Phim Mỹ hẹp cửa vào thị trường Trung Quốc

Khi Godzilla vs. Kong ra rạp với doanh thu cuối tuần gần 70 triệu USD tại Trung Quốc vào tháng 3, khi ấy, thị trường Trung Quốc được dự báo sẽ là điểm sáng cho các nhà làm phim Hollywood: Hầu hết các rạp ở đây đã mở cửa, trong khi khán giả Mỹ vẫn phải ngồi nhà do đại dịch COVID-19 hoành hành.

Nhưng rồi năm 2021 đang trở thành một nỗi thất vọng đối với Hollywood ở Trung Quốc, nơi vốn đã vượt qua Mỹ vào năm ngoái để trở thành thị trường điện ảnh lớn nhất thế giới. Theo dữ liệu do Bloomberg tổng hợp từ dịch vụ bán vé Maoyan Entertainment của Trung Quốc, các bộ phim Mỹ đã chiếm khoảng 15% doanh thu phòng vé, ngang bằng với mức doanh thu suy giảm do đại dịch vào năm 2020 và thấp hơn nhiều so với mức 32% mà họ tuyên bố vào năm 2019, South China Morning Post đưa tin.

Thay vì trở thành "cứu cánh" cho Hollywood, Trung Quốc đang trở thành một cơn đau đầu không mấy dễ chịu khác, với tình hình trở nên tồi tệ hơn bởi các quy định địa phương, đại dịch COVID-19 và mối quan hệ Mỹ - Trung phức tạp. 

Những nỗ lực của Chủ tịch Tập Cận Bình nhằm thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc của Trung Quốc và xóa bỏ bất cứ thứ gì bị coi là mang nặng màu sắc phương Tây hay trái với thuần phong mỹ tục Trung Quốc sẽ làm phức tạp thêm vấn đề cho giới điện ảnh Mỹ, có thể trong nhiều năm tới.

“Điều đó sẽ khiến các bộ phim bom tấn của Hollywood ngày càng khó tìm được sự quan tâm ở Trung Quốc và liệu rằng họ có được quyền tham gia thị trường này để có được mức độ yêu thích đã từng có trước đây là một dấu hỏi lớn,” Stephen Saltzman, một luật sư đại diện cho nhiều thân chủ điện ảnh Mỹ tại Trung Quốc cho hay.

Mười bảy phim từ Hollywood đã được phát hành tại Trung Quốc trong năm nay, giảm so với 30 phim năm ngoái và 52 phim vào năm 2019, theo dữ liệu của Maoyan. Một số phim phát hành ở Mỹ có doanh thu cao nhất trong năm, bao gồm Black Widow của Walt Disney và Space Jam từ Warner Brothers, vẫn chưa có ngày công chiếu. Đó là một tổn thất lớn, nếu biết rằng trong năm 2019, Trung Quốc đóng góp 629 triệu đô la doanh thu cho Avengers: Endgame của Disney.

Tiềm năng của thị trường Trung Quốc đối với các bộ phim Mỹ vẫn còn rất lớn khi vào cuối tháng 5, khi Comcast của Universal Pictures phát hành phần 9 của series nổi tiếng Fast & Furious với tổng doanh thu đến từ thị trường này là 204 triệu USD.

Tuy nhiên sau đó, các nhà chức trách nước này áp đặt một trong những lệnh cấm không chính thức đối với các bộ phim từ Hollywood. Những khoảng thời gian này, thường là trong những tháng mùa hè cao điểm hoặc xung quanh các ngày lễ quốc gia, nhằm tạo điều kiện thuận lợi và bảo hộ cho các nhà làm phim Trung Quốc.

Và với việc COVID-19 quay trở lại vào tháng 8, chính phủ Trung Quốc đã đóng cửa các rạp chiếu phim ở các địa phương có rủi ro cao và cũng như giảm hoạt động của các vùng khác. Theo James Li, người đồng sáng lập công ty tư vấn Fanink Research, có trụ sở tại Bắc Kinh, điều đó làm ảnh hưởng đến cả phim Mỹ và phim Trung.

Chính những quy định mới của chính quyền Trung Quốc đã mang lại nhiều thách thức hơn cho các nhà làm phim Hollywood. Cuối tháng 8, các cơ quan chức năng cũng đã mạnh tay với những người nổi tiếng Trung Quốc - các ngôi sao tỏ ra không ủng hộ các lập trường của chính phủ. Nữ diễn viên Triệu Vy bị "phong sát" toàn diện trên Internet và mạng xã hội.

Bộ phim gây sốt thời gian gần đây, Shang-Chi và huyền thoại Thập Luân của Disney, là bộ phim siêu anh hùng Marvel đầu tiên có một diễn viên châu Á đảm nhận vai chính. Đây là bộ phim có doanh thu cao nhất tại các rạp chiếu ở Mỹ kể từ sau đại dịch, với doanh thu 198 triệu USD.

Tuy nhiên, bộ phim thu hút sự chú ý không mong muốn tại thị trường Trung Quốc vì trong nguyên tác truyện tranh, cha của nhân vật chính là Fu Manchu, một nhân vật được coi là phân biệt chủng tộc. Đội ngũ Marvel của Disney đã thay đổi tên trong các bộ phim của mình và chủ tịch của hãng phim, Kevin Feige, đã trả lời phỏng vấn của các phương tiện truyền thông Trung Quốc để cố gắng nhấn mạnh điều đó. Tuy nhiên, phim vẫn chưa được giới chức thông qua để phát hành.

Một vấn đề nữa đối với Disney có thể sẽ xảy ra với bộ phim Eternals sắp tới của Marvel, do nhà làm phim người Trung Quốc Chloe Zhao, người đã giành giải Oscar cho đạo diễn xuất sắc nhất vào tháng 2 cho bộ phim Nomadland làm đạo diễn. 

Rắc rối đến từ việc nữ đạo diễn tài năng đã từng đưa ra nhiều chỉ trích về đất nước mình trong quá khứ. Ban đầu, Nomadland được ấn định ngày phát hành vào tháng 4 ở Trung Quốc, nhưng cuối cùng vẫn chưa được cấp phép tại đây. Số phận tương tự xảy đến với Eternals, ra mắt vào ngày 5 tháng 11 tại Mỹ, nhưng ngày công chiếu tại thị trường tỷ dân vẫn còn đang bỏ ngỏ.

Tuy nhiên, vẫn có một số triển vọng tươi sáng cho bức tranh điện ảnh Mỹ ở Trung Quốc. Hai bộ phim dự kiến ra mắt vào tháng 10: Dune của Warner Bros và phần mới của loạt phim James Bond, No Time to Die, vốn đang được Universal công chiếu trên toàn thế giới.

Chris Fenton, một tác giả và cựu giám đốc điều hành phim, cho biết Dune có thể đã nhận được sự đối xử tốt vì đây là công ty hợp tác sản xuất với Legendary Entertainment, một chi nhánh của Tập đoàn Dalian Wanda của Trung Quốc. Trong khi đó, James Bond có thể được hỗ trợ bởi mối quan hệ với Universal, tập đoàn mẹ của công ty sẽ phát sóng Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh vào tháng Hai tới, ông nói.

Những tháng sắp tới sẽ quyết định liệu các nhà làm phim Mỹ có thể giành lại thị phần mà họ đã mất hay không, nhưng họ phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các bộ phim nổi bật đến từ giới làm phim Trung Quốc. Chẳng hạn, The Battle at Lake Changjin, một sử thi về chiến tranh Triều Tiên, được kỳ vọng sẽ là một trong những bộ phim lớn nhất trong năm.

Theo Stanley Rosen, giáo sư bộ môn khoa học chính trị tại Đại học Nam California, trong khi năm 2022 có thể mang lại kết quả tốt hơn cho phim Mỹ ở Trung Quốc, thì giới chức nước này sẽ tiếp tục đặt ra những thách thức cho các hãng phim Mỹ.

Rosen nói: “Họ không cần Hollywood nhiều như trước nữa. “Với mối quan hệ Mỹ - Trung hiện tại, họ có thể đủ khả năng "chơi hết mình" để khiến cho Hollywood phải suy nghĩ về những gì họ cần làm để "sửa chữa" mối quan hệ đôi bên.