Tòa án Tối cao bối rối trước các mã lệnh lập trình trong vụ kiện giữa Google và Oracle

CNN đưa tin, năm 2010, Oracle tố cáo Google vi phạm bản quyền 2 bằng sáng chế và 37 giao diện lập trình ứng dụng (API) Java của họ. Google đã bác bỏ cáo buộc, lập luận rằng theo luật Sử dụng hợp pháp (Fair Use), họ không cần có giấy phép khi sử dụng phần mềm nguồn mở. 

Cuối cùng, tòa án kết luận các API của Oracle không có bản quyền, nhưng một số chức năng và tập tin bảo mật có đủ tiêu chuẩn để hưởng sự bảo hộ của luật bản quyền.

7 năm sau, Tòa án phúc thẩm liên bang xử vụ kiện. Năm 2018, Tòa tuyên bố việc Google sử dụng phần mềm Java của Oracle đã “vượt quá giới hạn sử dụng hợp pháp”. Google có thể phải trả cho Oracle mức tiền phạt lên đến 8,8 tỉ USD. 

Quyết định của Tòa án phúc thẩm một lần nữa lật ngược phán quyết năm 2016. Google đã trình một bản kiến nghị lên Tòa án Tối cao liên bang Mỹ vào đầu năm nay. Tòa án Tối cao  đã đồng ý tiếp nhận đơn kháng cáo của Google.

Hôm 7/10, quá trình xử vụ kiện của Tòa án Tối cao Mỹ bắt đầu. Từ cửa hàng thực phẩm, thực đơn nhà hàng tới bàn phím QWERTY, những vị thẩm phán đáng kính nhất nước Mỹ liên tục áp dụng phép ẩn dụ để xác định liệu việc Google tái sử dụng một phần mềm do Oracle tạo ra thực sự vi phạm luật bản quyền hay không. Hành động của Google đã diễn ra cách đây một thập kỉ.

Sự phức tạp của các dòng lệnh lập trình cùng với số lượng câu hỏi lớn của các thẩm phấn khiến số phận của vụ kiện trở nên khó lường. Kết quả của nó sẽ quyết định tương lai của ngành phần mềm ở Mỹ, và rộng hơn là tương lai của một thế giới đang chịu sự chi phối tăng dần của các dịch vụ và công nghệ số.

Luật pháp qui định chương trình máy tính là thứ có bản quyền. Song Google nhận định họ chỉ sao chép phần cấu trúc thiết kế, chứ không phải lần mã lệnh. 

API là đặc trưng của nền kinh tế số kết nối ngày nay, nơi các ứng dụng (app) khác nhau cần kết nối và chia sẻ thông tin. Oracle khẳng định rằng kiểu mã lệnh ấy, ít nhất là mã lệnh mà họ tạo ra, là thứ đáng hưởng sự bảo hộ của luật bản quyền.

Hai vấn đề chính khiến dư luận quan tâm trong tranh chấp giữa Google và Oracle. Điều thứ nhất là ngay từ đầu các API có bản quyền hay không. Với các giao diện phần mềm đã đăng ký bản quyền, việc chỉ sao chép phần cấu trúc thiết kế, không phải phần mã là hành vi hoàn toàn hợp pháp theo luật Sử dụng Hợp pháp.

Các nhà phát triển thường sử dụng giao diện tương tự trên các hệ điều hành khác nhau để tạo ra ứng dụng trên một hệ thống, sau đó biên dịch chúng sang nền tảng khác. Nếu tòa án quyết định các giao diện phần mềm hoàn toàn có bản quyền, có lẽ rất nhiều lập trình viên sẽ thực sự khốn đốn.

Vấn đề thứ hai là liệu một mã lệnh mới có bản chất tương tự giao diện lập trình ứng dụng có bản quyền thì có được phép sử dụng những API đó một cách hợp pháp hay không. Google lập luận hành vi ấy hợp pháp, trong khi Oracle khẳng định điều ngược lại.

Cuộc chiến giữa tập đoàn công nghệ đã dẫn đến sự chia rẽ giữa giới công nghệ và chính quyền. Microsoft và Mozilla nghĩ quyết định của tòa án sẽ gây tổn hại cho ngành công nghệ, nhưng chính phủ Mỹ lại cho rằng hành động của Google sẽ gây tổn hại cho chủ sở hữu bản quyền trí tuệ nếu các doanh nghiệp khác bắt chước.

Trong khoảng 90 phút, các thẩm phán hỏi Google lí do họ phải dựa vào các mã lệnh do doanh nghiệp khác tạo ra để thiết kế hệ điều hành Android, và lí do họ tin rằng sao chép là hành động hợp pháp.

"Có lẽ việc Google sao chép mã lệnh không khác việc chủ một nhà hàng sao chép cấu trúc thực đơn cơ bản của một nhà hàng khác, nghĩa là họ cũng xếp món khai vị trước món chính, và các món chính trước những món tráng miệng", Chánh án Tòa án Tối cao Mỹ, ông John Roberts, ví von.

Chỉ thẩm phán Stephen Breyer tỏ ra ủng hộ mạnh mẽ quan điểm của Google khi ông lập luận rằng việc để Oracle hưởng quyền sở hữu trí tuệ đối với các giao diện phần mềm sẽ giống với việc nhà phát mình bàn phím QWERTY hưởng quyền sở hữu trí tuệ với mọi máy tính.

"Rất nhiều hậu quả tệ sẽ xảy ra nếu các vị không thấy sự khác biệt ấy", Stephen Breyer nói.