'S-word': Từ khoá đáng sợ hơn cả suy thoái, có khả năng là tương lai của nền kinh tế Mỹ

Tín hiệu từ một quan chức Fed

Trong thời gian gần đây, thị trường tài chính Mỹ đã lần nữa thảo luận về một kịch bản kinh tế khiến hầu như ai cũng sợ hãi. Đến mức, đôi khi truyền thông phải gọi tránh đi bằng từ "s-word", viết tắt của "stagflation", nghĩa là lạm phát đình trệ. 

Trong kịch bản này, nền kinh tế sẽ vật lộn giữa lạm phát cao và tốc độ tăng trưởng thấp - hai hiện tượng hiếm khi diễn biến đồng thời. Lạm phát đình trệ từng đeo bám nước Mỹ vào thập niên 1970.

Trong giai đoạn năm 2022 - 2023, nỗi lo đình lạm đã một lần nữa nổi lên trong bối cảnh giá năng lượng tăng vọt vì cuộc chiến giữa Nga và Ukraine, trong khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) phải tăng mạnh lãi suất để kìm hãm lạm phát. 

Giới chuyên gia nhận định lạm phát đình trệ có thể là vấn đề nan giải hơn cả suy thoái. Khi nền kinh tế giảm tốc, các quan chức ngân hàng trung ương thường phản ứng bằng cách cắt giảm lãi suất.

Tuy nhiên, trong môi trường lạm phát cao, Fed cần phải tránh nới lỏng các điều kiện tài chính. Điều này đồng nghĩa với việc Fed sẽ bị đẩy vào tình thế tiến thoái lưỡng nan, muốn tăng hay giảm lãi suất cũng khó. 

Tuần trước, một số nhà kinh tế lớn và quan chức ngân hàng trung ương Mỹ đã bày tỏ sự quan ngại rằng siêu cường số một thế giới có thể đang hướng đến tình trạng lạm phát đình trệ. Chủ tịch Fed chi nhánh Kansas Jeff Schmid phát tín hiệu rằng ông đã bắt đầu chú ý tới viễn cảnh đó.

Phát biểu tại một sự kiện ở Virginia hôm 27/2, ông Schmid nói: “Áp lực giá cả có nguy cơ tăng lên. Và phản ánh từ các nguồn tin trong khu vực của tôi - cùng với một số dữ liệu gần đây - cho thấy sự bất ổn trong nền kinh tế có thể sẽ đè nặng lên tăng trưởng. Có khả năng Fed sẽ phải tìm cách cân bằng giữa rủi ro lạm phát và nỗi lo về tăng trưởng kinh tế”.

Cũng trong ngày 27/2, ông Torsten Slok - nhà kinh tế trưởng của Apollo Global Management - cảnh báo trong cuộc phỏng vấn với Bloomberg rằng các yếu tố dẫn đến lạm phát đình trệ có thể đã hội tụ đầy đủ.

Vị chuyên gia chỉ ra thương mại toàn cầu ngày càng phân mảnh, chính sách công nghiệp của nhiều quốc gia hạn chế sự cạnh tranh và hoạt động nhập cư trên khắp thế giới ngày càng gia tăng - cả ba yếu tố này đều có khả năng khiến giá cả đi lên.

Ông nói tiếp: “Trên nhiều lĩnh vực khác nhau, bạn có thể chứng kiến lạm phát gia tăng cùng lúc với tăng trưởng kinh tế suy yếu. Đó chính là định nghĩa của lạm phát đình trệ. Cú sốc lạm phát đình trệ xảy ra khi lạm phát đi lên còn tăng trưởng giảm tốc. Và đó chính là chủ đề của những cuộc trò chuyện trên thị trường lúc này”.

Lạm phát ở Mỹ có dấu hiệu nóng lên trong những tháng gần đây. Vào tháng 1/2025, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 3% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn tốc độ 2,9% trong tháng 12/2024. Chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCEPI) - thước đo lạm phát ưa thích của Fed - đi lên 2,5% so với một năm trước. Cả hai đều cho thấy lạm phát vẫn cao hơn đáng kể mục tiêu 2% của Fed.

Trong khi đó, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Mỹ có vẻ đang trên đà giảm. Theo công cụ GDPNow của Fed chi nhánh Atlanta, GDP quý I của Mỹ có nguy cơ giảm 1,5%.

Lạm phát đình trệ sẽ sớm xuất hiện?

Ông Dhaval Joshi, Giám đốc đầu tư tại BCA Research, tin rằng Mỹ có thể gặp một cuộc “lạm phát đình trệ quy mô nhỏ” ngay trong quý II năm nay. Vị giám đốc nhận thấy lạm phát có vẻ đang “mắc kẹt” ở trên mức 2%. Giá cả đi lên có thể sẽ khiến Fed ngần ngại giảm lãi suất trong năm nay, dẫn đến nền kinh tế giảm tốc.

Vị chuyên gia nói với tờ Business Insider: “Lạm phát đang ở mức khoảng 3% hoặc hơn, tức là vế đầu trong ‘lạm phát đình trệ’ đã thành hiện thực. Còn vế thứ hai - tăng trưởng giảm tốc - vẫn chưa diễn ra. Nhưng tôi nghĩ nó có thể xuất hiện khá sớm”.

Vào tháng 2, ông Barry Bannister, Giám đốc bộ phận đầu tư cổ phiếu của ngân hàng Stifel, dự đoán Mỹ sẽ rơi vào một cuộc lạm phát đình trệ nhẹ trong nửa cuối năm 2025. Ông cảnh báo tình huống này sẽ khiến giá cổ phiếu sụt 10%.

Ông Banister và những chuyên gia khác từng bày tỏ lo ngại về ảnh hưởng từ kế hoạch thuế quan của chính quyền Tổng thống Donald Trump tới lạm phát.

Kể từ sau khi ông Trump tái đắc cử, nhiều nhà kinh tế đã cảnh báo rằng người tiêu dùng Mỹ sẽ phải gánh chịu chi phí từ chính sách thương mại của Nhà Trắng. Gần đây, huyền thoại đầu tư Warren Buffett cũng đưa ra nhận định tương tự.

Ông Bannister khẳng định: “Tôi nghĩ thật ngu ngốc khi mọi người cho rằng lạm phát sẽ quay trở về 2%. Lạm phát sẽ không bao giờ quay lại 2% trừ khi Mỹ rơi vào suy thoái”.