Vietnam Report: Bức tranh ngành vận tải - logistics, doanh nghiệp FDI chỉ 2% về số lượng nhưng chiếm tới 70% thị phần

Theo một báo cáo của CTCP Báo cáo và Đánh giá Việt Nam (Vietnam Report), có khoảng trên 4.000 công ty vận tải và logistics trong nước cung cấp dịch từ khâu làm thủ tục vận chuyển hàng hóa cho đến khâu đóng thuế hay thanh toán…

Trong đó 88% là doanh nghiệp nội, 10% doanh nghiệp liên doanh và 2% là doanh nghiệp ngoại, tập trung chủ yếu ở hai thành phố lớn là Hà Nội và TP HCM.  

Tuy nhiên, theo Vietnam Report, khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp vận tải và logistics nội địa còn thấp so với doanh nghiệp FDI (số lượng doanh nghiệp ít hơn nhưng chiếm 70% - 80% thị phần).

Dịch vụ chủ yếu mà các doanh nghiệp kinh doanh logistics Việt Nam cung ứng cho khách hàng là các dịch vụ cơ bản, hoặc cung cấp từng dịch vụ đơn lẻ, cạnh tranh về giá là chủ yếu, ít giá trị gia tăng.

Các doanh nghiệp nội thường chỉ đóng vai trò là nhà thầu phụ hay đại lý cho các công ty nước ngoài như dịch vụ kho bãi, vận tải hàng hóa, giao nhận hàng hóa, bốc xếp, dịch vụ phân loại, đóng gói bao bì, lưu kho... 

Còn các dịch vụ khác trong chuỗi dịch vụ logistics mặc dù có một số doanh nghiệp cung ứng nhưng số lượng không nhiều và chưa được quan tâm phát triển.

Ngành vận tải - logistics được nhận định tăng trưởng từ 14 - 16%

Theo công bố năm 2018 của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam đang xếp ở vị trí 39/160, tăng 25 bậc so với xếp hạng năm 2016, với điểm số LPI (Logistics Performance Index - chỉ số năng lực quốc gia về logistics) được cải thiện đáng kể ở tất cả các chỉ số, đặc biệt là nhóm năng lực và chất lượng dịch vụ, từ 2,88 điểm lên 3,4 điểm.

Kết quả này đạt được nhờ những nỗ lực trong việc đơn giản hóa thủ tục hải quan, ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cấp hệ thống hạ tầng.

Nhận định của Vietnam Report cho rằng, ngành vận tải và logistics của Việt Nam có nhiều tiềm năng tăng trưởng, tham gia sâu hơn vào những trung tâm giao dịch vận tải thế giới.

Điều này đến từ việc Chính phủ có nhiều chính sách tạo điều kiện cho ngành phát triển, cùng với xu thế hội nhập kinh tế toàn cầu, nhiều Hiệp định thương mại được ký kết, sự phát triển mạnh mẽ của thị trường thương mại điện tử và ngành công nghiệp tự động hóa cũng như cơ sở hạ tầng ngày càng được cải thiện.

Ngoài ra, ngành vận tải và logistics cũng có thêm cơ hội mở ra từ cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, khi nhiều công ty Trung Quốc chuyển nhà máy sang Việt Nam và Đông Nam Á.

Khảo sát của Vietnam Report cho thấy gần 91% các doanh nghiệp nhận định mức tăng trưởng của ngành trong năm 2020 sẽ trên 10%. Nhiều chuyên gia đưa ra nhận định mức tăng trưởng đạt 14% - 16%, theo chỉ số trung bình của những năm gần đây.

Gia tăng ứng dụng công nghệ trong ngành và sự mở rộng chuỗi cung ứng lạnh

Theo Vietnam Report, Việt Nam ứng dụng khoa học công nghệ vào hoạt động logistics nhưng mới ở trình độ thấp, chủ yếu là sử dụng phần mầm khai hải quan điện tử, công nghệ định vị xe, email và internet cơ bản…

Tuy nhiên nhận định của 80% chuyên gia trong khảo sát cho rằng xu hướng số hóa sẽ khiến các doanh nghiệp trong ngành thích ứng, đẩy nhanh ứng dụng công nghệ nhằm tối ưu hóa nguồn lực, khả năng quản lý, gia tăng sự trung thành của khách hàng…

Thị trường thương mại điện tử tăng trưởng 30% trong năm 2018 dự kiến duy trì tốc độ và đạt giá trị 10 tỉ USD vào năm 2020. Nhiều người tiêu dùng chuyển sang mua sắm trực tuyến, điều này cũng kéo theo hoạt động của các công ty chuyển phát với tần suất và độ phủ lớn hơn.

Nhiều trang thương mại điện tử cũng đầu tư vào xây dựng nền tảng công nghệ và hệ thống logistics, mở rộng quy mô kho bãi, tăng điểm phân phối hàng hóa để đáp ứng nhu cầu của người dùng. 

Các chuyên gia trong khảo sát của Vietnam Report đã đưa ra dự báo trong vòng 2 – 3 năm tới, làn sóng M&A vẫn tiếp tục sôi động trong lĩnh vực Vận tải và Logistics.

Tiềm năng tăng trưởng cao của ngành cùng khả năng cạnh tranh kém của các doanh nghiệp nội, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp ngoại tham gia thị trường thông qua M&A để tận dụng sẵn mạng lưới sẵn có, nguồn khách hàng và kinh nghiệm vận hành nội địa.

Trong năm 2019, đã có nhiều thương vụ M&A trị giá hàng triệu USD, như Tập đoàn Symphony International Holdings (Singapore) mua cổ phần của Công ty CP Giao nhận và Vận chuyển Indo Trần (ITL Corp) từ Singapore Post với giá 42,6 triệu USD, SSJ Consulting đã chi gần 40 triệu USD để mua 10% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết đang lưu hành của Gemadept.

Xu hướng đầu tư vào kho, trung tâm logistics và chuỗi cung ứng lạnh một cách chuyên nghiệp cũng được Vietnam Report nhắc đến.

Tính đến đầu năm 2019, trên toàn quốc có 6 trung tâm logistics lớn được khởi công xây dựng và đưa vào vận hành.

Trong thời gian gần đây, chuỗi cung ứng lạnh có sự tăng trưởng cao do tăng số lượng kho lạnh, tăng trưởng trong ngành thực phẩm chế biến và ngành dược phẩm, công nghệ.

Theo công ty nghiên cứu thị trường Allied Market Research (2019), quy mô thị trường logistics chuỗi lạnh toàn cầu được đạt giá trị 159,9 tỉ USD trong năm 2018 và dự kiến sẽ đạt khoảng 590 tỉ USD vào năm 2026.

Mặc dù thị trường chuỗi cung ứng lạnh nói chung và kho lạnh nói riêng tại Việt Nam bị đánh giá là nhỏ lẻ và manh mún, tuy nhiên thị trường đang mở rộng và được kỳ vọng có những bước phát triển mới trong năm 2020.