Thị trường ô tô đóng băng vì COVID-19, giới chức Trung Quốc tặng tiền mặt cho dân để kích cầu

Trong một năm bình thường, người dân Trung Quốc có thể mua hơn 6 triệu xe mới. Năm nay, con số đạt gần 3,7 triệu, và bây giờ chính phủ đang tặng tiền mặt để giúp thị trường ô tô lớn nhất thế giới phục hồi sau đại dịch viêm phổi cấp COVID-19.

Doanh số bán ô tô đã giảm 42% trong quý đầu năm 2020 so với năm ngoái, theo dữ liệu mà Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc (CAAM) công bố tuần trước. 

Mặc dù nguyên nhân chủ yếu là do mức sụt giảm 79% trong tháng 2 - khi đất nước 1,4 tỉ dân chỉ mua 310.000 ô tô - thị trường vẫn rất yếu. Chỉ 1,43 triệu xe được bán tại Trung Quốc vào tháng trước, giảm 43% so với tháng 3 năm 2019.

Ngành công nghiệp ô tô đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế Trung Quốc. Hơn 40 triệu người dân trong nước làm việc trong ngành ô tô, trực tiếp hoặc gián tiếp. Ngành ô tô tạo ra doanh thu hơn 1.000 tỉ USD mỗi năm, bằng khoảng 10% sản lượng sản xuất của Trung Quốc.

Một thị trường xe hơi Trung Quốc sôi động cũng rất quan trọng với phần còn lại của thế giới. Các hãng xe toàn cầu như Volkswagen và General Motors bán hàng triệu xe hơi tại Trung Quốc. Doanh số tại đây chiếm khoảng 40% tổng doanh số của họ.

Quay lại trạng thái bình thường sẽ là thách thức đối với Trung Quốc. Nền kinh tế vẫn đang cố gắng phục hồi sau khi chính phủ nỗ lực ngăn chặn sự bùng phát của COVID-19 bằng cách phong tỏa các thành phố và hạn chế đi lại. 

Hoạt động sản xuất ô tô đình trệ khi các nhà máy phải đóng cửa và chuỗi cung ứng đứt đoạn. Phần lớn thế giới vẫn đang trong tình trạng phong tỏa, khiến nỗ lực phục hồi của Trung Quốc không thể diễn ra thuận lợi.

Ít nhất hoạt động sản xuất ô tô đã bắt đầu khôi phục ở Trung Quốc. Ngay cả Vũ Hán, tâm chấn đầu tiên của dịch COVID-19 và cũng là một trung tâm sản xuất ô tô toàn cầu, đã chấm dứt thời kì phong tỏa 76 ngày vào tuần trước.

Song thuyết phục người dân mua xe mới trở lại là việc khó hơn nhiều. Và nỗ lực ấy còn gian nan hơn bởi nhu cầu mua ô tô mới đã giảm mạnh trước khi dịch bùng phát. Tổng số xe mà người dân mua đã giảm khoảng 8% trong năm 2019, đạt dưới 25,8 triệu chiếc. Trước đó, con số ấy đã giảm gần 3% trong năm 2018 - lần giảm đầu tiên từ thập niên 90.

"Mặc dù sự gián đoạn chuỗi cung ứng do COVID-19 là vấn đề lớn đối với các hãng xe, nhu cầu giảm còn đáng sợ hơn trong bối cảnh số lượng xe mới mà người dân mua đã giảm liên tiếp trong 2 năm ở Trung Quốc", Alicia García-Herrero, trưởng nhóm chuyên gia kinh tế của tổ chức Natixis, nhận xét.

Alicia nhấn mạnh với CNN rằng mức giảm 43% số lượng xe hồi tháng 3 là yếu tố đáng lo ngại, vì trước đó xu hướng giảm đã diễn ra.

Trung Quốc phải nhanh chóng kích cầu

Chính phủ Trung Quốc hiểu rằng thị trường ô tô đang đối mặt với vấn đề về cầu. CAMM xác nhận trong một thông báo tuần trước rằng, trong bối cảnh các hãng xe tái khởi động sản xuất, thúc đẩy tiêu dùng trở thành mục tiêu chủ đạo và cấp bách của ngành.

Mặc dù thị trường xe hơi có thể phục hồi trong quí II, CAAM dự báo rất có thể Trung Quốc sẽ không có khả năng bù đắp tổn thất trong quí I.

CAAM chưa công bố dự báo doanh số xe hơi trong năm nay. Trước khi dịch bùng phát, CAAM dự đoán doanh số giảm 2% trong năm 2020. Mặc dù vậy, các nghiên cứu độc lập chỉ ra viễn cảnh ảm đạm hơn nhiều. Theo một báo cáo mà S&P Ratings công bố tuần trước, số lượng xe mới mà người dân Trung Quốc mua trong năm nay có thể giảm tới 10% so với năm trước.

Bắc Kinh đang thực hiện những giải pháp để tăng mức mua ô tô. Tháng trước, chính phủ thông báo họ sẽ tăng trợ cấp và giảm thuế cho các loại xe sử dụng năng lượng mới - như xe điện hay xe lai - thêm hai năm nữa.

Năm ngoái, chính phủ giảm mạnh các khoản ưu đã để loại những doanh nghiệp yếu. Song ngành xe điện đã hứng chịu tổn thất lớn hơn nhiều so với toàn thị trường ô tô. Nếu khong tính số lượng xe mà hãng Tesla án, tháng trước, ngươi dân chỉ mua 53.000 xe, giảm 53% so với cùng kì năm ngoái. 

Chính quyền địa phương cũng hành động. Ít nhất hơn chục thành phố và tỉnh đã khuyến khích người dân mua xe hơi, với mức hỗ trợ tiền mặt tối đa 1.400 USD mỗi xe.

Rất có thể chính phủ và giới chức địa phương hi vọng nhu cầu mua xe sẽ phục hồi khi các trường học hoạt động trở lại và mùa hè sắp tới. Đưa con tới trường bằng ô tô là nhu cầu lớn khiến người dân Trung Quốc muốn mua ô tô, theo Hiệp hội xe chở khách Trung Quốc (CPCA).

Ông Cui Dongshu, Tổng thư kí CPCA, nhấn mạnh rằng kì nghỉ Quốc tế Lao động năm nay kéo dài 5 ngày, mức dài nhất trong hơn một thập kỉ. 

"Tôi hi vọng nhu cầu du lịch trong một nghĩ lễ dài sẽ thúc đẩy doanh số xe hơi", ông nói.