Hết 'nghĩa địa xe đạp', Trung Quốc giờ có thêm 'nghĩa địa xe điện'

Ở ngoại ô thành phố Hàng Châu của Trung Quốc đang tồn tại một “nghĩa địa” với hàng trăm chiếc xe điện phơi mình giữa cỏ dại và rác rưởi. Những nghĩa địa này đã mọc lên ở ít nhất vài thành phố trên khắp Trung Quốc.

Theo Bloomberg, ở Hàng Châu, một số xe đã bị bỏ lại quá lâu đến nỗi cây cỏ mọc um tùm từ thùng xe. Những chiếc khác bị bỏ đi vội vàng đến mức thú bông vẫn còn nằm trên bảng điều khiển xe.

Khung cảnh này gợi lại cái kết của dịch vụ xe đạp chia sẻ hồi năm 2018, khi hàng chục triệu chiếc xe đạp bị ném xuống sông, vứt trong mương và bãi đậu xe bỏ hoang sau sự trội dẫy và sụp đổ của các startup lớn như Ofo và Mobike.

Lần này, những chiếc xe hơi điện có thể đã bị bỏ rơi sau khi các công ty gọi xe (ride-hailing) sụp đổ hoặc vì chúng sắp trở nên lỗi thời khi các nhà sản xuất tung ra hàng loạt mẫu xe mới với các tính năng hiện đại hơn.

Bloomberg cho rằng những nghĩa địa xe điện tại Trung Quốc đang báo trước nguy cơ thừa mứa và lãng phí khi vốn đầu tư ồ ạt chảy vào một ngành công nghiệp đang lên.

Bắc Kinh ra sức nâng đỡ

Trước khi Tesla đến Trung Quốc và bắt đầu sản xuất xe tại nhà máy Thượng Hải vào đầu năm 2020, hầu hết xe điện chế tạo tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đều là xe nhỏ và có chất lượng thấp.

Chúng hầu như không hấp dẫn người tiêu dùng, bởi trên thị trường có vô số xe hơi động cơ đốt trong đẹp mắt hơn. Hơn nữa, những chiếc xe điện ban đầu đều tương đối đơn giản, có những chiếc chỉ chạy được 100 km sau một lần sạc.

Để người dân tiếp nhận xe điện, vào cuối những năm 2000, chính phủ Trung Quốc đã bắt đầu tung ra các ưu đãi như giảm giá bán lên tới 60.000 nhân dân tệ (tương đương 8.400 USD) cho mỗi xe mới.

Đồng thời, Bắc Kinh còn hạn chế quyền sở hữu ô tô chạy xăng ở một số thành phố lớn. Các nhà sản xuất xe điện cũng hậu thuẫn hoặc thành lập một số startup gọi xe, từ đó đưa xe điện vào trong đội xe của các công ty này.

Đến giữa những năm 2010, Trung Quốc tiếp tục hỗ trợ bằng cách triển khai hệ thống tín dụng thưởng cho các nhà sản xuất xe điện và phạt các công ty chế tạo ô tô tiêu thụ nhiều nhiên liệu hoá thạch.

Nhà phân tích Young Huang của hãng tư vấn JSC Automotive cho biết: “Khi thị trường xe điện Trung Quốc mới bắt đầu, các công ty gọi xe là khách hàng chủ chốt của các nhà sản xuất. Chỉ một vài khách hàng tư nhân chọn mua chúng”.

Nhu cầu của các ứng dụng gọi xe đã giúp ngành công nghiệp xe điện phát triển nhanh vượt bậc. Trung Quốc hiện là quốc gia dẫn đầu về sản lượng xe thân thiện với môi trường, sản xuất khoảng 6 triệu chiếc xe điện (BEV) và xe plug-in (PHEV) vào năm ngoái.

Trung Quốc đang chiếm 60% doanh số bán xe điện hiện tại của thế giới và có cơ sở hạ tầng sạc điện lớn nhất trên Trái đất. Theo Bloomberg, hệ thống trạm sạc này cũng do chính phủ hỗ trợ xây dựng.

Sự xuất hiện của những nghĩa địa xe điện

Bắc Kinh bắt đầu cắt giảm trợ cấp cho tất cả các giao dịch mua xe điện vào năm 2019. Nhiều công ty gọi xe không kịp chuẩn bị, do đó dòng tiền của họ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. “Những tay chơi đó không thể sống sót”, ông Huang cho hay.

Nghĩa địa xe điện lần đầu tiên thu hút sự chú ý của công chúng là vào cuối năm 2019, khi người dùng internet và truyền thông đưa tin về hiện tượng này.

Bà Jing Yang, Giám đốc nghiên cứu cấp cao của Fitch Ratings, nói bản thân bà không ngạc nhiên khi biết về sự tồn tại của nghĩa địa xe điện.

Theo bà, các công ty taxi và ứng dụng gọi xe tại Trung quốc đã làm tốt việc thông tin cho người dân rằng xe điện là một lựa chọn thay thế an toàn cho xe chạy xăng.

Cách làm trên đã thúc đẩy các nhà sản xuất đầu tư vào những công nghệ liên quan đến xe điện ở thời điểm Trung Quốc không có một thị trường thực sự cho sản phẩm này, qua đó tạo nền tảng cho ngành công nghiệp xe điện.

Tuy nhiên, nghĩa địa xe điện là một hậu quả đáng lo ngại. Những nghĩa địa này không chỉ gây mất mỹ quan, mà loại bỏ xe điện quá nhanh sẽ làm giảm lợi ích về môi trường và khí hậu của chúng.

Pin đã qua sử dụng trên mỗi chiếc xe điện còn chứa nhiều thành phần quý giá như nickel, lithium và cobalt - những kim loại có thể tái chế để giúp ngành xe điện Trung Quốc thân thiện với môi trường hơn.

Nhiếp ảnh gia Wu Guoyong ở Thâm Quyến là một trong những người đầu tiên ở Trung Quốc ghi lại hình ảnh những nghĩa địa xe đạp vào năm 2018.

Sang năm 2019, anh lại ghi được hình ảnh hàng nghìn ô tô điện ở những bãi đất trống xung quanh Hàng Châu và Nam Kinh, thủ phủ của tỉnh Giang Tô.

Trong một cuộc phỏng vấn, Wu cho biết: “Xe đạp chia sẻ và nghĩa địa xe điện là kết quả khi chủ nghĩa tư bản không được kiểm soát chặt chẽ. Lãng phí tài nguyên, huỷ hoại môi trường, của cải tiêu tan là những hậu quả tất yếu...”

Thực trạng ra sao?

Theo thông tin từ các hãng tin địa phương, chính quyền thành phố Hàng Châu đã tuyên bố sẽ xử lý những chiếc xe điện đã bị vứt bỏ từ năm 2019.

Tuy nhiên, cuối tháng trước, Bloomberg đã phát hiện một số địa điểm chứa đầy xe điện bị bỏ hoang ở các quận Yuhang và West Lake sau khi rà soát hình ảnh vệ tinh và vượt qua những con đường cỏ mọc um tùm.

Tại một cánh đồng, hơn 200 ô tô màu trắng - chủ yếu là xe điện cỡ nhỏ do Chongqing Changan Automobile sản xuất - đang đậu bừa bãi. Màu sơn trên thân cho thấy hầu hết những chiếc xe này từng được vận hành bởi hai công ty đặt xe là Didi Chuxing Technology và Faststep Automobile Management.

Tất cả đều có biển màu xanh, cho thấy chúng được sản xuất và đăng ký trước tháng 12/2017, khi Hàng Châu chuyển sang biển xanh cho các phương tiện chạy năng lượng sạch. Nhãn đăng ký cho thấy một số xe vẫn chạy trên đường cho đến năm 2021.

Một bản tin từ năm 2021 cho biết những chiếc xe của Faststep đang chờ để bán đấu giá. Tài khoản WeChat chính thức của công ty đã không hoạt động kể từ năm 2019 và Bloomberg không thể liên hệ các số điện thoại được liệt kê trong một bài đăng cũ.

Tại một địa điểm khác, gần một con sông và dọc theo một đường ray tàu điện vắng vẻ, khoảng 1.000 chiếc xe điện đang bám đầy bụi. Một số có nhãn dán từ Ledao Chuxing, một hãng gọi xe đã đóng cửa vào đầu năm nay.

Những chiếc khác từng thuộc về Caocao Chuxing, một dịch vụ gọi xe thuộc sở hữu của Hangzhou Youxing Technology.

Các phương tiện tại nghĩa địa này chủ yếu được sản xuất bởi Changan, Zhejiang Geely Holding Group và Dongfeng Motor Group (đối tác liên doanh của Nissan Motor tại Trung Quốc).

Một số xe còn khá mới, có biển xanh và nhãn dán trên cửa sổ nhắc hành khách đeo khẩu trang để đề phòng COVID-19. Chai nước rỗng vương vãi trên ghế sau của một số chiếc khác.

Trong một tuyên bố, Geely, công ty kiểm soát Youxing, cho biết chỉ có khoảng 40 ô tô nằm trong bãi thuộc sở hữu của Caocao và họ đã trả tiền cho chủ lô đất để cất giữ chúng đến ngày 19/8. Geely nói những chiếc xe đó vẫn còn chạy được và sẽ sớm được vận chuyển đến những thành phố khác.