Việt Nam bất ngờ vượt Trung Quốc trở thành nước nhập khẩu sầu riêng Thái lớn nhất, chuyện gì đang xảy ra?
 |
| Một nông dân Thái Lan đang hái sầu riêng. (Ảnh: Takaki Kashiwabara) |
Tiêu thụ sầu riêng nội địa tại Thái Lan giảm trong khi xuất khẩu tăng mạnh
Sầu riêng, được nhiều người ở Đông Nam Á biết đến là "vua của trái cây", hiện đang vô mùa, và mùi hương mạnh mẽ của nó tỏa khắp các con đường ở Bangkok. Thế nhưng tiêu dùng tại Thái Lan thực sự đang giảm, trong khi xuất khẩu tăng mạnh - đặc biệt là Trung Quốc.
Xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan đã tăng gấp 5 lần mức tiêu thụ nội địa do những thay đổi kinh tế mạnh mẽ ở châu Á, gồm những cải tiến mạng lưới giao thông xuyên biên giới và sự gia tăng của thương mại qua internet giúp kết nối trực tiếp giữa nước sản xuất với những nước tiêu thụ.
Ở tỉnh Chanthaburi ở phía Đông Thái Lan, chiếm gần một nửa sản lượng sầu riêng của nước này, vụ thu hoạch gần đây đã bị ảnh hưởng. Tại một trang trại cách Bangkok khoảng 4 giờ lái xe qua các đồn điền cao su, tiêu và cây trồng khác, người dân chặt những gốc sầu riêng đường kính từ 20 - 30 cm từ cây cao vài mét. Những người khác đã chất trái cây vào bao tải vải (làm từ vỏ cây đay).
Trang trại có 700 cây sầu riêng trên diện tích 64.000 m2. Trái được thu hoạch từ 340 cây từ 8 - 15 năm tuổi. Những cây khoảng 8 năm có đến 25 loại sầu riêng, trong khi các cây từ 15 năm trở lên có đến 80 loại.
Trái sầu riêng có trọng lượng từ 2 - 6 kg với giá bán cao nhất là 70 baht (2,09 USD)/kg, với mức giá giảm xuống 40 baht cho những trái lớn hơn.
Pattanan Jamphot, 58 tuổi, người đã sở hữu trang trại sầu riêng trong hơn 20 năm cho biết, hầu như tất cả sản lượng từ vườn của cô được xuất khẩu sang Trung Quốc. Sầu riêng tại trang trại được trồng để đạt được kích thước tối ưu cho xuất khẩu, cô cho biết.
Sau khi được thu hoạch, sầu riêng được đóng gói vào các hộp được đánh dấu bằng các ký tự Trung Quốc tại một cơ sở hậu cần bên lề đường. Sau đó chúng được vận chuyển trong các container lớn đến Trung Quốc, một chuyến đi mất từ 4 - 5 ngày.
Theo Duruwat Maikaew - Chủ tịch Hiệp hội xuất khẩu Xoài Chanthaburi và Sầu riêng, sầu riêng ngày càng được vận chuyển trên đất liền thay vì bằng đường biển do chi phí giảm, nhờ vào những cải tiến đối với các con đường xuyên biên giới Đông Nam Á.
Xie Bo, một người mua Trung Quốc 34 tuổi, cho biết ông chuyên chở sầu riêng từ Chanthaburi đến Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu và Hồ Nam, ông bán chúng từ 25 - 30 nhân dân tệ (3,70 - 4,40 USD) mỗi kg. Tại một siêu thị ở Đại Liên, mỗi trái sầu riêng nặng khoảng 3 kg có giá khoảng 120 nhân dân tệ.
Sản lượng sầu riêng hàng năm của Thái Lan đã giảm khoảng 600.000 tấn trong 5 năm tính đến năm 2017, theo Cục Hải quan Thái Lan. Trong khi tiêu thụ nội địa giảm hơn 40% xuống 100.000 tấn từ 180.000 tấn trong giai đoạn này, xuất khẩu đã tăng lên 500.000 tấn từ 380.000 tấn.
Trung Quốc, trong đó có Hong Kong, là nước nhập khẩu sầu riêng lớn nhất, chiếm 80 - 90% tổng xuất khẩu của Thái Lan trong năm 2016. Nhu cầu tăng nhanh ở Trung Quốc đã làm giảm doanh thu nội địa của Thái Lan.
Tuy nhiên năm 2017, xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan đã thay đổi mạnh mẽ khi Việt Nam đột nhiên vượt Trung Quốc để trở thành nước nhập khẩu lớn nhất. Trong khi các lô hàng kết hợp với Trung Quốc và Hồng Kông giảm 29% trong năm 2017 so với năm trước, xuất khẩu sang Việt Nam tăng gấp 3 lần lên 256.000 tấn và tăng gấp 26 lần so với ba năm trước đó.
Liệu sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của Việt Nam khiến họ trở thành người tiêu thụ “vua trái cây” nhiều hơn người Trung Quốc? Thực tế ngược lại. Trong số những sầu riêng được vận chuyển đến Việt Nam, 80 - 85% được tái xuất sang Trung Quốc, theo Panuwat của hiệp hội xuất khẩu Chanthaburi.
Thành công của kinh tế Trung Quốc cho thấy họ có đủ khả năng để nhập khẩu thực phẩm cao cấp từ khắp nơi trên thế giới. Sầu riêng đã trở nên đặc biệt và được đánh giá cao bởi hương thơm và hương vị phong phú của nó. Thậm chí còn có các cửa hàng trong nước chuyên về trái cây. Các chuyên gia cho biết hàng xuất khẩu của Thái Lan được thống kê theo cách thống kê đối với Việt Nam cuối cùng đã tiến tới Trung Quốc, các lô sầu riêng tới nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tăng đều qua các năm.
 |
| Các tuyến đường xuyên biên giới đang được xây dựng nhanh chóng để kết nối Việt Nam, Lào, Thái Lan, Myanmar và Campuchia. |
Dọc các quốc gia lưu vực sông Mê Kông, các con đường xuyên biên giới đang được xây dựng nhanh chóng để kết nối Việt Nam, Lào, Thái Lan, Myanmar và Campuchia. Hội nhập kinh tế diễn ra đều đặn, với nhiều xe tải và dòng vốn di chuyển qua biên giới, và thủ tục thông quan trở nên dễ dàng hơn.
Đây không chỉ là trường hợp cho các chuyến hàng từ Thái Lan. Từ thị trấn Muse ở phía Đông Bắc bang Shan của Myanmar dọc theo biên giới Trung Quốc, những chiếc xe tải chở dưa hấu và dứa băng qua biên giới theo một dòng suối đều đặn. Việc xây dựng con đường nối Mandalay - thành phố lớn thứ hai của Myanmar, với Kunming - thủ phủ của tỉnh Vân Nam Trung Quốc, đang được tiến hành. Xuất khẩu thực phẩm và hàng hóa khác của Myanmar sang Trung Quốc đang tăng lên.
Sầu riêng, tất cả đều là sự say mê ở Trung Quốc
Tại một sự kiện ở Bangkok vào giữa tháng 4, Chủ tịch gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba, Jack Ma Yun, cho biết công ty đã chuyển sang chế biến sầu riêng và các sản phẩm nông nghiệp khác từ Thái Lan có sẵn ở Trung Quốc.
 |
| Jack Ma giới thiệu nền tảng mua sắm Tmall dùng để bán sầu riêng |
Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Alibaba Group Holding, Jack Ma, giới thiệu nền tảng mua sắm Tmall, để bán sầu riêng. (Ảnh: Takaki Kashiwabara)
"Các sản phẩm nông nghiệp chất lượng của Thái Lan như gạo thơm, sầu riêng và các loại trái cây nhiệt đới khác đặc biệt, được người tiêu dùng Trung Quốc tìm kiếm", ông nói.
Cơ sở khách hàng rộng lớn của Alibaba cho thấy xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc dự báo tiếp tục tăng.
