World Bank: Việt Nam nên thận trọng với rủi ro nợ xấu trong tương lai

Trong báo cáo tháng 8 với chủ đề "Việt Nam Số hóa - Con đường đến tương lai" vừa được công bố, World Bank đánh giá Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã có chính sách tiền tệ hợp lý, tín dụng và cung tiền đều tăng nhanh trong khi vẫn kiểm soát được lạm phát.

Cụ thể, NHNN đã tiếp tục giữ lãi suất tái cấp vốn ở mức 4% và khuyến khích các ngân hàng thương mại cho vay mới với lãi suất thấp hơn hoặc tái cơ cấu các khoản vay đã có, miễn, giảm lãi, phí, và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng do dịch COVID–19.

Các quy định về giãn hoãn, cơ cấu lại nợ được kéo dài cũng đã giúp các ngân hàng có đủ thời gian chuẩn bị phân bổ trích lập dự phòng, tránh những cú sốc bất lợi đối với lợi nhuận sau khi các quy định hết hiệu lực.

Song, theo World Bank, tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán và tín dụng nhanh là động thái hỗ trợ đáng hoan nghênh cho một số doanh nghiệp và hộ gia đình đang gặp khó khăn tài chính từ đầu đại dịch, nhưng cũng mang theo những rủi ro tiềm tàng.

Ví dụ, hiệu quả của cách tiếp cận này có thể cần được xem lại khi lãi suất thực đã ở mức rất thấp và khi một tỷ lệ lớn doanh nghiệp hay hộ gia đình chưa có quan hệ trực tiếp với các ngân hàng thương mại. 

Bên cạnh đó, kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy cho vay có mục tiêu thường xảy ra tình trạng thiếu minh bạch về lý do, cơ sở kinh tế cho việc thực hiện cấp, quy mô và cách thức phân bổ các khoản vay này. 

Ngoài ra, rủi ro không thanh toán được của các khoản vay này cuối cùng có thể được chuyển từ khu vực kinh tế thực sang khu vực tài chính và vì vậy khu vực tài chính có thể trở nên dễ bị tổn thương hơn theo thời gian.

World Bank cũng chỉ ra rằng mặc dù Việt Nam vẫn duy trì được sự ổn định tài chính trên diện rộng đến cuối tháng 6/2021, nhưng chất lượng cho vay đã bắt đầu có dấu hiệu xấu đi ở một số ngân hàng. 

Tỷ lệ dư nợ tín dụng trên GDP đã tăng mạnh từ mức 136% vào năm 2019 lên 146% vào cuối năm 2020, làm gia tăng nguy cơ cho các ngân hàng do quan hệ của họ với những ngành kinh tế bị ảnh hưởng như du lịch, hàng không và có thể cả bất động sản.

Với thực tế là hai đợt bùng phát dịch COVID-19 vừa qua, đặc biệt là đợt dịch tháng 5, đã ảnh hưởng đến lĩnh vực bán lẻ và một số tiểu ngành chế biến, chế tạo, doanh nghiệp và người dân có lẽ sẽ ngày càng nhiều gặp khó khăn trong việc thực hiện các nghĩa vụ trả nợ.

Báo cáo chỉ ra rằng tỷ lệ nợ xấu trong danh mục của các ngân hàng chỉ tăng rất ít, từ 1,63% trong tháng 12/2019 lên 2,14% trong tháng 9/2020 và cho rằng việc NHNN chưa công bố số liệu gần đây cũng làm dấy lên quan ngại. 

Hơn nữa, tỷ lệ nợ xấu cũng ở mức thấp do các biện pháp tạm thời của NHNN cho phép các ngân hàng được cơ cấu lại nợ. Ngoài ra, rủi ro mất khả năng trả nợ tăng lên có thể làm tăng căng thẳng trong khu vực tài chính theo thời gian. 

Đồng thời, tỷ lệ an toàn vốn (CAR) của các ngân hàng đã giảm từ 11,95% cuối năm 2019 xuống còn 11,13% vào tháng 12/2020, và tiếp tục còn 11,1% cuối tháng 6/2021. 

"Những số liệu chung trên có thể che lấp đi nguy cơ dễ bị tổn thương của một số ngân hàng thương mại, trong đó có những ngân hàng có tỷ lệ an toàn vốn thấp, được thể hiện qua việc thiếu khả năng đáp ứng các yêu cầu của chuẩn Basel II", báo cáo đánh giá.

World Bank cho rằng khi các động lực tăng trưởng đã được củng cố, chính sách tiền tệ sẽ trở lại vị thế trung lập từ năm 2022. 

Khi nền kinh tế trong nước phục hồi, chính sách tiền tệ sẽ rút lại những chính sách thích ứng trước đó, tập trung nhiều hơn vào mục tiêu ổn định lạm phát. Lạm phát dự kiến vẫn thấp hơn mục tiêu chính sách 4% của NHNN. 

Đồng thời, đơn vị này khuyến nghị các cấp có thẩm quyền cần theo dõi cẩn thận sự gia tăng của nợ xấu để đảm bảo sức khỏe cho khu vực tài chính và thúc đẩy áp dụng quy định về an toàn vốn theo chuẩn Basel II đối với mọi ngân hàng đang hoạt động.