Bộ Tư pháp kiến nghị gì sau vụ đấu giá đất Thủ Thiêm?

Bộ Tư pháp vừa có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc rà soát, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách pháp luật về đấu giá đất, đảm bảo công khai minh bạch, hiệu quả sau vụ việc đấu giá quyền sử dụng đất tại khu đô thị mới Thủ Thiêm (TP HCM).

Báo cáo của Bộ Tư pháp cho biết những vấn đề phát sinh qua vụ việc đấu giá quyền sử dụng đất tại Thủ Thiêm liên quan trực tiếp tới giá khởi điểm, các điều kiện, năng lực tài chính của người tham gia đấu giá được quy định bởi pháp luật về đất đai.

Cụ thể, tại điều 8 luật Đấu giá tài sản quy định giá khởi điểm và việc xác định giá khởi điểm do cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức thực hiện theo quy định pháp luật chuyên ngành điều chỉnh đối với tài sản đó trước khi ký hợp đồng dịch vụ đấu giá tài sản. 

Đối với quyền sử dụng đất, luật Đất đai, Nghị định số 43/2014 của Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của luật Đất đai, Nghị định 45/2014 quy định về thu tiền sử dụng đất và các nghị định sửa đổi, bổ sung đã quy định cụ thể cách thức xác định giá khởi điểm đấu giá quyền sử dụng đất.

Do đó, việc xác định giá khởi điểm không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật Đấu giá tài sản. 

Về điều kiện, năng lực tài chính của người tham gia đấu giá, Bộ Tư pháp phân tích, hiện nay luật Đấu giá tài sản chỉ quy định mang tính nguyên tắc về những loại tài sản bắt buộc phải bán thông qua đấu giá; còn tài sản cụ thể phải bán thông qua đấu giá, điều kiện đối với tài sản bán đấu giá, điều kiện đối với người được mua tài sản mang tính đặc thù đối với tài sản đó, do pháp luật trong từng lĩnh vực quy định. Do đó, không có cơ sở để sửa đổi, bổ sung luật Đấu giá tài sản đối với những nội dung này.

Liên quan đến tiền đặt cọc, theo Bộ này, luật quy định người tham gia đấu giá phải nộp trước với mức 5 - 20% so với giá khởi điểm của tài sản đấu giá. Tiền đặt trước sau khi trúng đấu giá được chuyển thành tiền đặt cọc để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá.

Qua thực tiễn triển khai, Bộ Tư pháp nhận định mức tiền đặt trước tối đa mà Luật Đấu giá tài sản quy định là phù hợp, tạo điều kiện thu hút nhiều doanh nghiệp tham gia. Nếu nâng mức này lên quá cao, sẽ có ít doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia, tiềm ẩn nguy cơ thông đồng, móc nối để dìm giá.

Thông lệ tại một số nước, doanh nghiệp tham gia không phải nộp khoản tiền đặt trước mà chủ yếu dựa vào uy tín. Nhưng pháp luật có chế tài nghiêm khắc đối với trường hợp trúng đấu giá mà không thực hiện nghĩa vụ thanh toán, ví dụ cấm doanh nghiệp đó tham gia đấu giá trong một thời gian nhất định. Nhưng ở Việt Nam, pháp luật về đất đai hiện hành chưa có quy định cấm dạng này.

Bổ sung chế tài khi doanh nghiệp không nộp tiền

Qua rà soát, Bộ Tư pháp còn cho biết hoạt động đấu giá đất còn vướng mắc khi thiếu sự thống nhất giữa quy định của pháp luật đất đai và quản lý thuế. Việc này dẫn đến cách hiểu và áp dụng khác nhau, gây khó khăn, lúng túng cho nhiều địa phương cũng như tiềm ẩn việc khiếu nại, tố cáo.

Đơn cử, mỗi địa phương quy định việc nộp tiền trúng đấu giá theo thời hạn khác nhau, như Thanh Hóa, Ninh Bình,... là trong 30 ngày, Vĩnh Phúc quy định 20 ngày,... Một số nơi khác lại quy định thời hạn nộp tiền là 90 ngày như Hà Nội, Nghệ An, TP HCM.

Do đó, Bộ Tư pháp kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Tài nguyên và Môi trường tăng cường quản lý Nhà nước đối với hoạt động đấu giá tài sản.

Cụ thể, Bộ Tư pháp đề nghị chú trọng rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện quy định về giá khởi điểm đấu giá quyền sử dụng đất; điều kiện, yêu cầu về năng lực tài chính của doanh nghiệp tham gia đấu giá và chế tài đối với doanh nghiệp trúng đấu giá đất nhưng không thực hiện nghĩa vụ thanh toán.

Đồng thời giao UBND các tỉnh, thành phố quán triệt, chỉ đạo người có tài sản đấu giá tại địa phương tăng cường hơn nữa vai trò, trách nhiệm trong việc lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản, phê duyệt phương án đấu giá, xác định giá khởi điểm, giám sát quá trình bán hồ sơ; thẩm tra, đánh giá các điều kiện năng lực người tham gia đấu giá,… bảo đảm công khai, minh bạch theo quy định của luật Đấu giá tài sản.

Bộ Tư pháp cũng cho biết sẽ nghiên cứu, đề xuất sửa đổi Nghị định 62/2017 quy định biện pháp thi hành luật Đấu giá tài sản; tăng cường thanh tra, kiểm tra các tổ chức bán đấu giá tài sản để đảm bảo thực hiện đúng trình tự, thủ tục đấu giá.