Nhà đất

Tăng thuế VAT: Giá nhà tăng mạnh, ‘cú đánh’ nặng nề vào người thu nhập thấp

Có 2 nguyên nhân dẫn đến giá nhà sẽ tăng mạnh từ đề xuất tăng thuế VAT của Bộ Tài chính. Thứ nhất là giá nhiều loại hàng hóa tăng khiến mặt bằng giá nguyên nhiên vật liệu, nhận thầu thi công, nhân công... tăng lên. Thứ hai, hoạt động chuyển quyền sử dụng đất phải chịu thuế VAT 12% trong khi trước đó không phải chịu thuế.

Bộ Tài chính đã đề xuất tăng thuế giá trị gia tăng (thuế VAT) từ 10% lên 12% kể từ đầu năm 2019. Bộ này cũng loại một số hàng hóa thiết yếu khỏi nhóm ưu đãi thuế VAT, đồng thời đưa hàng loạt nhóm hàng hóa, dịch vụ lâu nay không thuộc đối tượng chịu thuế VAT nay phải gánh thêm mức thuế từ 5% đến 12%.

Điều này đồng nghĩa hàng hóa sẽ tăng giá, người dân sẽ thắt lưng buộc bụng, chi tiêu ít hơn. Doanh nghiệp sẽ khó tiêu thụ sản phẩm, lợi nhuận giảm nên nộp thuế cũng giảm theo. Không những ảnh hưởng đến tiêu dùng hàng ngày mà việc tăng thuế còn ảnh hưởng tới giá cả bất động sản và khiến cho giấc mơ mua nhà của nhiều người thu nhập trung bình trở xuống ngày càng trở nên xa vời.

Theo quy định hiện nay, khi mua nhà đất người dân không phải chịu thuế VAT với hoạt động chuyển quyền sử dụng đất. Nhưng theo đề xuất của Bộ Tài chính, hoạt động chuyển quyền sử dụng đất thời gian tới sẽ phải chịu thuế VAT 12%.

Giá nhà sẽ tăng mạnh

Hai ngày sau đề xuất tăng thuế VAT từ 10% lên 12% và đánh thuế VAT với hoạt động chuyển quyền sử dụng đất của Bộ Tài chính, chiều 17/8, Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) đã có văn bản trình Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành liên quan. Theo đó, Hiệp hội thể hiện rõ quan điểm, việc tăng thuế VAT sẽ tác động trực tiếp đến người tiêu dùng và hàng chục triệu người sẽ bị ảnh hưởng nặng nề.

Theo Hiệp hội, thuế VAT có tác động rất lớn đối với nền kinh tế, tất cả doanh nghiệp, cũng như cuộc sống của người dân. Hiệp hội nhận thấy trong các nước Asean thì Indonesia, Lào, Campuchia cũng áp dụng thuế suất VAT 10%; Singapore 7%, Thái Lan 5%. Đối với thị trường bất động sản, đặc biệt là nhà ở sử dụng hàng ngàn sản phẩm của hơn 90 ngành sản xuất, thi công xây dựng, kinh doanh, dịch vụ, việc đề xuất tăng thuế VAT lên 12% kể từ ngày 1/1/2019 theo phương án chọn của Bộ Tài chính sẽ dẫn đến mặt bằng giá nguyên nhiên vật liệu, nhận thầu thi công, nhân công... tăng lên, từ đó khiến giá bán nhà tăng lên. Người tiêu dùng khi mua bất động sản sẽ phải oằn lưng chịu đựng giá nhà tăng cao.

tang thue vat gia nha tang manh cu danh nang ne vao nguoi thu nhap thap

Đề xuất đánh thuế VAT 12% với hoạt động chuyển quyền sử dụng đất của Bộ Tài chính sẽ đẩy giá bán nhà đội lên cao. Ảnh minh họa: Internet.

“Do vậy, Hiệp hội kiến nghị giữ nguyên thuế suất thuế VAT là 10% từ nay đến năm 2021”, văn bản của HoREA nhấn mạnh.

Đặc biệt, HoREA cho rằng đề xuất đánh thuế VAT với hoạt động chuyển quyền sử dụng đất sẽ đẩy giá bán nhà đội lên cao. Bởi theo quy định hiện nay, khi mua nhà đất người dân không phải chịu thuế VAT tiền sử dụng đất. Thậm chí ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, nhận định nếu tính cả thuế VAT khi chuyển nhượng quyền sử dụng đất, người mua nhà phải “nộp thuế chồng thuế”: Tiền sử dụng đất, 10% thuế VAT tiền sử dụng đất, 10% chi phí xây dựng và chi phí khác. Nhiều người dân sẽ phải đóng thuế VAT từ lúc mua đất, sau đó mua nhà lại phải nộp thuế VAT. Đây là gánh nặng với người nghèo muốn mua nhà.

Đồng quan điểm với HoREA, trao đổi với PV, TS Đinh Tuấn Minh, Giám đốc điều hành Công ty nghiên cứu thị trường MarketIntello, cũng cho hay, với tiền sử dụng đất hiện tại không thuộc đối tượng chịu thuế VAT nhưng theo đề xuất của Bộ Tài chính thì tới đây phải gánh thêm 12% phí VAT nữa thì chắc chắn tiền sử dụng đất sẽ tăng mạnh. Tiền sử dụng đất tăng thì giá nhà chung cư chắc chắn sẽ tăng theo. Đây là quy luật thị trường.

Trao đổi với PV, Phó tổng giám đốc một doanh nghiệp bất động sản lớn cho biết, thời điểm năm 2019 được dự đoán là thời điểm đi xuống của thị trường bất động sản. Nếu tăng thuế VAT vào đầu năm 2019 khiến giá nhà tăng, trong bối cảnh thị trường trầm lắng, cộng thêm một số thông tin từ phía Bộ Tài chính phát đi vừa qua như đề nghị đánh thuế đối với căn nhà thứ 2 trở đi… thì đây sẽ là một rào cản lớn khiến thị trường khó mà bứt phá lên được.

Tăng thuế VAT là “cú đánh” nặng nề vào người thu nhập thấp

Trên trang cá nhân của mình, TS Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Nghiên cứu của Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright tại TP HCM, nêu quan điểm, quyết định tăng thuế VAT cần phải rất thận trọng, vì ít nhất 3 lý do.

Thứ nhất, thuế VAT nhìn chung có tính “lũy thoái”, do vậy sẽ đánh vào người thu nhập thấp nặng nề hơn. Người tiêu dùng, bất kể thu nhập cao hay thấp, đều phải đóng cùng một mức thuế VAT cho cùng một sản phẩm chịu thuế. Song do người thu nhập thấp phải dành một tỷ trọng thu nhập lớn hơn cho tiêu dùng nên gánh nặng thuế họ phải chịu sẽ chiếm một tỷ trọng cao hơn so với thu nhập. Tăng thuế VAT vì vậy sẽ làm người thu nhập thấp bị tổn thương nhiều hơn - do vậy khó được chấp nhận dưới góc độ công bằng.

TS Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Nghiên cứu của Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright tại TP HCM. Ảnh: VietnamNet.

Thứ hai, tỷ trọng đóng góp của VAT trong tổng thu ngân sách của Việt Nam hiện đã khá cao, cao hơn hẳn so với các nước EU – là những nước có thuế suất VAT thuộc nhóm cao nhất thế giới. Với thuế suất VAT phổ thông hiện nay là 10%, VAT đã chiếm tới 27,5% tổng thu ngân sách của Việt Nam. Trong khi đó, với mức thuế suất phổ thông trung bình cao hơn hẳn (21,3%), VAT cũng chỉ chiếm trung bình 21,4% tổng thu ngân sách của các nước EU (xem 2 đồ thị ở dưới). Điều này cũng ngụ ý rằng, việc tăng thuế suất VAT không hiển nhiên cải thiện vai trò của sắc thuế này trong tổng ngân sách.

Thứ ba, và quan trọng nhất, nguồn gốc của nợ công và thâm hụt ngân sách nặng nề ở Việt Nam không phải do thiếu khả năng huy động ngân sách mà chính là do hiệu quả chi ngân sách thấp, trong khi tỷ lệ chi ngân sách hiện đã rất cao, lên tới 28-29% GDP. Việc tăng thuế VAT để tăng thu ngân sách không những không giải quyết được gốc rễ của vấn đề mà còn tạo điều kiện và dung dưỡng cho việc chi ngân sách “vung tay quá trán” hay các dự án nghìn tỷ đắp chiếu và kém hiệu quả.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu chỉ ra thuế VAT tăng sẽ khiến người dân chi tiêu ít đi, buộc thắt lưng buộc bụng khi giá hàng hóa tăng. Tăng VAT 10% lên 12% là rất lớn vì không chỉ tác động trực tiếp vào các mặt hàng tiêu dùng mà còn tác động gián tiếp qua nhiều nhóm hàng và dịch vụ khác.