Xe điện giúp Trung Quốc trên đường trở thành thị trường xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới

Những người đam mê ô tô thường có hai xu hướng: Một là ngả mũ trước sức mạnh và thông số kỹ thuật của các hãng ô tô Đức, hai là ngưỡng mộ độ tin cậy và giá trị của các hãng xe Nhật. Trong nhiều thập kỷ, các nhà sản xuất ô tô của hai quốc gia này đã tranh giành nhau vị trí số dẫn đầu.

Dù vậy, vị thế của hai quốc gia này trên thị trường ô tô dường như sắp thay đổi. Theo The Economist, ngoài vị thế là thị trường xe điện lớn nhất thế giới, Trung Quốc cũng đang trên đà trở thành quốc gia dẫn đầu về xuất khẩu ô tô.

Chỉ vài năm trước, nỗ lực mở rộng ra nước ngoài của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc còn gặp nhiều khó khăn. Giai đoạn trước năm 2015, Trung Quốc xuất khẩu chưa tới 375.000 ô tô/năm, ít hơn Ấn Độ và chỉ bằng lượng xuất khẩu ô tô của Đức và Nhật Bản trong một tháng.

Tuy nhiên, kể từ năm 2020, mọi thứ đã thay đổi. Tính trong năm 2021, Trung Quốc đã xuất khẩu tới gần 1,6 triệu ô tô. Đến năm 2022, con số này đã tăng lên mức 2,7 triệu chiếc. Các chuyên gia dự báo tổng số lượng ô tô xuất khẩu của Trung Quốc trong năm 2023 sẽ còn tăng thêm.

Dữ liệu từ các cơ quan hải quan Trung Quốc cho thấy quốc gia này đã xuất xưởng gần 2 triệu chiếc ô tô trong nửa đầu năm 2023, tương đương hơn 10.000 chiếc mỗi ngày.

Ngành công nghiệp ô tô non trẻ của Trung Quốc trước đây chủ yếu xuất khẩu ô tô sang các quốc gia “nghèo hơn”. Giờ đây, nhiều người dùng phương Tây sẵn sàng mua ô tô được sản xuất tại Trung Quốc.

Số lượng ô tô được xuất khẩu từ Trung Quốc sang Australia trong nửa đầu năm 2023 đã tăng gấp ba lần so với cùng kỳ, đạt mức hơn 100.000 chiếc. Con số tương tự trong cùng giai đoạn sang Tây Ban Nha tăng gấp 17 lần, đạt gần 70.000 chiếc.

Dù vậy, phần lớn những chiếc được xuất khẩu này mang nhãn hiệu của các nhà sản xuất phương Tây. Khoảng 1/10 số lượng ô tô được xuất khẩu từ Trung Quốc trong năm 2022 thuộc về Tesla, gã khổng lồ xe điện của Mỹ.

MG, khởi đầu là một thương hiệu của Anh và Volvo, một nhà sản xuất ô tô Thụy Điển, hiện thuộc sở hữu của các công ty Trung Quốc. Các mẫu xe của họ cũng chiếm một lượng lớn xe được xuất khẩu ra nước ngoài.

Xe điện, bệ phóng cho ngành ô tô Trung Quốc

Xe điện là một trong những yếu tố thúc đẩy lượng xe xuất khẩu ra nước ngoài của Trung Quốc. Dù Trung Quốc chưa bao giờ được coi là quốc gia dẫn đầu về xe trang bị động cơ đốt trong, song với sự xuất hiện của xe điện, vị thế của Trung Quốc trên thị trường ô tô nói chung đã thay đổi.

Đầu tư của nhà nước vào công nghệ xe điện, ước tính trị giá 676 tỷ nhân dân tệ (100 tỷ USD) từ năm 2009 đến 2019, đã giúp Trung Quốc trở thành thị trường xe điện số một thế giới. Ngày nay, xe điện chiếm khoảng 1/5 doanh số bán ô tô ở Trung Quốc và 1/3 số lượng ô tô xuất khẩu. Mặt khác, tỷ trọng xuất khẩu xe điện tại Nhật Bản và Đức chỉ rơi vào khoảng 4% và 20%.

Cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine cũng thúc đẩy số lượng ô tô được sản xuất tại Trung Quốc xuất khẩu sang thị trường Nga. Sau khi cuộc xung đột này nổ ra, hầu hết nhà sản xuất ô tô phương Tây đã rời khỏi thị trường Nga.

Việc các đối thủ rời đi đã giúp các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc gia tăng thị phần trên thị trường ô tô Nga. Trong nửa đầu năm 2023, Nga đã nhập khẩu gần 300.000 ô tô được sản xuất ở Trung Quốc, có giá trị ước tính 4,5 tỷ USD, tăng gấp 6 lần cùng kỳ năm trước.

Tính riêng trong tháng 7, số lượng ô tô được sản xuất tại Trung Quốc chiếm gần 80% tổng số lượng ô tô nhập khẩu của Nga, theo công ty phân tích và theo dõi dữ liệu thị trường Autostat.

Đà tăng trưởng xuất khẩu ô tô của Trung Quốc dường như sẽ không chậm lại. AlixPartners, một công ty tư vấn, ước tính rằng doanh số bán ô tô mang nhãn hiệu Trung Quốc ở nước ngoài có thể đạt 9 triệu chiếc vào năm 2030, gấp đôi lượng xuất khẩu của Nhật Bản vào năm 2022.

Mặc dù những thương hiệu nội địa này vẫn còn tương đối xa lạ ở phương Tây, nhưng những chiếc ô tô này thường có giá tương đối rẻ. Trung bình, một chiếc xe "Made in China" rẻ hơn khoảng 40% so với xe do Đức sản xuất, do đó chúng dễ dàng trở nên phổ biến tại những thị trường mới nổi như Brazil.

Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định rằng vẫn còn nhiều khó khăn phía trước đối với các nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc. Họ có thể đạt doanh thu lớn, nhưng có rất ít công ty có lãi. Nguyên nhân chủ yếu là bởi ngành xe điện nhận được những khoản trợ cấp lớn của chính phủ, và điều này không thể kéo dài mãi mãi.