn nêu lên lo ngại về việc ông Trump cho phép luật sư riêng Rudy Giuliani tham gia vào việc chỉ đạo mối quan hệ của Mỹ với Ukraine. Luật sư đại diện của ông Bolton cho biết ông này sẽ không điều trần trước Hạ viện trừ khi có trát yêu cầu.
Theo lời khai của bà Fiona Hill (cựu cố vấn về vấn đề Nga của ông Trump), ông Bolton từng nói với các đồng nghiệp rằng ông Giuliani là "một quả lựu đạn sẽ thổi bay mọi người".
Tuy nhiên, hiện chưa rõ cựu cố vấn an ninh Mỹ đã làm gì để ngăn chặn luật sư Giuliani.
Chính các cố vấn ba phải đã đẩy Tổng thống Trump vào cuộc điều tra luận tội?
Quyền Chánh văn phòng Nhà Trắng "răm rắp" nghe theo chỉ thị của ông Trump
Theo bản transcript của phiên điều trần kín tại Hạ viện, quyền Chánh văn phòng Nhà Trắng Mick Mulvaney đã thực hiện chỉ thị của ông Trump về Ukraine. Theo đó, ông tạm ngưng chuyển gói viện trợ quân sự quan trọng trị giá gần 400 triệu USD cho Ukraine. Không có bằng chứng nào cho thấy ông Mulvaney phản đối yêu cầu của Tổng thống Mỹ.
Ông Alexander Vindman (trợ lí Hội đồng An ninh Quốc gia) đã làm chứng rằng ông Gordon Sondland (Đại sứ Mỹ tại Liên minh châu Âu - EU) cho biết trong một cuộc gọi ngày 10/7 rằng ông Mulvaney khẳng định Ukraine sẽ phải giao ra "thành phẩm" để đổi lấy cuộc gặp với Tổng thống Trump.
Theo ông Vindman, Đại sứ Sondland cho biết "thành phẩm" trên chính là việc tiến hành cuộc điều tra mà ông Trump mong muốn.
"Ông ấy đang nói đến cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 và một cuộc điều tra chống lại cha con ông Biden và công ty khí đốt Burisma", ông Vindman khai.
Burisma Holdings là một công ty năng lượng của Ukraine mà con trai cựu Phó Tổng thống Biden có một ghế trong hội đồng quản trị và nhận được mức lương khủng, tuy nhiên ông Trump xem đây là tham nhũng mặc dù không có chứng cứ rõ ràng.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo là người thụ động
Trong lời khai được công bối hồi tuần trước, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo được nhiều quan chức hàng đầu Bộ Ngoại giao mô tả là người thụ động. Ông Sondland khẳng định ông đã thảo luận về vai trò của luật sư Giuliani với ông Pompeo sau khi Tổng thống Trump buộc ông nghe theo lời ông Giuliani về vấn đề Ukraine.
"Ông Pompeo đảo mắt và nói: Ừ, đó là điều mà chúng ta phải đối mặt", ông Sondland nói.
Ông Sondland cũng làm chứng rằng mặc dù các quan chức Bộ Ngoại giao lo ngại về hoạt động của ông Giuliani, "nhưng tôi đoán đúng, rằng họ đã gặp phải rào cản khi đề cập đến việc loại bỏ ông Giuliani".
Hướng tiếp cận của ông Pompeo trái ngược với cựu Ngoại trưởng Tillerson. Hai năm trước, ông Trump nhiều lần yêu cầu ông Tillerson can thiệp vào vụ án hình sự chống lại một thương nhân vàng Thổ Nhĩ Kỳ, vốn là khách hàng của ông Giuliani.
Người thương nhân này, ông Reza Zarrab, sau đó đã điều trần rằng Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan biết và phê chuẩn kế hoạch rửa tiền cho Iran để trốn tránh lệnh trừng phạt của Mỹ. Ông Tillerson đã từ chối can thiệp và khiếu nại với ông Kelly khi đó đang là Chánh văn phòng Nhà trắng.
Sau khi vụ việc Ukraine bị phanh phui, ông Kelly nhận định ban lãnh đạo nhân viên Nhà Trắng đang gặp trục trặc.
Ai đó phải nói cho Tổng thống Trump biết "ông ấy có quyền làm điều đó hay không, hoặc hoàn toàn không nên làm điều đó", ông Kelly chia sẻ trong một sự kiện ngày 26/10.
Cảnh báo ông Trump, quan chức này nói: "Bất kể ông làm gì, đừng thuê một cấp dưới ba phải. Bởi vì nếu làm thế, tôi tin ông sẽ bị luận tội".
Trong một cuộc phỏng vấn hôm 10/11, bà Nikkei Haley, cựu Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp quốc, nói: "Ông Kelly và ông Tillerson đã tâm sự với tôi rằng họ muốn khuyên ngăn Tổng thống Trump. Không phải họ bất tuân cấp trên, họ chỉ đang cố cứu nước Mỹ".
Ngoại trưởng Pompeo vẫn chưa cho biết chi tiết về vai trò của ông trong vụ việc. Ông công khai nổi giận trước các câu hỏi về vấn đề Ukraine, nói chung chung về mong muốn giảm nạn tham nhũng tại nước này và chỉ xác nhận ông có nghe qua cuộc gọi ngày 25/7 của ông Trump với ông Zelensky.
Bản transcript của Hạ viện cho thấy ông Pompeo giữa thái độ trung lập khi vấn đề Ukraine được đem ra thảo luận.
