Xe trượt điện: Công nghệ 'xanh' liệu đã 'xanh'?

Khách du lịch lái e-scooter tại Singapore ngày 19/2/2019. Ảnh: AFP/TTXVN

Khi ngày càng nhiều thành phố đang cố gắng mang lại cảm giác sống “xanh” hơn cho cư dân, các công ty công nghệ đã sản xuất ra những chiếc xe trượt điện (e-scooter) như một phương tiện để thay thế những phương tiện vận tải truyền thống chạy bằng nhiên liệu hóa thạch.

Những chiếc xe trượt điện này thải ra ít khí gây hiệu ứng nhà kính hơn và không chạy bằng xăng. 

Bởi lẽ nhiều người dân trong thành phố không nhất thiết phải sở hữu một chiếc ô tô để di chuyển trong các cung đường ngắn, xe trượt điện có thể trở thành một phương tiện vận tải hữu hiệu trong việc giúp hoạt động di chuyển của con người trở nên thân thiện với môi trường.

Với việc Chính phủ Pháp và sau đó là Singapore công bố những quy tắc nghiêm ngặt hơn dành cho loại phương tiện này, không khó để nhận ra xe trượt điện vẫn còn nhiều vấn đề phải giải quyết trước khi có thể trở thành một phương tiện di chuyển phổ biến hơn.

Cơ sở hạ tầng chưa phù hợp

Ở nhiều nơi, những chiếc xe trượt điện vẫn chỉ được coi như một loại đồ chơi của trẻ em, thậm chí là một điều phiền toái. Đó là do các xe trượt điện được đặt tại các góc phố và vỉa hè có thể chặn đường của người đi bộ và gây ra tình trạng mất an toàn.

Vấn đề ở đây là đa số các đô thị chưa có làn dành riêng cho xe trượt điện nên các xe này hoặc di chuyển trên đường phố, hoặc trên các vỉa hè và tuyến đường dành cho người đi bộ.

Một chiếc xe trượt điện có chiều rộng lớn hơn cũng như tốc độ di chuyển nhanh hơn một chiếc xe đạp trung bình. 

Do đó khi di chuyển trên vỉa hè hoặc đường cho người đi bộ, chiếc xe trượt điện có thể lướt rất nhanh và gây tai nạn khi người lái và người đi đường không kịp phản ứng. Kể cả khi không đâm vào ai đó, người lái xe trượt điện vẫn có thể bất cẩn va trúng hoặc chạy xe qua chân người khác.

Ngoài ra, việc thiếu làn đường dành riêng cho xe trượt điện có thể gây nguy hiểm cho chính người lái khi họ phải đi chung đường với ô tô vốn di chuyển với tốc độ khá cao.

Bên cạnh đó, một trong những lợi thế mà nhiều người sử dụng thích thú ở một chiếc xe trượt điện điện là khả năng cơ động dễ dàng. Xe trượt điện không chiếm nhiều không gian như một chiếc ô tô, nên trong tình trạng tắc đường, nó có thể luồn lách giữa các xe hoặc đi lên vỉa hè để vượt lên.

Điều này vừa gây nguy hiểm cho người lái, vừa đe dọa sự an toàn cho người đi bộ. Nó cũng có thể khiến tình trạng tắc nghẽn tràn từ lòng đường lên vỉa hè, khi vừa có người đi bộ vừa có các loại xe trượt điện di chuyển.

Chính những lý do trên đã khiến Chính phủ Singapore phải thắt chặt kiểm soát và cấm các loại xe trượt điện di chuyển trên đường dành cho người đi bộ, sau một loạt các vụ tai nạn liên quan đến loại phương tiện này làm dấy lên sự bất bình trong dư luận.

Chính phủ Pháp hồi cuối tháng Mười cũng quy định người sử dụng xe trượt điện phải trên 12 tuổi, tốc độ được hạn chế tối đa 25 km/h. Loại xe này không được phép lưu thông trên vỉa hè, trừ trường hợp có làn dành riêng. Tốc độ chỉ được phép tương đương với tốc độ người đi bộ.

Công nghệ “xanh” liệu đã “xanh”?

Những người ủng hộ các loại phương tiện chạy bằng điện đều tập trung vào ưu điểm của chúng là thân thiện với môi trường. 

Điều này không hề sai khi tính đến việc xe trượt điện phát ra khí thải gây hiệu ứng nhà kính ít hơn so với những phương tiện truyền thống sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Tuy nhiên, hiện có rất ít thành phố trên thế giới chuyển hoàn toàn sang các nguồn năng lượng tái tạo, vì vậy nguồn điện mà những xe điện này cần để sạc pin vẫn đến từ nhiên liệu hóa thạch. 

Hiện nay, với ngày càng nhiều loại xe điện như xe trượt điện được sử dụng, cũng đồng nghĩa với việc chúng cần ngày càng nhiều năng lượng tiêu thụ. Khi đó, các xe chạy bằng điện liệu có thực sự giúp ích cho môi trường?

Ngoài ra, so với hiệu suất di chuyển của các phương tiện truyền thống như xe máy và ô tô, quãng đường di chuyển được của một xe trượt điện còn quá ngắn, chỉ từ 25-45 km sau một lần sạc đầy kéo dài khoảng 7 tiếng.

Một điểm khác đáng lưu tâm là động cơ điện và độ bền của các xe trượt điện cũng không được ổn định và lâu dài như các phương tiện truyền thống. Thêm nữa, hầu hết các sản phẩm hiện có trên thị trường đều không thể leo dốc một cách hiệu quả và có khả năng vận tải hạn chế.

Điều này đồng nghĩa với việc xe trượt điện chỉ phù hợp với những người có nhu cầu di chuyển quãng đường ngắn, khá bằng phẳng, không mang vác nặng và không chở thêm người khác. 

Nói cách khác, hiệu suất vận tải của xe trượt điện vẫn khá thấp khi tính tới chi phí và nguồn năng lượng tiêu tốn.

Người dân sử dụng e-scooter tại Singapore ngày 6/11/2019. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo thời gian, các thành phố sẽ chuyển các nguồn năng lượng hòa vào lưới điện của họ sang các nguồn tái tạo như năng lượng Mặt Trời và gió. Các nhà sản xuất xe trượt điện cũng sẽ hoàn thiện và phát triển thêm những công nghệ tiên tiến hơn nữa cho những sản phẩm của mình.

Khi đó, các xe trượt điện mới có thể trở thành một phương thức vận chuyển “xanh” và hiệu quả. Nhưng cho đến khi điều đó trở thành thực tế, những xe loại này vẫn đơn thuần sử dụng một nguồn nhiên liệu hóa thạch khác cho việc sạc điện.

Thiếu các quy định quản lý và giám sát

Có lẽ vấn đề lớn nhất đối với các xe trượt điện chính là việc thiếu các quy định quản lý và giám sát chung ở cả tầm thấp lẫn tầm cao.

Ở tầm quy mô nhỏ, xu hướng phổ biến nhất và ngày càng phát triển cho các xe trượt điện là dịch vụ chia sẻ/cho thuê xe theo giờ của các công ty như Bird hay Lime. 

Chỉ với một khoản phí nhất định, bất kỳ ai cũng có thể thuê một chiếc xe trượt điện và sử dụng chúng trong khoảng thời gian dài hoặc ngắn tùy theo nhu cầu.

Tuy nhiên, các công ty vẫn chưa có biện pháp hợp lý để điều chỉnh các dịch vụ của họ. Trong nhiều trường hợp, người thuê sẽ để xe ở bất cứ nơi nào họ thích và rồi từng đống xe trượt điện bị dồn ứ làm tắc nghẽn những vỉa hè hoặc ngõ phố.

Trong nhiều trường hợp khác, việc không quản lý được người dùng sẽ khiến những người muốn sử dụng dịch vụ khó tìm được một chiếc xe trượt điện để thuê vì người dùng trước đã cất chúng đi để sử dụng sau.

Về cơ bản, hầu như không có bất kỳ quy định nào trong dịch vụ chia sẻ xe trượt điện từ các công ty lẫn giới chức các quốc gia.

Hiện những quy định về loại hình phương tiện mới này vẫn còn khá mơ hồ và chưa có quy chuẩn chung trên thế giới. Ở một số nơi, người sử dụng xe trượt điện buộc phải có bằng lái, nhưng một số nơi khác chỉ yêu cầu độ tuổi người dùng từ 12 trở lên.

Vấn đề đảm bảo an toàn cũng khá mơ hồ khi một số nơi yêu cầu người lái phải đội mũ bảo hiểm, một số nơi không có quy định nào bắt buộc.

Việc di chuyển trên làn đường nào cũng tương tự, người dùng không thể đi xe trên vỉa hè như quy định tại Pháp và Singapore, nhưng họ hoàn toàn có thể đi như vậy ở nhiều nơi khác.

Việc con người chuyển sang sử dụng các phương tiện chạy bằng điện là một xu hướng tất yếu sẽ diễn ra. Nhưng với những vấn đề nêu trên, chặng đường để xu hướng này mở rộng đến quy mô đủ lớn, góp phần giải quyết tình trạng tắc nghẽn giao thông và đảm bảo tính bền vững của môi trường vẫn còn xa vời.