Thổ Nhĩ Kỳ gây sốc khi hạ lãi suất dù lạm phát lên gần 80%

"Chiêu trò lố bịch"

Ngày 18/8, ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ đã thực hiện một động thái chính sách gây bất ngờ cho thị trường: cắt giảm lãi suất dù lạm phát đang ở mức gần 80%.

Cụ thể, lãi suất chính sách chính tại Thổ Nhĩ Kỳ - vốn duy trì ở mức 14% trong 7 tháng qua, đã được hạ xuống còn 13%. Điều này trái ngược hoàn toàn so với những gì các ngân hàng trung ương khác đang làm trên khắp thế giới.

Sau thông tin trên, đồng lira mất 0,9% giá trị so với đồng bạc xanh, giao dịch ở mức hơn 18,1 lira đổi lấy 1 USD - gần mức thấp kỷ lục.

Ông Timothy Ash - chiến lược gia cao cấp về thị trường mới nổi tại BlueBay Asset Management, đánh giá: “Đây là một động thái ngu ngốc khác của chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ”.

“Người dân phát điên với lạm phát gần 80% nhưng ngân hàng trung ương vẫn cắt giảm lãi suất...xuống chỉ còn 13%”, ông Ash viết trên Twitter.

“Đúng là một chiêu trò lố bịch. Rõ ràng là họ đã nhận được tiền từ Nga và vùng Vịnh, nên nghĩ rằng mình có thể hạ lãi suất mà vẫn giữ được giá lira”, vị chuyên gia nhận xét thêm.

Gần đây, chính quyền Ankara đã thay đổi thái độ ngoại giao với một số quốc gia vùng Vịnh giàu dầu mỏ, đồng thời hàn gắn mối quan hệ căng thẳng trước đó để thu hút đầu tư cần thiết.

Chưa kể, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn nhiệt tình mở cửa cho các doanh nghiệp của Nga cũng như tiếp tục hợp tác thương mại với xứ sở Bạch Dương, bất chấp các lệnh trừng phạt của phương Tây và chiến sự tại Ukraine.

Các nhà phân tích dự đoán lãi suất của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không chứng kiến thay đổi nào, vì vậy động thái hạ lãi suất của ngân hàng trung ương khiến thị trường ngạc nhiên.

Tuyên bố cùng ngày của ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ cho biết uỷ ban chính sách kỳ vọng “có thể bắt đầu quá trình hạ nhiệt lạm phát” và có một số dấu hiệu cho thấy hoạt động kinh tế đang có xu hướng mất đà.

Tháng 7 vừa qua, chỉ số giá tiêu dùng của Thổ Nhĩ Kỳ nhảy vọt 79,6% so với cùng kỳ năm ngoái - đánh dấu mức cao nhất trong 24 năm.

Điều này diễn ra trong bối cảnh đất nước phải vật lộn với chi phí năng lượng và thực phẩm leo thang, cũng như chiến lược khó hiểu của Thổng thống Recep Tayyip Erdogan về chính sách tiền tệ.

“Thứ tồi tệ nhất trên đời”

Giá tiêu dùng tăng cao đã ảnh hưởng nặng nề tới đời sống của 84 triệu dân, và có rất ít người hy vọng tình hình sẽ sớm cải thiện do chiến sự Nga - Ukraine còn tiếp diễn, giá năng lượng và thực phẩm cao, và đồng lira suy yếu mạnh.

Thổ Nhĩ Kỳ từng ghi nhận tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng trong những năm trước, nhưng trong vài năm trở lại đây, ông Erdogan đã từ chối thắt chặt chính sách tiền tệ để hạ nhiệt lạm phát. Vị tổng thống ví lãi suất như “thứ tồi tệ nhất trên đời”.

Kết quả là đồng nội tệ của Thổ Nhĩ Kỳ giảm sâu và sức chi tiêu của người dân đi xuống. Tính từ đầu năm đến nay, đồng lira đã mất 26% giá trị so với đồng USD và tính trong 5 năm qua thì đã giảm 80% so với đồng bạc xanh.

Tổng thống Erdogan đã chỉ thị cho ngân hàng trung ương liên tục cắt giảm lãi suất trong hai năm 2020 và 2021, ngay cả khi lạm phát đi lên. Giới chuyên gia nói ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ hoàn toàn không có quyền tự chủ.

Các thống đốc ngân hàng trung ương hễ bày tỏ thái độ phản đối với ông Erdogan đều bị sa thải. Tính tới mùa xuân năm ngoái, ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ đã có 4 thống đốc khác nhau chỉ trong hai năm.

Tăng cường kiểm soát vốn?

Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang áp dụng một loạt chính sách khác thường để cố nâng giá đồng lira, theo CNBC.

Hầu hết biện pháp có liên quan tới việc chi tiêu dự trữ ngoại hối hoặc ngăn chặn các khoản vay bằng đồng lira cho những công ty được cho là đang nắm giữ quá nhiều ngoại tệ. Giới chuyên gia kinh tế nói các biện pháp này là không bền vững.

Hãng tư vấn Capital Economics cảnh báo trong tương lai, Thổ Nhĩ Kỳ có thể sẽ phải đối mặt với nhiều rắc rối hơn. “Động thái hạ lãi suất mới nhất có thể kích hoạt một cuộc khủng hoảng tiền tệ”, công ty nhận định.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang bị thâm hụt tài khoản vãng lai ngày càng lớn. Theo Capital Economics, nước này đang có các khoản nợ vay nước ngoài ngắn hạn lớn và dự trữ ngoại hối thấp đến mức nguy hiểm.

“Nếu ngân hàng trung ương tiếp tục theo đuổi việc giảm lãi suất trong những tháng tới, chúng tôi nghi ngờ rằng chính phủ sẽ tăng cường các biện pháp kiểm soát vốn nghiêm ngặt hơn”, hãng tư vấn cho biết thêm.

Thổ Nhĩ Kỳ là một ngã tư kinh tế và chính trị quan trọng giữa đông và tây, đồng thời là nơi sinh sống của hàng triệu người tị nạn Trung Đông và Nam Á. Bên cạnh đó, quốc gia này còn sở hữu quân đội lớn thứ hai trong NATO.