Thép Việt Nam 'chóng mặt' vì kiện phòng vệ: một tháng 8 vụ

Nhiều doanh nghiệp thép chỉ biết ‘khóc’ khi đối mặt với phòng vệ thương mại

Sản xuất phôi thép tại nhà máy luyện thép. (Ảnh: Quân Trang/TTXVN)

Hơn 1 tháng qua, ngành thép Việt Nam liên tiếp phải đối mặt với gần 10 vụ kiện phòng vệ thương mại. Điều này đưa ngành thép trở thành một trong những ngành chịu áp lực về kiện tự vệ, áp thuế nhiều nhất.

Các chuyên gia ngành này đều “ngán ngẩm” dự báo xuất khẩu thép sẽ bị tác động mạnh trong thời gian tới.

1 tháng với 8 vụ kiện

Theo số liệu thống kê của Hiệp hội Thép Việt Nam, chỉ trong vòng khoảng 1 tháng vừa qua, ngành thép phải chịu áp lực kiện phòng vệ, chống bán phá giá với 8 vụ việc, đến từ 7 thị trường khác nhau.

Cụ thể, Bộ Thương mại Thái Lan đã khởi xướng điều tra gia hạn lần 2 biện pháp tự vệ đối với sản phẩm thép tấm không hợp kim cán nóng dạng cuộn và không cuộn. Liên minh châu Âu (EU) áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời trong vụ việc điều tra, áp dụng biện pháp tự vệ với một số sản phẩm thép nhập khẩu; trong đó, có Việt Nam gồm: thép cán nguội hợp kim và không hợp kim; thép tấm mạ kim loại và thép không gỉ cán nguội dạng tấm và thanh.

Cơ quan biên phòng Canada (CBSA) cũng đã khởi xướng điều tra bán phá giá đối với một số sản phẩm ống thép hàn các bon có xuất xứ hoặc nhập khẩu từ Pakistan, Philippines, Thổ Nhĩ Kỳ và Việt Nam.

Bên cạnh đó, Bộ Công nghiệp và Thương mại Quốc tế Malaysia (MITI) đã khởi xướng điều tra bán phá giá đối với một số sản phẩm sắt hoặc thép cuộn hợp kim và không hợp kim cán phẳng mạ hoặc tráng kẽm có xuất xứ hoặc nhập khẩu từ Trung Quốc và Việt Nam.

Ngoài ra, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã khởi xướng điều tra chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với sản phẩm thép chống ăn mòn nhập khẩu từ Việt Nam do nghi ngờ có sự lẩn tránh thuế.

DOC cũng đã đăng công báo khởi xướng điều tra chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp đối với sản phẩm thép cuộn cán nguội nhập khẩu từ Việt Nam do nghi ngờ có sự lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với thép CRS nhập khẩu từ Hàn Quốc.

Cùng với đó, Liên minh kinh tế Á-Âu (EEC) ra thông báo khởi xướng điều tra áp dụng biện pháp tự vệ toàn cầu đối với sản phẩm thép hợp kim và không hợp kim. Mới đây nhất, Tổng vụ Phòng vệ thương mại (DGTR) thuộc Bộ Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ khởi xướng vụ việc điều tra chống trợ cấp đối với sản phẩm ống thép không gỉ có xuất xứ hoặc nhập khẩu từ Trung Quốc và Việt Nam.

Từ trước tới nay, sắt thép vẫn là mặt hàng bị kiện phòng vệ nhiều nhất trong số các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam), tính đến tháng 6/2018, Việt Nam đã bị kiện chống bán phá giá 78 vụ; 12 vụ kiện chống trợ cấp và 17 vụ kiện chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá.

Đáng chú ý, trong số 78 vụ kiện chống bán phá giá thì có 37 vụ liên quan đến sắt thép, kiện chống trợ cấp cũng có gần 3/4 vụ kiện liên quan đến sắt thép.

Theo ông Hồ Nghĩa Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam, việc bảo hộ thương mại đang gia tăng trong bối cảnh hội nhập hiện nay. Đặc biệt, các vụ kiện đến từ các thị trường chính của Việt Nam như các nước ASEAN, Hoa Kỳ, EU...

"Chắc chắn những vụ kiện như vậy, doanh nghiệp Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu, không chỉ trong thời gian từ nay đến cuối năm, mà cả những năm tiếp theo. Muốn tăng trưởng được kim ngạch xuất khẩu, đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn từ các doanh nghiệp, bản thân hiệp hội trong việc tìm kiếm thị trường mới và đối mặt với các vụ kiện phòng vệ," ông Dũng nói.

Thực hiện chuỗi sản xuất khép kín

Ông Hồ Nghĩa Dũng cho hay năm 2016, Việt Nam xuất khẩu khoảng 3,6 triệu tấn thép và năm 2017, xuất khẩu đạt 4,7 triệu tấn thép. Năm nay, ngành thép dự kiến xuất khẩu sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh.

"Rõ ràng, việc xuất khẩu với tốc độ tăng trưởng nhanh khiến thép Việt bị các nước chú ý và áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất trong nước," ông Dũng nhấn mạnh.

Thép Việt bị dính dáng nhiều đến việc lẩn tránh thuế, xuất khẩu các sản phẩm từ nước khác như Trung Quốc, Hàn Quốc... Do vậy, để đối mặt, ngành thép Việt Nam phải hoàn thiện hơn quy trình sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh. Đặc biệt, cố gắng khép kín từ khâu đầu vào đến sản xuất để loại trừ dần nguồn gốc xuất xứ từ các nước, giảm thiểu việc các nước cho rằng Việt Nam lẩn tránh thuế.

Về phía doanh nghiệp, ông Nguyễn Thanh Trung, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Tôn Đông Á cho hay việc các nước áp dụng các biện pháp bảo hộ đang gây khó khăn cho xuất khẩu của ngành thép. Do vậy, Tôn Đông Á đã tập trung đầu tư công nghệ để sản xuất ra sản phẩm thép có chất lượng cao. Bởi, công nghệ tốt không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng của sản phẩm thép. Điều này giúp tôn thép Việt Nam thuận lợi và tự tin hơn khi bước ra sân chơi quốc tế, đồng thời, hạn chế việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại từ các nước.

Đại diện lãnh đạo Tập đoàn Hòa Phát cũng cho biết với việc đầu tư Khu liên hợp gang thép Dung Quất, Hòa Phát sẽ trở thành nhà sản xuất thép cán nóng thứ hai tại Việt Nam (sau Formosa) nhưng lại là doanh nghiệp duy nhất sở hữu chuỗi giá trị sản xuất khép kín từ quặng sản xuất thép cán nóng đến sản phẩm tôn thép và phân phối. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp nâng năng lực cạnh tranh và giảm thiểu tối đa việc “dính” tới kiện lẩn tránh thuế, chống bán phá giá từ các thị trường xuất khẩu.

Thực tế cho thấy, trong rất nhiều vụ việc liên quan đến kiện phòng vệ thương mại thời gian qua, thép Hòa Phát là đơn vị phòng tránh tốt nhờ chủ động phối hợp và chứng minh xuất xứ, năng lực cạnh tranh của mình. Điển hình như việc không bị áp thuế khi xuất khẩu sang EU, hay phía Australia tuyên bố thép Hòa Phát không bán phá giá thép cuộn sang thị trường này.

Đại diện Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương cho rằng để ứng phó và tránh được tối đa các vụ kiện phòng vệ, bản thân doanh nghiệp nên chủ động phòng tránh bằng cách đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tránh phát triển quá nóng một thị trường. Cùng với đó, đa dạng hóa mặt hàng, cạnh tranh bằng chất lượng sản phẩm với giá cao, giảm dần cạnh tranh bằng giá rẻ.

Đặc biệt, doanh nghiệp cần hướng đến tự chủ được các nguồn nguyên liệu sản xuất đầu vào ngay trong nước.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, ông Hồ Nghĩa Dũng cho rằng nhu cầu thép ngày càng tăng. Đây sẽ là cơ hội lớn cho ngành thép phát triển. Ngoài việc đẩy mạnh xuất khẩu, cũng cần bảo vệ thị trường thép trong nước, ngăn chặn việc nhập khẩu các sản phẩm trong nước đã sản xuất được.

Ông Hồ Nghĩa Dũng cho biết Hiệp hội Thép Việt Nam sẽ tiếp tục nỗ lực cùng các doanh nghiệp để thông tin về thị trường và đề nghị Bộ Công Thương sử dụng mạnh hơn công cụ phòng vệ thương mại nhằm bảo vệ sản xuất thép nội địa...

Xem thêm Thép Việt trong vòng xoáy kiện tụng toàn cầu Thép Việt trong vòng xoáy kiện tụng toàn cầu