Tại sao Fed chưa sẵn sàng từ bỏ chính sách kiểm soát lạm phát?

Theo bài viết trên trang mạng The Wall Street Journal, mức độ không chắc chắn về xu hướng lạm phát trong mùa Hè này khiến việc dự đoán các bước đi tiếp theo của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) gặp khó khăn trong bối cảnh cơ quan này nhiều khả năng sẽ tăng lãi suất 0,25 điểm phần trăm trong cuộc họp diễn ra trong hai ngày 25-26/7.

Một số nhà hoạch định chính sách và chuyên gia kinh tế của Fed lo ngại rằng, sức ép lạm phát chỉ tạm thời giảm. Họ cho rằng việc giảm tốc độ lạm phát đã trễ lâu sau khi các tác động từ đại dịch đã làm tăng giá thuê nhà và giá ô tô. Họ cũng lo ngại rằng áp lực giá cả có thể tiếp tục tồn tại, đòi hỏi Fed phải nâng lãi suất cao hơn và giữ ở mức đó trong thời gian dài.

Các nhà kinh tế khác cho rằng quan điểm này bỏ qua các dấu hiệu về hoạt động kinh tế chậm lại sẽ dần làm giảm áp lực giá cả. Họ cũng cho rằng lạm phát sẽ chậm lại đủ để đẩy lãi suất thực hoặc điều chỉnh theo lạm phát cao hơn trong những tháng tới. Điều đó sẽ tạo thêm sự hạn chế nguồn cung tiền ngay cả khi việc tăng lãi suất trong tuần này là lần cuối cùng của chu kỳ thắt chặt hiện tại.

Tháng trước, Fed đã giữ nguyên lãi suất cơ bản trong khoảng 5-5,25%, ghi dấu lần không thay đổi lãi suất đầu tiên sau 10 lần tăng liên tiếp kể từ tháng 3/2022, khi Fed bắt đầu nâng lãi suất từ mức gần bằng 0.

Việc tăng lãi suất làm chậm lại nền kinh tế thông qua thị trường tài chính bằng cách giảm giá tài sản và tăng chi phí vay mượn. Lạm phát đã giảm xuống mức thấp nhất trong hai năm qua. Chỉ số giá tiêu dùng trong tháng 6/2023 tăng 3% so với cùng kỳ năm trước, giảm mạnh so với mức cao nhất gần đây là 9,1% vào tháng 6/2022. Chỉ số lạm phát lõi, không tính giá thực phẩm và năng lượng, cũng đã ghi nhận mức tăng hàng tháng thấp nhất trong hơn hai năm tại thời điểm tháng Sáu.

Nhà kinh tế Karen Dynan tại Đại học Harvard nói: “Mặc dù có dấu hiệu hướng tới việc kiểm soát lạm phát, chúng ta chỉ mới ở giai đoạn đầu của đoạn đường dài”. 

Cuộc chạy đua giữa lạm phát và mức lương

Nhóm nhà kinh tế thứ nhất lo ngại rằng hiện tại nền kinh tế hoạt động quá chậm và nhu cầu quá lớn, khó có thể tự tin rằng lạm phát sẽ trở lại mục tiêu 2% của Fed trong những năm tới. Họ không tính đến sự lạc quan gần đây của các nhà đầu tư rằng lạm phát có thể giảm một cách bền vững mà không làm chậm lại toàn bộ nền kinh tế.

Nhiều nhà kinh tế trong nhóm này lo ngại về tốc độ tăng lương quá mạnh. Trong trường hợp không có suy thoái, họ nhận thấy thị trường lao động thắt chặt sẽ đẩy lạm phát lõi tăng cao trong năm tới.

Do thị trường lao động quá nóng sẽ phản ánh sớm nhất vào lương, nhiều người xem việc tăng lương là một chỉ số tốt cho áp lực giá cả cơ bản.

Các quan chức có thể coi tăng trưởng lương hàng năm 3,5% là phù hợp với lạm phát trong khoảng từ 2% đến 2,5%, giả định rằng tăng trưởng năng suất khoảng từ 1% đến 1,5% mỗi năm.

Theo Chỉ số chi phí việc làm của Bộ Lao động Mỹ, lương và các khoản trợ cấp tăng 5% trong giai đoạn từ tháng 1-3 so với cùng kỳ năm trước. Fed theo dõi sát sao chỉ số này vì đây là chỉ số phổ quát nhất về tăng trưởng lương. Số liệu trong quý II/2023 dự kiến sẽ được công bố vào ngày 28/7 tới. 

Phân tích đa chiều

Một câu hỏi lớn là liệu những người lao động trong thị trường lao động thắt chặt có chấp nhận tăng trưởng lương điều chỉnh lạm phát tối thiểu sau hai năm chứng kiến mức lương của họ không tăng tương xứng với lạm phát.

Eric Rosengren, cựu Chủ tịch Fed chi nhánh Boston, nói: "Hầu hết những người được thông báo về việc tăng lương 3,5% trong năm tới sẽ nghĩ đến việc liệu họ có thể nhận được mức lương cao hơn nếu chuyển đi nơi khác”.

Một vấn đề liên quan là phân tích lạm phát lạc quan của nhiều nhà đầu tư - một cách nhìn từ dưới lên với việc tập trung vào việc giá xe ô tô cũ giảm và giá thuê nhà giảm mạnh - đã mang lại các dự báo tồi tệ trong những năm gần đây.

Bà Dynan cho rằng hai năm trước, các nhà kinh tế cho rằng việc giá tăng mạnh sẽ nhanh chóng bị đảo ngược, điều đó dẫn đến việc họ chưa tính đến nhu cầu cơ bản mạnh mẽ. Bà nói: "Bài học năm 2021 đã nhắc nhở mạnh mẽ về rủi ro của việc tập trung vào những câu chuyện đặc biệt thay vì các yếu tố cơ bản sâu hơn. Bạn vẫn phải quay lại cái nhìn tổng thể và nhận ra rằng hiện nay có rất nhiều động lực cơ bản".

Nhà kinh tế trưởng Seth Carpenter tại Morgan Stanley nhận định rằng một phân tích truyền thống về nền kinh tế có thể lập luận rằng giảm lạm phát trong một số loại hàng hóa sẽ giảm áp lực lên thu nhập sau thuế, kích thích nhu cầu và tạo ra áp lực lạm phát hơn. 

Tín hiệu thị trường lao động đang nới lỏng

Nhóm nhà kinh tế thứ hai tin rằng có đủ bằng chứng cho thấy thị trường lao động đang nới lỏng, từ đó giảm áp lực lên lạm phát.

Thời gian mà người lao động thất nghiệp tìm việc mới đã tăng. Tăng số giờ làm việc của nhân viên khu vực tư nhân đã giảm cùng với số lượng công việc chưa tìm được nhân viên. Jonathan Pingle, nhà kinh tế trưởng tại Mỹ của Ngân hàng UBS, nói: "Điều này chỉ ra một thị trường lao động đang thực sự giảm”.

Số việc làm khu vực tư nhân hàng tháng đã giảm xuống trung bình 215.000 trong nửa đầu năm nay, giảm từ 317.000 vào nửa cuối năm 2022 và 436.000 vào nửa đầu năm 2022. Brian Sack, nhà kinh tế và cựu thành viên ban điều hành cấp cao Fed chi nhánh New York, nói: "Thị trường lao động bất cân đối hơn so với nhận thức, và việc giảm điểm này mất nhiều thời gian hơn để giải quyết. Nhưng chúng ta đang giải quyết điều đó”.

Khi đề cập đến mức lãi suất, Jonathan Pingle nói: “Nếu thị trường việc làm tiếp tục tạo thêm 200.000 vị trí mỗi tháng thì đó là cơ hội cho Fed giữ lãi suất cao hơn trong thời gian dài. Nhưng nếu tăng trưởng việc làm tiếp tục chậm lại cùng lúc với lạm phát giảm mà làm tăng lãi suất thực thì họ sẽ đối mặt với một sự đánh đổi lớn hơn về việc họ muốn siết chặt đến mức nào".

Hồi tháng Sáu, các quan chức Fed dự kiến sẽ cần hai lần tăng lãi suất 0,25 điểm phần trăm từ mức hiện tại, khác với dự báo hồi tháng 3/2023 về việc sẽ ngừng tăng lãi suất. Fed cũng dự báo lạm phát giảm ít hơn trong năm nay.

Nhà kinh tế Brian Sack nói: "Quan điểm rằng chúng ta sẽ cần hai lần tăng lãi suất bổ sung dựa một phần vào nỗi lo lạm phát chưa giảm mạnh hơn. Điều đó bây giờ đang thay đổi. Việc tăng lãi suất trong tuần này được chứng thực mạnh mẽ hơn bởi sự mạnh mẽ của tăng trưởng và việc tuyển dụng hơn là dữ liệu gần đây về lạm phát".

Các quan chức có thể tranh luận liệu việc tăng lãi suất lần thứ hai này cần thiết nếu lạm phát và hoạt động kinh tế tiếp tục giảm. Bà Dynan nói: "Thông tin tích cực về lạm phát đang tạo không gian cho Fed có thể chờ đợi lâu hơn".