Vẫn có những tín hiệu khả quan cho xuất khẩu gỗ Việt

Mặc dù kim ngạch xuất khẩu tăng 20,5% so với cùng kỳ năm 2023, ngành gỗ Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức.

Ngành gỗ và lâm sản của Việt Nam đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực trong 7 tháng năm 2024, với kim ngạch xuất khẩu đạt 9,36 tỷ USD, tương ứng với 61,5% kế hoạch năm.

Dù vậy, mục tiêu đạt 15,2 tỷ USD xuất khẩu trong năm nay vẫn gặp nhiều khó khăn do những biến động kinh tế toàn cầu và xung đột chính trị leo thang. Ngoài ra, chi phí vận tải biển tăng cao và việc hoàn thuế chậm trễ cũng gây thêm áp lực cho ngành.

Dù vậy, ngành gỗ vẫn có những tín hiệu khả quan khi một số sản phẩm xuất khẩu chính tăng mạnh. Điển hình là dăm gỗ tăng gần 38% và gỗ cùng các sản phẩm từ gỗ tăng trên 20% so với cùng kỳ năm ngoái.

Điều này phần nào cho thấy sự nỗ lực của các hiệp hội và doanh nghiệp trong ngành trong việc chủ động tìm kiếm thị trường mới và gia tăng giá trị xuất khẩu gỗ và lâm sản trong những tháng đầu năm.

Ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam đã phân tích thêm về khó khăn tại các thị trường chính. Thị trường Hoa Kỳ, chiếm hơn 54% tổng giá trị xuất khẩu của ngành gỗ Việt Nam, đã chứng kiến nhiều thay đổi về chính sách thương mại.

Các doanh nghiệp xuất khẩu phải đối mặt với nhiều vụ kiện phòng vệ thương mại liên tiếp; trong đó, Hoa Kỳ đã tiến hành ba vụ kiện liên quan đến ngành gỗ.

Thêm vào đó, với việc Hoa Kỳ chưa công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp xuất khẩu sẽ tiếp tục bị phân biệt đối xử trong các cuộc điều tra chống bán phá giá, gây áp lực lớn lên chi phí và biên lợi nhuận.

Tại thị trường EU, Quy chế Chống mất rừng (EUDR) của Liên minh châu Âu dự kiến sẽ có hiệu lực vào tháng 12/2024, đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp xuất khẩu gỗ khi phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về nguồn gốc sản phẩm và các yếu tố liên quan đến môi trường.

Đồng thời, Đức cũng đã áp dụng Luật Nghĩa vụ thẩm định doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng, yêu cầu các nhà xuất khẩu phải cung cấp thêm nhiều chứng nhận liên quan đến lao động và môi trường, gây khó khăn cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Thị trường Đông Bắc Á, bao gồm Hàn Quốc và Nhật Bản, cũng đã áp dụng các biện pháp mới làm tăng chi phí và rủi ro cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Hàn Quốc quyết định tiếp tục áp thuế chống bán phá giá đối với gỗ dán của Việt Nam, trong khi Nhật Bản đang triển khai hệ thống mua bán tín chỉ các-bon, yêu cầu tuân thủ các quy định khắt khe về khí thải đối với các sản phẩm gỗ.

Trước những khó khăn này, ông Lập cho rằng, giải pháp của ngành gỗ Việt Nam hiện tại và trong thời gian tới cần tập trung vào việc nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp dựa trên năm trụ cột chính kỹ thuật, công nghệ sản xuất, giảm phát thải, quản trị (chuyển đổi số), xúc tiến thương mại và xây dựng tiêu chuẩn giám sát nội bộ.

Ngành gỗ cũng kiến nghị và phối hợp với các bộ, ngành để hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó với các vụ điều tra thương mại từ Hoa Kỳ; cập nhật thông tin chính sách từ các thị trường xuất khẩu trọng điểm; đề xuất tăng cường xúc tiến thương mại và hỗ trợ phòng cháy chữa cháy (PCCC) cho các nhà máy chế biến gỗ; và quản lý hội chợ chuyên ngành, xây dựng các hội chợ tầm quốc tế.

Bên cạnh đó, phát triển bền vững ngành gỗ cũng là một yếu tố then chốt. Đồng thời, quản lý nguồn gốc gỗ và phát triển chứng chỉ rừng bền vững, điều tiết logistics để giảm thiểu chi phí vận chuyển, đồng thời hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050 và giảm thiểu phát thải.

Theo ông Triệu Văn Lực, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm trong những tháng cuối năm 2024 là tiếp tục hoàn thiện và triển khai thực hiện hiệu quả các chính sách đã ban hành, thu hút các thành phần kinh tế tham gia vào việc phát triển rừng trồng, chế biến gỗ và lâm sản.

Ngoài ra, tăng cường tuyên truyền, tổ chức các hội chợ triển lãm, xúc tiến đầu tư để quảng bá, giới thiệu sản phẩm, tìm kiếm và mở rộng thị trường tiêu thụ cho sản phẩm gỗ và lâm sản.

Việc tổ chức theo dõi chặt chẽ, nắm bắt kịp thời những khó khăn, bất cập do cơ chế, chính sách để tháo gỡ cho các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu gỗ và lâm sản là rất cần thiết.

Ông Lực cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ngăn chặn tình trạng gian lận thương mại của một số doanh nghiệp xuất khẩu, đồng thời xây dựng các kịch bản điều hành xuất, nhập khẩu gỗ và lâm sản để đảm bảo đạt chỉ tiêu kế hoạch xuất khẩu năm 2024.

Việc nhân rộng các mô hình liên kết thành công giữa doanh nghiệp chế biến gỗ và hộ gia đình trồng rừng không chỉ đảm bảo nguồn gốc gỗ hợp pháp mà còn góp phần nâng cao giá trị gia tăng, giảm chi phí sản xuất và cải thiện tính cạnh tranh của ngành gỗ Việt Nam.

Các hội nghị giao ban, hội nghị xúc tiến đầu tư, hội chợ triển lãm giới thiệu sản phẩm gỗ sẽ tiếp tục được tổ chức nhằm duy trì và phát triển thị trường xuất khẩu lâm sản truyền thống của Việt Nam, đồng thời mở rộng xuất khẩu sang các thị trường mới tiềm năng như Trung Đông, Ấn Độ, Nam Mỹ, và tiếp tục quan tâm phát triển thị trường trong nước.