Thị trường bán lẻ dược phẩm quý I: Long Châu tiếp đà thăng tiến, Pharmacity hụt hơi trong cuộc đua mở chuỗi

Theo nghiên cứu vừa mới xuất bản của Q&Me hồi tháng 3, số cửa hàng thuộc các chuỗi dược phẩm tăng 34% so với năm 2022. Cụ thể, tính đến cuối tháng 3, báo cáo của Q&Me ghi nhận nhà thuốc Long Châu dẫn đầu thị phần với 1.016 cửa hàng. Một tay chơi khác là nhà thuốc An Khang dưới sự hậu thuẫn của nhà bán lẻ hàng đầu Việt Nam - CTCP Đầu tư Thế Giới Di Động (mã: MWG) đã đạt con số 524 cửa hàng.

Đáng chú ý, thương hiệu Pharmacity không được liệt kê con số cửa hàng nhưng Q&Me lại liệt kê tên SK Pharmacy đi kèm với số lượng cửa hàng là 937. Hiện tại, ở Việt Nam chưa có chuỗi dược phẩm nào có tên là SK Pharmacy.

Ba sắc thái của bán lẻ dược phẩm Việt giai đoạn đầu năm 2023

Chuỗi Pharmacity vốn nhận được sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ Tập đoàn đầu tư của Hàn Quốc là SK Group. Năm ngoái, bộ máy thượng tầng của Pharmacity đã có sự biến động.

Nhà sáng lập chuỗi nhà thuốc Pharmacity là ông Christopher Randy Stroud (Chris Blank) đã không còn là người đại diện pháp luật của chuỗi dược phẩm này, người thay thế là ông Nguyễn Như Nam, một nhân sự cấp cao thuộc Tập đoàn SK (SK Group). Hồi tháng 9/2022, chuỗi dược phẩm đã có lãnh đạo mới là CEO Trần Tuệ Tri.

Trong thời điểm có sự thay đổi về nhân sự ở cấp lãnh đạo, chuỗi Pharmacity đã ghi nhận quy mô cửa hàng sụt giảm liên tục. Cụ thể, tính đến 30/6/2022, Pharmacity ghi nhận 1.118 cửa hàng. Trong quý III/2022, chuỗi này còn 1.073 nhà thuốc và tính đến 31/12/2022, chuỗi này chỉ còn 1.017 cửa hàng trên toàn quốc.

Trước đó, Pharmacity từng đặt mục tiêu chạm mốc 5.000 cửa hàng vào năm 2025, đặt mục tiêu doanh thu 1,5 tỷ USD.

Một chuỗi nhà thuốc khác là An Khang thuộc sở hữu của Thế Giới Di Động vừa thông báo kế hoạch ngừng mở rộng trong năm 2023. Hiện tại, quy mô nhà thuốc An Khang dừng lại ở con số 504. Dù ban lãnh đạo của công ty nhận định An Khang là một ẩn số nhưng những bài học từ quá khứ trong việc quá trình mở rộng ồ ạt đã khiến MWG phải cẩn trọng đối với An Khang.

"Bây giờ mở cửa hàng nào thì cửa hàng đó phải thắng chúng tôi mới mở, không thì chúng tôi không mở”, Chủ tịch HĐQT MWG, ông Nguyễn Đức Tài nói. Năm ngoái, MWG từng kỳ vọng mở 800 cửa hàng cho An Khang tính đến cuối năm 2022 và 2.000 cửa hàng đến cuối năm 2023 để dẫn đầu thị trường bán lẻ thuốc hiện đại cả quy mô và số lượng.

Ở chiều hướng ngược lại, chuỗi nhà thuốc Long Châu thuộc đại gia bán lẻ FPT Retail (mã: FRT) đang có bước tiến công thần tốc, dẫn đầu thị trường về quy mô cửa hàng. Tháng 11/2022, Long Châu tuyên bố đã đạt cột mốc 1.000 nhà thuốc để đuổi kịp Pharmacity, trong đó có 937 cửa hàng có doanh thu.

Tại ĐHĐCĐ thường niên năm 2023, Long Châu tuyên bố đã trở thành chuỗi nhà thuốc có số cửa hàng lớn nhất Việt Nam. Theo kế hoạch đề ra cho năm 2023, Long Châu đặt mục tiêu tăng nhận diện về vùng phủ thông qua việc mở thêm ít nhất 400 nhà thuốc và nâng tổng số tại cuối năm 2023 lên 1.400-1.500 cửa hàng. 

Tại sao Long Châu sớm vượt Pharmacity về số cửa hàng?

Kể từ sau đại dịch COVID-19, thị trường bán lẻ dược phẩm chứng kiến nguồn lực đầu tư mạnh mẽ đến từ các ông lớn như Thế Giới Di Động, FRT,...  Điều này diễn ra khi các công ty đều nhận thấy nhu cầu chăm sóc sức khỏe đang trở thành một xu hướng mới.

Theo hãng phân tích Economist Intelligence Unit (EIU), doanh thu dược phẩm tại Việt Nam đạt 5,9 tỷ USD (tăng 9,6% so với cùng kỳ) vào năm 2021. Trong giai đoạn 2017- 2021, doanh thu dược phẩm tăng trưởng với tốc độ tăng trưởng kép đạt mức 7,4%. EIU dự báo tốc độ tăng trưởng này sẽ tăng lên 9,5% trong 5 năm tới, do chi tiêu cho các sản phẩm liên quan đến sức khỏe sẽ tăng cùng với thu nhập người dân tăng lên.

Trong thị trường đang lên đó, kênh ETC (thuốc điều trị/thuốc kê đơn, có thể được sử dụng làm đại diện cho kênh bệnh viện) hiện đóng góp khoảng 75-76% tổng doanh thu trong 5 năm qua. Kênh OTC (thuốc không kê đơn) chiếm khoảng 25% tổng doanh thu.

Thói quen mua thuốc không kê đơn của người Việt đã sớm trở thành ý tưởng kinh doanh của Pharmacity. Gia nhập thị trường từ năm 2011, Pharmacity của nhà sáng lập Chris Blank đến với thị trường với mục tiêu trở thành chuỗi bán lẻ dược phẩm tiên tiến đầu tiên tại Việt Nam. Dưới sự hậu thuẫn của Mekong Capital, Pharmacity nhanh chóng mở rộng thị trường và vươn lên dẫn đầu với hơn 1.000 cửa hàng.

Tuy nhiên, thị trường không chỉ có mỗi Pharmacity. Kể từ năm 2021, các chuỗi nhà thuốc hiện đại đã tăng tốc mở mới để giành thị phần từ các nhà thuốc truyền thống trong kênh OTC. Ban lãnh đạo FRT từng chia sẻ Long Châu sẽ không mở rộng quy mô bằng mọi giá. Tuy nhiên, chỉ sau 5 năm đi vào vận hành, nhà thuốc Long Châu đã chính thức vượt Pharmacity về số lượng cửa hàng.

Tại ĐHĐCĐ thường niên năm 2023, Chủ tịch HĐQT Nguyễn Bạch Điệp chia sẻ năm 2022, nhà thuốc Long Châu ghi nhận doanh thu đạt 9.596 tỷ đồng, tăng 141% so với cùng kỳ. Chuỗi nhà thuốc lãi 52 tỷ đồng, tăng hơn 10 lần so với mức 5 tỷ đồng của năm 2021.

Trong năm nay, công ty kỳ vọng chuỗi Long Châu sẽ đem về 14.000 tỷ đồng doanh thu, tăng 46% so với năm 2022. Đồng thời ban lãnh đạo kỳ vọng mỗi cửa hàng mở mới sẽ có lãi trong vòng 6 tháng. Lợi nhuận sau thuế kỳ vọng sẽ đạt gấp đôi năm 2022, tức khoảng 100 tỷ đồng. 

Long Châu dù đi sau nhưng sớm đi đúng định hướng là bán thuốc với đội ngũ dược sĩ kinh nghiệm, quyết giành lấy thị phần của nhà thuốc truyền thống thay vì thiên về trải nghiệm mua sắm tiện ích như Pharmacity. Điều này đã được ban lãnh đạo FRT nhắc tới nhiều lần. Theo bà Nguyễn Bạch Diệp, mô hình của Pharmacity là của tương lai chứ không phải của thời điểm hiện tại. Người dân Việt Nam vẫn chưa sẵn sàng vào tiệm thuốc tây để mua hàng tiêu dùng.

Tiếp đà thăng tiến trên thị trường bán lẻ dược phẩm

Nếu nhìn vào con số thống kê, có thể thấy thị trường bán lẻ đồ điện gia dụng, thiết bị công nghệ Việt được thống trị hoàn toàn bởi Thế Giới Di Động. Theo khảo sát từ Q&Me, chuỗi Thế Giới Di Động sở hữu quy mô cửa hàng lên tới 3.385, vượt xa đối thủ xếp thứ hai là FPT Shop với chỉ 985 cửa hàng và Viettel Store với 400 cửa hàng.

Dù là ông lớn dẫn đầu nhưng ban lãnh đạo Thế Giới Di Động từng thừa nhận thị trường bán lẻ điện thoại đã rơi vào trạng thái bão hòa và công ty sẽ chuyển hướng sang các chuỗi mới thay vì tập trung vào mảng kinh doanh cốt lõi. Phía FPT Retail cũng nhận ra sự bão hòa đó.

Công ty đã sớm dồn sức đầu tư cho chuỗi nhà thuốc Long Châu với tiềm năng tăng trưởng dài hạn. Trong khi Thế Giới Di Động chỉ mới bắt đầu dồn lực cho An Khang từ năm 2022 sau nhiều năm bỏ bê chuỗi nhà thuốc này. Kết thúc năm 2021, nhà thuốc An Khang có 178 cửa hàng và công ty sớm đặt mục tiêu mở rộng để gia tăng thị phần, lọt vào top 3 nhà bán lẻ dược phẩm. Tuy nhiên, quá trình mở rộng của An Khang đang dừng lại ở ngưỡng 500 cửa hàng.

Long Châu với lợi thế tập trung vào thị trường sớm cộng thêm việc đối thủ lớn chậm chân trong việc mở rộng đã giúp chuỗi nhà thuốc này mạnh tay thi triển các chiến lược tăng cường nhận diện thương hiệu, củng cố vị thế và tiếp tục công cuộc mở rộng.

Theo báo cáo mới đây của PwC, có tới 54% người tiêu dùng Việt Nam tham gia khảo sát có ý định cắt giảm chi tiêu cho hàng hóa xa xỉ trong 6 tháng tới. Một số mặt hàng và dịch vụ khác mà người dùng cũng dự kiến giảm chi tiêu có thể kể tới như du lịch (42%), thiết bị điện tử (38%), thời trang (34%), sữa chữa – cải thiện nhà ở (34%) và giải trí trực tuyến (34%). 

Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, người dùng thắt chặt chi tiêu, doanh thu từ mảng kinh doanh ICT nhiều khả năng khó hồi phục trong ngắn hạn, cộng thêm việc Thế Giới Di Động gần như đã thống trị thị trường bán lẻ công nghệ tại Việt Nam, việc giành giật miếng bánh này khó càng thêm khó. Vì vậy, cùng với khảo sát này, có thể hiểu vì sao FRT dồn lực cho mảng bán lẻ dược phẩm với chuỗi Long Châu.