Vì sao nhiều quốc gia đang cố gắng cấm TikTok?

Trong vài tháng trở lại đây, các cơ quan lập pháp ở Mỹ, châu Âu và Canada đã có nhiều động thái mới để hạn chế truy cập TikTok với nguyên nhân đến từ các rủi ro bảo mật, theo The New York Times.

Hôm 28/2, Nhà Trắng nói với các cơ quan liên bang rằng họ có 30 ngày để xoá TikTok khỏi các thiết bị chính phủ. Canada và Nghị viện châu Âu mới đây cũng cấm ứng dụng này trên các thiết bị của nhân viên chính phủ.

Một ủy ban Hạ viện Mỹ vào hôm 1/3 thậm chí còn ủng hộ một bước tiến gay gắt hơn khi bỏ phiếu thông qua luật cho phép Tổng thống Mỹ Joe Biden cấm TikTok khỏi tất cả các thiết bị trên toàn quốc.

Vì sao chính phủ nhiều nước cấm TikTok?

Các cơ quan lập pháp và quản lý Phương Tây ngày càng lo ngại rằng TikTok và công ty mẹ ByteDance có thể sẽ chuyển giao nhiều thông tin nhạy cảm về người dùng, ví dụ như thông tin vị trí, vào tay chính phủ Trung Quốc.

Họ viện dẫn luật cho phép chính phủ Trung Quốc có thể âm thầm yêu cầu dữ liệu từ các công ty và công dân Trung Quốc. Bên cạnh đó, họ cũng lo lắng rằng thuật toán gợi ý nội dung của TikTok có thể được dùng để lan truyền các thông tin sai lệch.

TikTok từ lâu luôn chối bỏ các cáo buộc này, đồng thời cố gắng tạo khoảng cách với công ty mẹ ByteDance.

Đã có những quốc gia nào cấm TikTok?

Ấn Độ đã cấm TikTok vào giữa năm 2020 khiến ByteDance mất một trong những thị trường lớn nhất. Thời điểm đó, TikTok nằm trong số 59 ứng dụng do Trung Quốc sở hữu bị cấm ở Ấn Độ với cáo buộc âm thầm truyền dữ liệu người dùng ra các máy chủ bên ngoài Ấn Độ.

Điều gì đang xảy ra với các lệnh cấm ở Mỹ?

Kể từ tháng 11/2022, hơn 20 bang tại Mỹ đã cấm TikTok trên các thiết bị do chính phủ cấp phát và nhiều trường đại học cũng đã chặn TikTok khỏi mạng Wi-Fi trong khuôn viên trường. Ứng dụng này cũng đã bị cấm trong suốt ba năm trên các thiết bị của chính phủ Mỹ được sử dụng bởi Quân đội, Thuỷ quân lục chiến, Không quân và Cảnh sát biển Mỹ.

Dù vậy, các lệnh cấm này chưa được mở rộng tới các thiết bị cá nhân và các sinh viên cũng chỉ cần chuyển sang dùng mạng dữ liệu di động để truy cập được ứng dụng video ngắn này.

Liệu Quốc hội Mỹ có đang cố gắng cấm TikTok không?

Một số thành viên Quốc hội Mỹ đang muốn làm điều này. Tuần trước, Uỷ ban Đối ngoại Hạ viện đã bỏ phiếu thông qua dự luật có thể trao cho Tổng thống quyền cấm hoàn toàn TikTok. (Các toà án trước đây từng ngăn chặn nỗ lực để chính quyền của ông Donald Trump làm điều tương tự).

Hồi tháng 1, thượng nghĩ sĩ Đảng cộng hoà Josh Hawley đã đưa ra dự luật cấm TikTok đối với tất cả mọi người Mỹ sau khi thúc đẩy một biện pháp cấm TikTok trên tất cả các thiết bị do chính phủ liên bang cấp phát.

Một dự luật lưỡng đảng khác, được công bố vào tháng 12/2022, cũng tìm cách cấm TikTok và nhắm mục tiêu vào bất kỳ công ty truyền thông xã hội tương tự nào từ các quốc gia như Nga và Iran.

Chính quyền của ông Joe Biden đang làm gì?

Chính quyền của ông Joe Biden đang dường như giữ im lặng. Trong nhiều năm, TikTok đã có nhiều cuộc thảo luận kín với uỷ ban đánh giá (Hội đồng đầu tư nước ngoài) để giải đáp những câu hỏi về mối quan hệ của ByteDance và TikTok với chính phủ Trung Quốc và tình hình xử lý dữ liệu.

TikTok cho biết họ gần như không nhận được thông tin gì kể từ khi đệ trình một đề xuất dài 90 trang nói về kế hoạch hoạt động tại Mỹ vào tháng 8 năm ngoái.

Chính phủ Mỹ có thể cấm một ứng dụng không?

Phần lớn các lệnh cấm hiện tại đều được thực hiện ở cấp chính phủ và trường đại học khi họ có quyền hạn để chặn một ứng dụng khỏi thiết bị hay kết nối mạng của mình.

Caitlin Chin, một thành viên tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết một lệnh cấm rộng hơn do chính phủ áp đặt ngăn người Mỹ sử dụng một ứng dụng cho phép họ chia sẻ quan điểm của mình có thể gặp phải những thách thức pháp lý trên cơ sở Tu chính án thứ nhất Hiến pháp Mỹ.

Nếu người dùng đã cài TikTok trên điện thoại khi lệnh cấm được đưa ra thì sao?

Cơ chế cấm một ứng dụng trên một chiếc điện thoại do cá nhân sở hữu vẫn còn là một ẩn số. Bà Chin nói rằng Mỹ có thể cấm TikTok bán quảng cáo và cập nhật hệ thống, từ đó về cơ bản sẽ khiến ứng dụng này không còn có thể hoạt động.

Apple và các công ty khác đang vận hành các kho ứng dụng có thể chặn các ứng dụng không còn hoạt động. Họ cũng có thể cấm các ứng dụng lan truyền nội dung vi phạm pháp luật hoặc không phù hợp, Justin Cappos, một giáo sư Đại học New York, nói.

Họ cũng có khả năng gỡ các ứng dụng đã được cài trên điện thoại, “song điều này không thường xảy ra”, ông Justin nói thêm.

TikTok phản ứng lại như thế nào?

TikTok gọi các lệnh cấm là “sân khấu chính trị”. Brooke Oberwetter, phát ngôn viên của TikTok, cho biết: “Cách nhanh nhất và triệt để nhất để giải quyết bất kỳ mối lo ngại nào về an ninh quốc gia đối với TikTok là CFIUS (Uỷ ban đầu tư nước ngoài tại Mỹ) thông qua thỏa thuận được đề xuất mà chúng tôi đã làm việc với họ trong gần hai năm”. Bên cạnh đó, TikTok cũng cố gắng tìm kiếm thêm các đồng minh để thúc đẩy kế hoạch mà mình đã đệ trình lên chính phủ.

Ai phản đối lệnh cấm?

Liên minh Tự do Dân sự Mỹ đã gửi một lá thư trong tuần này tới Ủy ban Đối ngoại Hạ viện để phản đối dự luật. Họ nói rằng dự luật này vi phạm các quyền của người Mỹ trong Tu chính án thứ nhất.

Tất nhiên, hàng triệu người Mỹ, những người sáng tạo nội dung số và nhà tiếp thị sẽ không muốn thấy nền tảng này biến mất và việc chặn một ứng dụng phổ biến có thể tạo ra phản ứng dữ dội trong giới trẻ.

Lựa chọn nào bên cạnh một lệnh cấm?

Chính phủ Mỹ có thể phê duyệt kế hoạch TikTok hoạt động tại Mỹ. Cũng có khả năng các nhà lập pháp sẽ yêu cầu ByteDance bán TikTok cho một công ty Mỹ. Điều này thiếu chút nữa đã xảy ra trong năm 2020.