Thái Lan đang ‘bán rẻ’ ngành công nghiệp ô tô nội địa cho Trung Quốc?

Theo Nikkei Asia, Chính phủ Thái Lan có lẽ đã vô tình tạo ra một phản ứng dây chuyền khi tung ra các gói trợ cấp cho các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc. Giới chuyên gia trong ngành nhận định rằng động thái này đã dẫn đến tình trạng dư thừa xe điện khổng lồ, châm ngòi cho một cuộc chiến giá cả trong phân khúc xe sử dụng động cơ đốt trong, vốn đang lao đao với việc cắt giảm sản xuất và đóng cửa nhà máy.

Hậu quả không lường trước này cũng lan sang chuỗi cung ứng, khi ít nhất 10 nhà sản xuất phụ tùng đã phải đóng cửa vì các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc được trợ cấp không mua hàng từ họ.

Theo Cục Thuế, 185.029 xe điện đã được nhập khẩu kể từ khi chính phủ Thái Lan triển khai chương trình trợ giá xe điện vào năm 2022. Tuy nhiên, dữ liệu từ Cục Giao thông Đường bộ cho thấy chỉ có 86.043 xe điện mới được đăng ký, đồng nghĩa với việc ít nhất 90.000 xe điện đang tồn kho.

"Chúng ta đang chứng kiến tình trạng dư thừa xe điện, khi rất nhiều xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc trong hai năm qua vẫn nằm trong kho của các đại lý," Chủ tịch EVAT Krisda Utamote chia sẻ, đồng thời cho biết thêm rằng ngày càng có nhiều nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đầu tư sản xuất tại Thái Lan.

Chương trình trợ giá xe điện bắt đầu vào năm 2022 theo Hiệp định Thương mại tự do ASEAN-Trung Quốc. Nhằm mục đích giúp xe điện trở nên dễ tiếp cận hơn, chính phủ đã cung cấp cho các nhà sản xuất Trung Quốc khoản trợ cấp lên tới 150.000 baht (4.130 USD) cho mỗi chiếc xe. Thỏa thuận này cũng miễn thuế nhập khẩu đối với xe điện Trung Quốc bán tại Thái Lan, với điều kiện các công ty Trung Quốc phải sản xuất tại Thái Lan số lượng xe điện tương đương với số lượng họ đã nhập khẩu kể từ năm 2022. Việc sản xuất phải bắt đầu trong năm nay, và các xe được trợ giá có thể được bán trong nước hoặc xuất khẩu.

BYD, nhà sản xuất xe điện lớn nhất Trung Quốc, là hãng tích cực nhất trong số 6 nhà sản xuất ô tô đã đầu tư theo chương trình này. Họ đã mạnh tay giảm giá mẫu Atto mới tới 340.000 baht (9.375 USD), tương đương mức giảm 37% so với giá ra mắt 899.000 baht. Neta, một nhà sản xuất xe điện khác của Trung Quốc, cũng đã giảm giá mẫu V-II 50.000 baht, tương đương 9%, so với giá ra mắt 549.000 baht.

BYD và các đối thủ Trung Quốc của họ sẽ có khả năng sản xuất khoảng 750.000 xe mỗi năm khi các nhà máy ở Thái Lan hoạt động hết công suất. Tuy nhiên, không có hãng nào bình luận về việc liệu họ có tiếp tục chiến lược giảm giá mạnh hay không.

Tác động của các khoản trợ cấp đã lan rộng khắp ngành công nghiệp ô tô, vốn sử dụng hơn 750.000 lao động và đóng góp khoảng 11% vào tổng sản phẩm quốc nội của đất nước.

Điều này khiến ngành ô tô trở thành ngành đóng góp lớn thứ tư cho nền kinh tế Thái Lan. Nó là một phần của toàn bộ khu vực công nghiệp, chiếm 25,2% GDP. Ngành du lịch nổi tiếng đứng thứ hai với 18%, tiếp theo là bán lẻ (16%). Nông nghiệp đứng thứ năm với 8,6%.

Doanh số bán xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch bắt đầu giảm sau khi xuất hiện các khoản trợ cấp cho xe điện khiến giá xe giảm xuống. Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản bị ảnh hưởng nặng nề nhất, vì họ sản xuất khoảng 90% số xe này tại Thái Lan.

Những khó khăn trong nền kinh tế Thái Lan cũng góp phần vào tình trạng này, khi người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu đối với những mặt hàng đắt tiền. Liên đoàn Công nghiệp Thái Lan cho biết 260.365 xe đã được bán trong 5 tháng đầu năm, giảm 23% so với cùng kỳ năm 2023 và là mức thấp nhất trong một thập kỷ.

Các nhà sản xuất xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch đang phải cắt giảm công suất để duy trì hoạt động.

Đầu tháng này, Honda Motor, nhà sản xuất ô tô lớn thứ hai của Nhật Bản, đã thông báo sẽ ngừng sản xuất xe tại nhà máy ở tỉnh Ayutthaya vào năm 2025 và tập trung hoạt động tại nhà máy ở tỉnh Prachinburi. Động thái này nằm trong kế hoạch cắt giảm sản lượng hàng năm tại Thái Lan xuống còn 120.000 chiếc, từ mức 270.000 chiếc trước đó.

Các nhà sản xuất Nhật Bản khác cũng đang có những động thái tương tự. Subaru đã tuyên bố sẽ ngừng lắp ráp ô tô tại Thái Lan vào cuối năm nay, trong khi Suzuki dự kiến sẽ làm điều tương tự vào năm 2025.

Các nhà sản xuất phụ tùng ô tô cũng đang chịu ảnh hưởng nặng nề. "Các đơn đặt hàng phụ tùng đã giảm 40% trong năm nay," Sompol Tanadumrongsak, chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất phụ tùng ô tô Thái Lan, chia sẻ với Nikkei Asia. Ông Sompol cho biết thêm rằng mỗi nhà lắp ráp ô tô đã "cắt giảm 30% đến 40% công suất trong năm nay."

Ông Sompol dự đoán ngành công nghiệp này sẽ tiếp tục thu hẹp khi trải qua "quá trình chuyển đổi đầy khó khăn" sang xe điện. Ông cũng chỉ ra rằng chỉ có khoảng một chục trong số 660 nhà sản xuất phụ tùng Thái Lan có thể cung cấp cho các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc, những người chủ yếu dựa vào nguồn nhập khẩu từ Trung Quốc hoặc chuỗi cung ứng chi phí thấp của riêng họ.

"Hầu hết các nhà sản xuất phụ tùng địa phương đã phải giảm hoạt động xuống còn ba ngày một tuần do nhu cầu sụt giảm," ông Sompol cho biết, đồng thời nói thêm rằng khoảng một chục nhà sản xuất đã "bị buộc phải đóng cửa."

Chính phủ Thái Lan chưa có dấu hiệu thay đổi chính sách, bất chấp áp lực từ các nhà sản xuất ô tô truyền thống và các nhà cung cấp phụ tùng của họ.

"Chúng tôi hoan nghênh việc ngày càng có nhiều nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đầu tư vào Thái Lan, điều này cho thấy họ tin tưởng vào chính sách hỗ trợ xe điện của chúng tôi," Narit Therdsteerasukdi, Tổng thư ký Uỷ ban Đầu tư Thái Lan, phát biểu tại lễ khai trương nhà máy của nhà sản xuất xe điện Trung Quốc GAC Aion vào tuần trước. "Tuy nhiên, sẽ rất tuyệt vời nếu các bạn có thể hỗ trợ các nhà sản xuất phụ tùng của chúng tôi bằng cách sử dụng một số linh kiện ô tô do các công ty Thái Lan sản xuất."