WSJ: Máy bay Nga liên tục gặp sự cố, nguyên nhân là các lệnh trừng phạt của phương Tây

Sự cố tăng vọt

Khi chuyến bay 1383 của hãng hàng không Ural Airlines đến thành phố Omsk ở Siberia gặp trục trặc kỹ thuật hồi tháng 9 năm ngoái, các phi công quyết định chuyển hướng sang sân bay khác. Sau đó, họ phát hiện ra lỗi khiến máy bay hết nhiên liệu nhanh chóng và cần hạ cánh khẩn cấp.

Cuối cùng, 165 người trên chiếc máy bay cũng tiếp đất thành công xuống một khu đất nông nghiệp ở miền nam nước Nga. Chiếc máy bay Airbus A320 vẫn đang nằm ở đó, được rào chắn và bảo vệ 24/24. Gần đây, Ural Airlines đã đồng ý trả tiền thuê đất cho chủ đất.

Số sự cố hàng không ở Nga tăng vọt vào năm ngoái, cho thấy các lệnh trừng phạt của phương Tây đang cản trở khả năng mua phụ tùng thay thế và bảo trì máy bay của Nga.

Cơ sở dữ liệu Jacdec của Đức ghi nhận khoảng 74 sự cố xảy ra với các hãng bay nội địa của Nga vào năm 2023, tăng mạnh từ mức 36 trường hợp hồi năm 2022.

Phân tích của tờ Wall Street Journal (WSJ) dựa trên dữ liệu từ Cirium cho thấy cứ mỗi 100.000 chuyến khởi hành vào năm 2023 thì sự cố an toàn xảy ra khoảng 9,9 lần, cao hơn đáng kể con số 5 lần vào năm 2022 và 4,5 lần hồi năm 2019.

Phần lớn các sự cố không gây thương tích nghiêm trọng hay thảm họa. Song, các chuyên gia cảnh báo rằng những sự cố máy móc triền miên cho thấy rủi ro lớn đến sự an toàn của hành khách.

Ngành hàng không đang theo dõi sát sao tin tức ở Nga. Phương Tây áp lệnh trừng phạt lên Nga sau khi nước này tấn công Ukraine. Giờ đây, các các nhà sản xuất máy bay phương Tây không được cung cấp phụ tùng thay thế, hỗ trợ bảo trì, cập nhật phần mềm quan trọng và nhiều dịch vụ khác cho Nga.

Ông Oleksandr Laneckij, CEO công tư tư vấn Friendly Avia Support, bình luận: “Các lệnh trừng phạt giáng vào ngành hàng không Nga đã cản trở đáng kể việc duy trì hoạt động của máy bay và tình trạng kỹ thuật của chúng. Những thách thức ngày càng tăng đó làm dấy lên lo ngại về tính an toàn”.

Cơ quan quản lý hàng không Nga nhiều lần khẳng định rằng sự an toàn của bầu trời nước Nga chưa bị ảnh hưởng bởi lệnh trừng phạt của phương Tây.

"Làm mọi thứ có thể"

Không phải sự cố nào được Jacdec ghi nhận cũng liên quan tới các lệnh trừng phạt. Nền tảng này còn ghi nhận một vụ tấn công của chim chóc và trường hợp máy bay không thể cất cánh vì một chú chó chạy vào đường băng.

Tuy nhiên, dữ liệu cũng bao gồm nhiều sự cố mà các chuyên gia cho rằng có thể liên quan đến các biện pháp trừng phạt. Chúng bao gồm những trường hợp lặp lại nhiều lần như động cơ bốc cháy hoặc ngừng hoạt động trong chuyến bay, lốp cao su của thiết bị hạ cánh bị nổ khi máy bay hạ độ cao. 

Tháng 12 năm ngoái, một chiếc Boeing 737 được vận hành bởi S7 Airlines phải quay lại sân bay ở Siberia sau khi cả hai động cơ phát ra lửa và một loạt tiếng nổ vang lên từ bên trong cabin.

5 tháng trước đó, các phi công đã hạ cánh một chiếc máy bay Embraer ở Moscow mà không có thiết bị hạ cánh phía trước do không điều khiển được hệ thống bánh xe. 

Hồi tháng 2/2023, nắp động cơ của một chiếc Superjet Sukhoi của Aeroflot bị lỏng giữa bầu trời, khiến máy bay phải quay trở lại sân bay Moscow. Vào tháng 1, cửa khoang chở hàng trên chiếc Antonov An-25 tuổi đời 45 năm bị mở ra sau khi cất cánh, khiến hành lý rơi tự do trước khi phi hành đoàn có thể hạ cánh khẩn cấp.

Ông Henry Gourdji, Giám đốc chiến lược và chính sách an toàn của nhóm vận động Flight Safety Foundation, bình luận: “Nga không tiếp cận được các linh kiện, phụ tùng, vậy nên những gì các hãng bay làm được chỉ có hạn. Họ đang làm mọi thứ có thể, nhưng tình trạng thiếu hụt đang bắt đầu gây ra tác động lớn”.

Kể từ khi chiến sự với Ukraine bắt đầu, Moscow đã công bố luật mới cho phép doanh nghiệp Nga thực hiện bảo trì cho máy bay, tự sản xuất các bộ phận và tháo dỡ máy bay không dùng đến để lấy phụ tùng thay thế. Khoảng cách giữa các giai đoạn bảo trì thường xuyên cũng được kéo dài hoặc trì hoãn.

Những biện pháp trên không nhận được sự tán thành của các nhà sản xuât máy bay phương Tây như Boeing hoặc Airbus.

Nga có một trong những đội máy bay lớn nhất thế giới. Dữ liệu của Cirium cho thấy tổng cộng 1.031 chiếc máy bay trên 19 chỗ ngồi đang được đăng ký ở Nga. Gần 2/3 trong số đó được sản xuất bởi các doanh nghiệp ngoại bao gồm Airbus và Boeing.

Tuy nhiên, các nhà phân tích tại Oliver Wyman dự báo số máy bay có thể vận hành của Nga sẽ giảm hơn một nửa vào năm 2026. Đây sẽ là đòn đánh mạnh bởi Nga là quốc gia lớn nhất trên thế giới tính theo lãnh thổ, do đó ngành hàng không đóng vai trò rất quan trọng để kết nối nền kinh tế.

Ngay trong đầu năm mới, ngành hàng không Nga đã gặp phải một loạt sự cố an toàn mới. Trong 7 ngày tháng trước, ba chiếc máy bay đã trượt hoặc lăn khỏi đường băng khi hạ cánh, trong đó có một chiếc máy bay phản lực ba động cơ của Kosmos Airlines lao vào tuyết.