Từ thương chiến Mỹ - Trung đến EVFTA, để hưởng lợi doanh nghiệp phải minh bạch nguồn gốc xuất xứ

Doanh nghiệp hưởng lợi từ thương chiến Mỹ - Trung

Tại hội thảo "Từ cuộc chiến Mỹ - Trung đến EVFTA, doanh nghiệp Việt Nam tận dụng cơ hội như thế nào" diễn ra ngày 16/7, tại TP HCM, TS Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc trường Chính sách công và quản lý Fulbringht, thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng Chính phủ cho rằng: "Chiến tranh thương mại đang chuyển dần sang chiến tranh công nghệ, Mỹ đã áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Trung Quốc về công nghệ".

Cụ thể, Mỹ áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Trung Quốc theo Điều khoản 301 của Đạo luật Thương mại, tăng cường cảnh giác và chống lại kế hoạch "Made in China 2025", tăng cường các hạn chế của Mỹ đối với đầu tư của các công ty Trung Quốc.

Trong khi đó, từ nửa cuối 2018, chỉ số quản lý mua hàng (PMI) và tốc độ tăng trưởng công nghiệp, doanh số bán lẻ và đầu tư tài sản cố định của Trung Quốc đều giảm rõ rệt.

"GDP Trung Quốc năm 2018 chỉ tăng 6,6%, mức thấp nhất kể từ năm 1990 và 6,2% trong 6 tháng đầu năm nay. Giá cổ phiếu giảm mạnh, chỉ số chứng khoán Thượng Hải mất 25% trong năm 2018.

Việc Mỹ hạn chế công ty Trung Quốc mua lại các công ty công nghệ cao của Mỹ, cùng với việc thắt chặt kiểm soát vốn ở Trung Quốc làm FDI của Trung Quốc vào Mỹ giảm từ 46 tỉ USD năm 2016 xuống 29 tỉ USD năm 2017 và 4,8 tỉ USD năm 2018", TS Tự Thành dẫn chứng.

Quang cảnh hội thảo "Từ cuộc chiến Mỹ - Trung đến EVFTA, doanh nghiệp Việt Nam tận dụng cơ hội như thế nào" diễn ra ngày 16/7, tại TP HCM. Ảnh: NH

Nhận định về tác động của chiến tranh thương mại đối với Việt Nam, TS Tự Anh cho rằng, trong ngắn hạn, Việt Nam sẽ tăng xuất khẩu sang Mỹ, tuy nhiên không quá đột biến. Đồng thời, giảm xuất khẩu và tăng nhập khẩu từ Trung Quốc, bao gồm cả hàng quá cảnh.

Trong 5 tháng đầu năm 2019, nhập khẩu nội thất của Việt Nam từ Trung Quốc tăng 35%, xuất khẩu nội thất từ Việt Nam sang Mỹ tăng 35%, nhập khẩu hàng điện tử từ Trung Quốc sang Việt Nam tăng 81%, nhưng xuất khẩu hàng điện tử từ Việt Nam sang Mỹ tăng 72%... 

"Áp lực tỉ giá VND lên giá so với NDT, giảm giá so với USD. Những nhân tố này có hệ quả quan trọng đối với cán cân tài khoản vãng lai, cán cân thanh toán và dự trữ ngoại hối", ông Thành nói.

Về trung hạn, lợi ích lớn nhất của Việt Nam là có thể đón đầu làn sóng điều chỉnh đầu tư ra khỏi Trung Quốc, đặc biệt trong các ngành máy móc thiết bị, cơ khí, điện - điện tử là những ngành bị trừng phạt nặng nhất. 

"Tuy nhiên, Trung Quốc đã trở thành quốc gia đăng ký FDI lớn nhất ở Việt Nam, hơn cả Singapore và Hàn Quốc, do đó cần đón đầu một số chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sang Việt Nam, chứ không phải là một vài dự án đầu tư", TS Vũ Thành Tự Anh lưu ý.

Nguy cơ bị Mỹ trừng phạt nếu không minh bạch nguồn gốc xuất xứ

Theo ông Nestor Sherbey, chuyên gia của Liên minh Tạo thuận lợi thương mại toàn cầu (GTFA), những sản phẩm nông sản, thủy sản có thể được sản xuất hoàn toàn tại Việt Nam và có xuất xứ từ Việt Nam, nhưng với những sản phẩm thiết bị cơ khí, điện - điện tử… được cấu thành từ nhiều linh kiện khác nhau, thường phải sử dụng một phần hoặc nhiều cấu phần nhập khẩu từ các quốc gia khác.

Do đó, doanh nghiệp cần phải chứng minh, công khai trong hồ sơ xuất nhập khẩu hàng hóa vào Mỹ. Bởi theo ông Nestor Sherbey, hải quan Mỹ sẽ không chỉ xem xét chứng nhận của Việt Nam, mà cơ quan này có phương pháp kiểm tra, giám sát riêng.

Đối với các vụ hàng hóa đang bị điều tra, hiện nay có đến 90% trường hợp liên quan đến việc chuyển hàng hóa hàng hóa từ Trung Quốc qua Thái Lan, sang Việt Nam rồi xuất khẩu sang Mỹ, nhưng lại không ghi xuất xứ từ Trung Quốc. Những trường hợp này sẽ bị trừng phạt. 

"Cơ quan Hải quan và bảo vệ biên giới Mỹ sẽ cảnh báo trên trang thông tin của tổ chức này. Các doanh nghiệp cần quan tâm và thực hiện cho nghiêm túc, tránh vi phạm và bị lợi dụng liên quan đến gian lận xuất xứ", ông Nestor Sherbey nói.

Bởi, nếu bị hải quan Mỹ và cơ quan bảo vệ biên giới Mỹ đưa vào danh sách đen, doanh nghiệp cũng khó xuất nhập khẩu hàng hóa sang những thị trường khác.

Các chuyên gia thảo luận về cách doanh nghiệp tận dụng cơ hội như thế nào. Ảnh: NH.

Bà Magdalena Krakowiak, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Trung và Đông Âu tại Việt Nam cho rằng, ngoài ảnh hưởng của cuộc chiến thương mại Mỹ Trung, Hiệp định EVFTA cũng có tác động không nhỏ đến đến hoạt động thương mại, trong đó có Việt Nam.

Đơn cử, trong ngành dệt may, ngoài khâu vải bắt buộc phải từ Việt Nam, thì các giai đoạn khâu, may, cắt… cũng đòi hỏi phải tại Việt Nam. Ngoài ra, Việt Nam có thể nhập khẩu nguồn nguyên vật liệu từ những quốc gia có FTA với Việt Nam hoặc EU, mới được thị trường EU công nhận nguồn gốc xuất xứ sản phẩm.

Do đó, các doanh nghiệp cần tăng cường hoạt động với doanh nghiệp châu Âu, nhất là những sản phẩm mang lại giá trị thương mại lớn, có xuất xứ từ Việt Nam để hưởng các ưu đãi do EVFTA mang lại.

Còn theo TS. Vũ Thành Tự Anh, nhìn từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, cần cải cách nền kinh tế Việt Nam theo hướng đặt vấn đề then chốt là cải cách sao cho nền kinh tế không phụ thuộc nhiều vào bên ngoài, cần dựa nhiều hơn vào nội lực cũng như những vấn đề nội tại như năng lưc cạnh tranh, chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh cao…