[Phần 1] Alibaba thời kỳ hậu Jack Ma: Tăng trưởng vượt bậc

Alibaba là một tập đoàn công nghệ hàng đầu tại Trung Quốc được thành lập bởi Jack Ma vào gần hai thập kỷ trước tại căn hộ của ông.

Chuyến thăm Châu Phi hai tháng vào năm ngoái, khoảng thời gian Ma gặp gỡ các nguyên thủ quốc gia ở Châu Phi và cấp quỹ 10 triệu USD nhằm khuyến khích các doanh nhân tại châu lục này, công ty thương mại điện tử hàng đầu thế giới Alibaba vẫn hoạt động tốt mà không có ông.

"Trong hơn 60 ngày không ở văn phòng, tôi không nhận được bất kỳ cuộc gọi nào từ công ty", Ma nhớ lại trong cuộc họp với các nhà đầu tư vào mua thu năm ngoái. "Tôi biết họ đã sẵn sàng", Ma nói.

Cho dù nhà đầu tư có sẵn sàng hay chưa, cựu giáo viên Tiếng Anh, người đã xây dựng Tập đoàn Alibaba thành một tập đoàn công nghệ trị giá 453 tỉ USD sẽ nhường lại chức Chủ tịch của công ty vào tháng 9/2019. Trong khi động thái này đã được thông báo rõ ràng, vẫn còn những mối lo ngại dài dẳng về tương lai của Alibaba khi không còn nhà sáng lập đầy sức lôi cuốn ở vị trí lãnh đạo.

Kể từ khi Ma rời khỏi vị trí CEO Alibaba vào năm 2013, ông dần ít tham gia vào các hoạt động hàng ngày và điều này cũng không cản trở sự phát triển của Tập đoàn. 

Alibaba đã trở thành một tập đoàn đa quốc gia với nhiều lĩnh vực gồm bán lẻ, dịch vụ tài chính, truyền thông và điện toán đám mây. Tập đoàn thậm chí còn mở rộng sự hiện diện của mình ra bên ngoài trái đất, đưa một vệ tinh nhân tạo và trạm vũ trụ không gian thu nhỏ vào quỹ đạo năm 2018. Suốt 5 năm qua, doanh thu tăng trưởng trung bình 49%/năm.

Nhân viên vây quanh CEO Daniel Zhang tại trụ sở Hàng Châu của Alibaba vào đêm trước Ngày độc thân năm 2018

Phần lớn các dự định mở rộng gần đây được lên kế hoạch bởi Giám đốc điều hành Daniel Zhang Yong, cựu chiến binh 12 năm của Alibaba được ghi danh với việc ra mắt Ngày độc thân, sự kiện bán lẻ lớn nhất thế giới với doanh thu vượt xa cả Lễ tạ ơn.

Zhang, người ít được biết đến ở bên ngoài Tập đoàn sẽ tiếp nhận vị trí Chủ tịch khi Ma rời đi vào tháng 9. Nghiêm túc và chăm chỉ, Zhang sẽ đảm nhận công việc Chủ tịch Alibaba trong thời điểm khó khăn, thị trường lớn nhất của họ là Trung Quốc đang trải qua suy thoái kinh tế tồi tệ nhất trong gần 30 năm qua, làm lung lay niềm tin của người tiêu dùng. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc tại Bắc Kinh đang siết chặt sự kiểm soát với các công ty tư nhân, đặc biệt là các công ty công nghệ.

Alibaba đang tìm kiếm sự phát triển trong tương lai tại các thị trường nước ngoài vào thời điểm mà Washington và Bắc Kinh đang trong cuộc chiến tranh lạnh công nghệ ngày càng trầm trọng. Những vấn đề này đã đặt ra câu hỏi làm thế nào, hay liệu Alibaba có thể duy trì thành tích về tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ trong thời kỳ hậu Jack Ma.

Trong khi Alibaba mở rộng đầu tư vào công nghệ tương lai như trí tuệ nhân tạo, suy giảm kinh tế Trung Quốc đã phản ánh mức độ phụ thuộc vào hoạt động kinh doanh lâu đời nhất là thương mại điện tử.

Trong cuộc chiến thương mại với Mỹ, tăng trưởng kinh tế Trung Quốc giảm còn 6,6% vào năm 2018, mức tăng thấp nhất kể từ năm 1990, kéo thêm nhiều ngành kinh doanh định hướng tiêu dùng suy giảm theo. Với việc người tiêu dùng Trung Quốc ngày càng thắt lưng buộc bụng, áp lực càng đè nặng lên Alibaba để tìm kiếm tăng trưởng bên cạnh bán lẻ.

"Đó là vấn đề lớn nhất. Alibaba chưa tìm thấy bất kỳ ngành kinh doanh nào tốt hơn bán lẻ trực tuyến", Ming Lu, nhà phân tích tại Thượng Hải với mạng lưới tài chính Smartkarma cho biết. Mặc dù công ty đã đưa ra nhiều sáng kiến mới, ngành kinh doanh thương mại vẫn chiếm tới 88% tổng doanh thu vào quý tháng 12.